Ritgers Hauers

Rutger Oelsen Hauer (ur. 23 stycznia 1944w Breukelen, zm. 19 lipca 2019 w Beetsterzwaag) – holenderski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny, także scenarzysta, producent, reżyser.

Nazywany holenderskim Paulem Newmanem, był odtwórcą licznych i urozmaiconych ról, zarówno bohaterów jak i czarnych charakterów. Laureat Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym za rolę porucznika Aleksandra „Saszy” Peczerskiego w miniserialu CBS Ucieczka z Sobiboru (1987).

W roku 2000 podczas zdjęć na wyspach Turks i Caicos zainteresował się losem tamtejszych mieszkańców borykających się z AIDS i postanowił założyć organizację charytatywną (The Rutger Hauer Starfish Association), pomagającą kobietom w ciąży i dzieciom z wirusem HIV.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w rodzinie holenderskich aktorów teatralnych Teunke i Arenda Hauerów. Ponieważ jego rodzice często byli w trasie, wychowywany był wraz z trzema siostrami przez nianię w Amsterdamie. Jego dziadek był kapitanem szkunera. W 1959 roku, w wieku 15 lat, przerwał naukę, opuścił dom rodzinny i zaciągnął się jako marynarz na dalekomorskich statkach. Jednak podobnie jak jego pradziadkowi, bycie daltonistą, uniemożliwiło mu karierę na morzu. Po rocznej służbie zdecydował się wrócić do Holandii. Następnie wieczorowo ukończył szkołę średnią. W 1960 roku zaciągnął się do armii, ale w krótkim czasie na skutek załamania psychicznego został umieszczony w specjalistycznym ośrodku, a następnie zwolniony ze służby. Po powrocie do domu, w latach 1962-1967 uczył się w szkole aktorskiej. W 1967 roku zatrudnił się w objazdowym teatrze Noorder Compagnie, gdzie grał Cyrana w komedii Edmonda Rostanda Cyrano de Bergerac i Lennie'go w adaptacji powieści Johna Steinbecka Myszy i ludzie.

Początek kariery

Sławę w swojej ojczyźnie zyskał, debiutując w tytułowej roli w serialu rycerskim Floris (1969)[17], od którego zaczęła się jego wieloletnia współpraca z reżyserem Paulem Verhoevenem[18]. Później zagrał w wielu filmach, lecz role u Verhoevena były kluczowe dla rozwoju jego kariery. Do najważniejszych filmów w karierze Hauera z tamtego okresu należą skandalizujący erotyczny dramat Turecki przysmak (1973)[19], w którym aktor wcielił się w rolę artysty rzeźbiarza Erika Vonka, oraz dramat wojenny Żołnierz orański(1977). W plebiscycie na najlepszy holenderski film 100-lecia zorganizowanym w 1999 roku obrazy te zajęły odpowiednio pierwsze i drugie miejsce.

Lata 80.

W początkach lat 80. pojawiły się pierwsze propozycje ról w amerykańskich filmach. W 1981 roku zagrał drugoplanową rolę terrorysty Wulfgara w filmie sensacyjnym Nocny jastrząb[20], gdzie wystąpił także gwiazdor kina akcji, Sylvester Stallone. Rok później wystąpił w jednej z najbardziej znanych ról w karierze – jako przywódca replikantów, Roy Batty w opartym na powieści Philipa K. Dicka filmie Blade Runner (Łowca androidów), nakręconym przez Ridleya Scotta. Mimo obsadzenia w głównej roli będącego wówczas na szczycie popularności Harrisona Forda, w momencie premiery film spotkał się z chłodnym przyjęciem recenzentów oraz publiczności. Obraz został doceniony dopiero po latach, gdy kolejne pokolenie widzów „odkryło” go na kasetach wideo. Rodzący się ruch fanowski został dostrzeżony przez producentów i doprowadził do wznowienia pokazów kinowych, które okazały się wielkim sukcesem. Rutger Hauer podkreślał, że to właśnie rola przywódcy zrewoltowanych replikantów Nexus-6, była najważniejsza i najbardziej satysfakcjonująca w jego karierze.

Nim jednak spóźniona fala popularności Łowcy Androidów uczyniła go aktorem powszechnie znanym, zagrał m.in. w źle przyjętych przez prasę obrazach Weekend Ostermana Sama Peckinpaha (gdzie partnerowali mu m.in. Burt Lancaster, John Hurt i Dennis Hopper) i Eureka Nicolasa Roega (obok takich gwiazd jak Gene Hackman i Mickey Rourke), wystąpił też w roli rycerza Etienne’a z Navarry w filmie fantasy Zaklęta w sokoła (u boku Michelle Pfeiffer i Matthew Brodericka), który zebrał pozytywne recenzje i zdobył uznanie widzów. Wrócił do współpracy z Verhoevenem przy epickim, osadzonym w średniowieczu filmie przygodowym Ciało i krew, by potem wcielić się w psychopatycznego mordercę, Johna Rydera w thrillerze Autostopowicz (w obu tych filmach miał okazję współpracować z Jennifer Jason Leigh).

To właśnie rola tytułowego autostopowicza sprawiła, że stał się rozpoznawalny w Hollywood. W 1987 roku wystąpił w nagrodzonym dwoma Złotymi Globami (z czego jeden przypadł właśnie Hauerowi) filmie telewizyjnym Ucieczka z Sobiboru (u boku Joanny Pacuły) oraz popularnym filmie sensacyjnym Poszukiwany żywy lub martwy. Rok później zagrał u wybitnego włoskiego reżysera Ermanno Olmiego w filmie Legenda o świętym pijaku. Za kreację tytułowego bohatera otrzymał nagrodę dla najlepszego aktora na festiwalu filmowym w Seattle. W 1989 roku wystąpił w postapokaliptycznym obrazie Krew bohaterów (w reżyserii Davida W. Peoplesa, współscenarzysty Łowcy androidów) i swobodnej amerykańskiej adaptacji japońskiego cyklu filmów o niewidomym szermierzu Zatoichim pod tytułem Ślepa furia.

Lata 90.

Lata 90. to bardzo płodny, choć nie do końca udany okres w karierze aktora. Przeniósł się wprawdzie na stałe do Los Angeles i dostawał coraz więcej propozycji scenariuszowych, ale nie było wśród nich filmów, które otworzyłyby mu drogę do aktorskiej pierwszej ligi. Wśród pierwszoplanowych ról w jego dorobku z tego okresu dominują tytuły zaliczane do kina klasy B (Apokalipsa, W mgnieniu oka, Obroża, Taktyczna napaść, Arktyczna depresja), znacznie ciekawiej prezentują się drugoplanowe role w kameralnych obrazach (Szymon mag, telewizyjny film Merlin). W tym czasie Rutger Hauer miał też okazję odwiedzić Polskę, przebywając na planie sensacyjnego Anioła śmierci, w którym zagrał drugoplanową rolę Doktora Lema.

XXI w.

W pierwszej dekadzie XXI wieku Hauer przypomniał o sobie szerszej publiczności grając epizodyczne, ale zapadające w pamięć role w głośnych filmach: Niebezpieczny umysł, Batman: Początek i Sin City: Miasto grzechu.

W 2001 roku wraz z Erikiem van Lieshoutem wyreżyserował swój pierwszy film, krótkometrażowy obraz The Room.

W 2009 roku Rutger Hauer wrócił do Polski. Zagrał niderlandzkiego malarza Pietera Bruegla (starszego) w filmie Lecha Majewskiego Młyn i krzyż, inspirowanym obrazem Droga krzyżowa.

W 2017 roku użyczył wizerunku i głosu dla postaci Daniela Lazarskiego w grze Observerpolskiego studia Bloober Team.

Zmarł 19 lipca 2019 w wieku 75 lat w swoim domu w Beetsterzwaag w Holandii po krótkiej chorobie.

Seriale TV

• 1969: Floris jako Floris van Rosemond
• 1987: Ucieczka z Sobiboru jako por. Aleksander „Sasza” Peczerski
• 1997: Lexx jako Bog
• 1998: Merlin jako król Vortigern
• 2000: Dziesiąte królestwo jako Łowca
• 2003: Agentka o stu twarzach jako Anthony Geiger
• 2003: Tajemnice Smallville jako Morgan Edge
• 2004: Miasteczko Salem jako Kurt Barlow
• 2013: Czysta krew jako Niall Brigant
• 2014: Wilfred jako dr Grummons
• 2015: Galavant jako Kingsley
• 2015: Upadek królestwa jako Ravn