Pawieł Dybienko

Pawieł Jefimowicz Dybienko, ros. Павел Ефимович Дыбенко, ukr. Дибенко Павло Юхимович (ur. 16 lutego 1889 Ludkow, w guberni czernichowskiej, zm. 29 lipca 1938 w Moskwie) – komandarm II rangi Armii Czerwonej.

Urodzony w rodzinie chłopskiej. Od 1907 w ruchu robotniczym. W 1911 wcielony do Floty Bałtyckiej. Od 1912 działał w partii bolszewickiej. W 1915 był jednym z przywódców powstania marynarzy na okręcie liniowym "Imperator Paweł I". Sądzony i skazany, po sześciu miesiącach pobytu w więzieniu, wypuszczony i skierowany na front, po czym znowu aresztowany za prowadzenie antywojennej agitacji.

W czasie rewolucji lutowej uwolniony i wybrany na przewodniczącego Komitetu Centralnego Floty Bałtyckiej. Był przeciwnikiem Rządu Tymczasowego. Uczestniczył w przygotowaniu i brał udział w przewrocie bolszewickim 1917 roku. Formalnie dowodził zgrupowaniem obrony Piotrogrodu, które powstrzymało w Gatczynie marsz generała Piotra Krasnowa na Piotrogród (na wezwanie Aleksandra Kiereńskiego). Członek Piotrogrodzkiej Rewolucyjnej Rady Wojskowej, formował oddziały marynarzy i kierował je do stolicy.

Od 8 listopada 1917, w pierwszym rządzie bolszewickim, wszedł do triumwiratu kierującego Komisariatem Wojny i Marynarki. Współuczestniczył w rozpędzeniu w styczniu 1918 demokratycznie wybranego parlamentu Rosji - Konstytuanty. Oddelegowany w lutym 1918 do zatrzymania ofensywy wojsk niemieckich w 1918 roku (por. Traktat brzeski) na czele marynarzy Floty Bałtyckiej, 23 kwietnia 1918 porzucił pozycje pod Narwą i uciekł. W oficjalnej propagandzie ogłoszono to zwycięstwem, a dla upamiętnienia ustanowiono Dzień Armii Czerwonej. Skazany na wydalenie z partii bolszewickiej. W oficjalnej sowieckiej wersji od lata 1918 w pracy rewolucyjnej i partyzanckiej na Ukrainie. W sierpniu aresztowany przez Niemców i w październiku wymieniony jako jeniec za niemieckiego oficera. W końcu 1918 dowodził Grupą Wojsk na kierunku katerynosławskim.

W 1919 roku dowodził Dywizją Zadnieprzańską, która opanowała Kaukaz i Krym, następnie dowodził Armią Krymską, a po wyzwoleniu Krymu 37 Dywizją Strzelecką i był komisarzem do spraw morskich i wojskowych Krymskiej Republiki Radzieckiej. W 1921 był jednym z dowódców pacyfikacji Kronsztadu (por. powstanie kronsztadzkie).

W 1922 ukończył Akademię Wojskową. W latach 1928-1938 pełnił różne kierownicze funkcje wojskowe i państwowe, m.in. dowódcy Środkowoazjatyckiego, Nadwołżańskiego i Leningradzkiego Okręgu Wojskowego. Był członkiem Rewolucyjnej Rady Wojskowej ZSRR, członkiem Centralnego Komitetu Wykonawczego ZSRR, deputowanym Rady Najwyższej ZSRR 1 kadencji. Uczestniczył w aresztowaniu w Kujbyszewie (26 maja) i był w składzie sądu wojskowego sądzącego marszałka Michaiła Tuchaczewskiego w czerwcu 1937 i 7 innych generałów, którzy zostali skazani na śmierć. Sygnował swym nazwiskiem liczne pozycje pseudoautobiograficzne, np. "W Carskiej Flocie", Buntownicy", "Październik na Bałtyku". Aresztowany i stracony z rozkazu Stalina w okresie Wielkiej Czystki.

W latach 1918-1922 był mężem Aleksandry Kołłontaj.