Stanisław Grzmot-Skotnicki

Stanisław Grzmot-Skotnicki herbu Bogoria, pseud. „Grzmot” (ur. 13 stycznia 1894 we wsi Skotniki, zm. 19 września 1939 w Tułowicach) – żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego, generał brygady Wojska Polskiego.

Dzieciństwo i młodość

Urodził się w rodzinnej wsi Skotniki (od nazwy której pochodzi nazwisko rodowe generała). Syn Maksymiliana Skotnickiego h. Bogoria i Wandy Russockiej z Brzezia h. Zadora, poślubił Stefanię Calvas. Rodzina pieczętowała się herbem Bogoria. Maturę zdał w 1912 w radomskiej Szkole Handlowej. W 1913 podjął studia w Akademii Handlowej w Sankt Gallen w Szwajcarii, gdzie po ukończeniu kursu instruktorskiego dowodził oddziałem Związku Strzeleckiego.

I wojna światowa

Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej zostaje skierowany na kurs oficerski w Krakowie. Prosto z kursu rusza w pole, jako jeden z żołnierzy tzw. „siódemki” – patrolu Władysława Prażmowskiego „Beliny”, który w nocy z 2 na 3 sierpnia, jako pierwszy przekroczył granicę zaboru austriackiego z zaborem rosyjskim w Kocmyrzowie i 3 sierpnia wieczorem powrócił do Krakowa, a 6 sierpnia wyruszył wraz z 1 kompanią kadrową do Kongresówki. Brał udział w marszu na Miechów i Kielce. 9 października 1914 roku zostaje mianowany na stopień podporucznika i obejmuje funkcję adiutanta płk Władysława Beliny-Prażmowskiego.

Z chwilą wyruszenia na wojnę przybrał pseudonim „Grzmot”, który stał się nieodłącznym członem jego nazwiska.

Służył w 1 Pułku Ułanów Legionów Polskich, dowodząc w nim kolejno plutonem i szwadronem. Brał udział w walkach nad Nidą, w rejonie Nowego Korczyna, Szczytnikami, Lublinem, Kościuchnówką i Trojanówką. Razem z całym pułkiem Beliny-Prażmowskiego walczy pod Krzywopłotami, Wolbromiem i Uliną Małą. Następnie walczył na Podhalu pod Limanową, Nowym Sączem i w kilkudniowej Bitwie pod Łowczówkiem. Ubezpieczał też, wraz ze swoim szwadronem, przemarsz piechoty legionowej w kierunku Łodzi i Częstochowy. Po kryzysie przysięgowym internowany w Niemczech, przebywał w obozach Beniaminowo i Szczypiorno.

Dwudziestolecie międzywojenne

W październiku 1918 roku wrócił z internowania i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie tego roku odtwarzał swój macierzysty pułk (późniejszy 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego), w którym brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej. W grudniu 1918 roku walczył pod Sokolem i Dołnobyku. 28 stycznia 1919 roku wraz z pułkiem szarżował pod Krystynopolem.

Jesienią 1919 roku został skierowany do Oficerskiej Szkoły Jazdy w Warszawie, a następnie do Aplikacyjnej Szkoły Kawalerii w Saumur we Francji.

Od sierpnia 1920 roku dowodził VIII Brygadą Jazdy, a później 2 Dywizją Kawalerii. Następnie w latach 1921-1924 pełnił stanowisko głównego instruktora w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. 1 lipca 1923 roku został pułkownikiem. W latach 1924-1927 dowodził 15 Pułkiem Ułanów Poznańskich w Poznaniu.

W czasie przewrotu majowego 1926 roku opowiedział się po stronie rządowej. Musiał dokonać wyboru pomiędzy obowiązkiem żołnierskim, który nakazywał mu iść z odsieczą rządowi, a osobistymi przekonaniami, gdyż sercem był piłsudczykiem. Wybrał obowiązek żołnierski i swój pułk, którego sztandar marsz. Józef Piłsudski osobiście udekorował Orderem Virtuti Militari, stanął przeciw Komendantowi. Marszałek Józef Piłsudski docenił to i kariera wojskowa Stanisława Grzmot-Skotnickiego przebiegała dalej bez żadnych zakłóceń.

Od 1927 roku dowódca 9 Samodzielnej Brygady Kawalerii, w 1932 roku przemianowanej na Brygadę Kawalerii „Baranowicze”.

24 grudnia 1929 roku Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1930 roku i 3. lokatą w korpusie generałów. Wiosną 1937 roku objął dowództwo Pomorskiej Brygady Kawalerii. W 1938 roku, wraz z całą Brygadą bierze udział w akcji na Zaolziu.

Prawie cały wolny czas poświęcał działalności społecznej. Był prezesem Zarządu Okręgu Polskiej Macierzy Szkolnej i Wschodnio-Kresowego Klubu Jazdy.

II wojna światowa

We wrześniu 1939 dowodził Grupą Osłonową „Czersk” i Pomorską Brygadą Kawalerii w składzie Armii „Pomorze”. W bitwie nad Bzurą dowodził oddziałem piechoty, na czele którego następnie przebijał się do Warszawy.

Śmierć i upamiętnienie

18 września ranny pod Tułowicami, zmarł następnego dnia. Pochowany w miejscu zgonu, ekshumowany w 1952 i przeniesiony na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

W Tułowicach, tuż przy drodze nr 705 znajduje się niewielki kamień z kawaleryjskim proporczykiem – pamiątka ostatniego boju generała i 42 żołnierzy wziętych do niewoli oraz 6 mieszkańców Tułowic, wymienionych z nazwiska, których Niemcy rozstrzelali. W miejscu tym często stoją kwiaty i palą się lampki.

Generał Stanisław Grzmot-Skotnicki jest patronem 7 Brygady Obrony Wybrzeża ze Słupska.

Awanse

• podporucznik – 9 października 1914
• porucznik – 1 stycznia 1915
• rotmistrz – październik 1918
• podpułkownik – 1 czerwca 1919
• pułkownik – 1 lipca 1923
• generał brygady – 1 stycznia 1930

Ordery i odznaczenia

Za zasługi dla odrodzenia się Państwa Polskiego i budowy jego Sił Zbrojnych, gen. Stanisław Grzmot-Skotnicki był wielokrotnie odznaczany. Posiadał m.in.

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Niepodległości
• Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie, po raz drugi w 1937)
• Krzyż Walecznych (czterokrotnie)
• Order Krzyża z Orłem II klasy (Estonia, 1936)
• Komandor Legii Honorowej (Francja)
• Kawaler Legii Honorowej (Francja)

Opinie

Pracuje dzielnie i umiejętnie,z zapałem i ambicją i zdumiewającą świeżością sił. Rezultatów pracy oceniać w roku bieżącym jeszcze nie mogę. W dowodzeniu w polu nie widziałem. /-/ gen.Bortnowski.