Stanisław Sobiński

Stanisław Sobiński (ur. 12 czerwca 1872 w Złoczowie, zamordowany 19 października 1926 we Lwowie) – polski pedagog, społecznik, kurator okręgu szkolnego lwowskiego 1921-1926.

W latach 1909 - 1917 był dyrektorem Szkoły Realnej w Tarnobrzegu, następnie otrzymał posadę w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. 24 stycznia 1921 został mianowany na funkcję kuratora Okręgu Szkolnego Lwowskiego, którą sprawował do śmierci. W jego kompetencji pozostawały szkoły w województwie lwowskim, stanisławowskim i tarnopolskim. Jako kurator wprowadził w okręgu szkolnym postanowienia tzw. ustawy Grabskiego, przekształcając masowo szkoły ukraińskie w dwujęzyczne (utrakwistyczne). W konsekwencji z 2151 ukraińskich szkół powszechnych w roku 1924 pozostało w roku 1930 - 684, z 2568 polskich - 2186, szkół dwujęzycznych utworzono 1793, w przeważającej większości z przekształcenia szkół ukraińskich. Akcja utrakwizacji została dokonana w przeważającej mierze w latach 1924 - 1926. Sobiński nie tylko wykonywał dyspozycje w zakresie utrakwizacji szkół, lecz zalecał również wprowadzanie języka polskiego w urzędowaniu szkół ukraińskich (państwowych i prywatnych). 29 października 1923 jako kurator okręgu zakazał używania w odniesieniu do szkół określenia ukraiński i polecił zastępować je słowem rusiński lub ruski. 21 września 1924 zakazał używania języka ukraińskiego jako urzędowego w gimnazjach państwowych i prywatnych oraz w szkołach zawodowych. Jego polityka budziła wśród Ukraińców skrajnie wrogie emocje.

Zastrzelony przez zamachowców z Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO) Bohdana Pidhajnego i Romana Szuchewycza na ulicy Królewskiej we Lwowie w obecności żony. Według Ryszarda Torzeckiego organizatorem tego zamachu był komendant krajowy UWO Julijan Hołowinskyj.

Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, po uroczystym pogrzebie, w którym rząd polski reprezentował minister spraw wewnętrznych Felicjan Sławoj Składkowski.

W dniach 21 stycznia – 13 marca 1928 odbył się we Lwowie proces 17 członków UWO oskarżonych o zamach na Stanisława Sobińskiego, zdradę państwa i szpiegostwo. O zabójstwo zostali oskarżeni Wasyl Atamańczuk i Iwan Werbyćki, którzy zostali skazani na karę śmierci. 19 października 1928 Sąd Najwyższy uchylił wyrok odnośnie oskarżenia o zabójstwo i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi przysięgłych we Lwowie. W ponownym procesie o zabójstwo Stanisława Sobińskiego, który odbył się w dniach 28 stycznia - 15 lutego 1929 Werbyćki został skazany na karę śmierci, Atamańczuk na 10 lat ciężkiego więzienia. 27 lipca 1929 Sąd Najwyższy zatwierdził wyrok skazujący Wasyla Atamańczuka na 10 lat więzienia, Iwanowi Werbyćkiemu zamieniono karę śmierci na 15 lat ciężkiego więzienia. Wyrok był pomyłką sądową - obaj skazani nie mieli związku z zamachem, nazwiska rzeczywistych zamachowców zostały ujawnione po latach.