Stefan Kieniewicz

Stefan Kieniewicz (ur. 20 września 1907 w Dereszewiczach na Białorusi, zm. 2 maja 1992 w Konstancinie) – polski historyk i archiwista, badacz historii Polski XIX wieku. Profesor Uniwersytetu Warszawskiego i Polskiej Akademii Nauk. Żołnierz Armii Krajowej i uczestnik powstania warszawskiego.

Urodził się w znanej szlacheckiej litewskiej rodzinie Kieniewiczów herbu Rawicz z powiatu mozyrskiego. Był absolwentem Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie (1925). Ukończył historię na Uniwersytecie Poznańskim (1930), wśród jego wykładowców byli Marceli Handelsman i Adam Skałkowski. W roku 1934 obronił doktorat. Od roku 1937 do 1944 pracował w Archiwum Skarbowym w Warszawie. Podczas wojny służył w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Podczas powstania warszawskiego został ranny, po jego upadku był przetrzymywany w obozach w Wirtembergii i Badenii.

Po wojnie związał się z Instytutem Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Po habilitacji na Uniwersytecie Jagiellońskim (1946) był zastępcą profesora UW, od 1949 profesorem nadzwyczajnym, a od 1958 profesorem zwyczajnym. Tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych uzyskał w 1949. W latach 1953-1968 pracował także w Instytucie Historii PAN. W 1965 został członkiem korespondentem PAN, a w 1970 członkiem rzeczywistym. Był członkiem i przewodniczącym (1969-1984) Komitetu Nauk Historycznych PAN. Należał do Polskiego Towarzystwa Historycznego (od 1974 – członek honorowy) oraz Węgierskiej Akademii Nauk (od 1975 – członek zagraniczny). Specjalizował się w historii Polski XIX wieku.

Jego synem jest profesor Jan Kieniewicz.

Uczniowie

Do grona jego uczniów należą: Janusz Beck, Ryszard Bender, Janusz Berghauzen, Giaupiero Bozzolato, Stanisław Chankowski, Marian Chudzyński, Krzysztof Dunin-Wąsowicz, Hanna Dylągowa, Stanisław Gajewski, Stanisław Góra, Barbara Grochulska, Antoni Grzybowski, Janusz Jasiński, Jan Kania, Barbara Kociarska, Julian Komar, Stefan Król, Hanna Kurde-Banowska Lutzowa, Stanisław Łaniec, Czesława Ohryzko-Włodarska, Daniel Olszewski, Maria Paszkiewiczówna, Czesława Ohryzko-Włodarska, Daniel Olszewski, Maria Paszkiewiczówna, Maria Piaszyk, Franciszka Ramotowska, Halina Rożenowa, Jerzy Skowronek, Barbara Smoleńska, Stefania Sokołowska, Teresa Stummer, Jerzy Szumski, Andrzej Szwarc, Ryszard Szwed, Eugeniusz Tomaszewski, Wiktoria Śliwowska, Jan Warmiński, Piotr Włoczyk, Maria Wójcik, Krystyna Wyczańska, Janusz Ziemnicki, Ryszard Żelichowski.

Wyróżnienia, nagrody i odznaczenia

• Nagroda naukowa TNW (1931)
• Nagroda od PAU im. ks. Adama Jakubowskiego za książkę Adam Sapieha (1939)
• Nagroda II stopnia PAU za książki o Wiośnie Ludów: Oblicze ideowe wiosny ludów oraz Czyn Polski w dobie wiosny ludów (1948)
• Nagroda państwowa II stopnia za prace historyczne na temat Wiosny Ludów (1949)
• Nagroda państwowa III stopnia (1952)
• Nagroda państwowa II stopnia za działalność naukową w minionym 10-leciu i popularnonaukową książkę Warszawa w powstaniu styczniowym (1955)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1958)
• Nagroda państwowa II stopnia – z okazji 20-lecia Polski Ludowej, za monografię Między ugodą a rewolucją. Andrzej Zamoyski w latach 1861-1862 oraz za pracę edytorską w zakresie źródeł dotyczących powstania styczniowego (22 lipca 1964)
• Nagroda Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego indywidualna I stopnia (1968)
• Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia w dziedzinie historii, za całokształt działalności (1972)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1973)
• Doktorat honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (1975).
• Nagroda państwowa I stopnia (1978)
• Złoty Krzyż Zasługi (1978)
• Tytuł Honorowy „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” (1978)
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1980)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1990)

Wybrane publikacje

Opublikował ponad 500 prac naukowych, w tym:

• Społeczeństwo polskie w powstaniu poznańskim 1848 r. (1935)
• Adam Sapieha (1939)
• Ruch chłopski w Galicji w 1846 r. (1951)
• Historia Polski 1795-1918 (1968)
• Powstanie styczniowe, Warszawa 1972.
• Przesłanki rozwoju nauki polskiej w okresie międzypowstaniowym, „Studia i materiały z dziejów nauki polskiej”, Seria E, Z.5, 1973.
• Les insurrections polonaises du XIXe siècle et le problème de l’aide de la France, PWN, Warszawa 1971, Conférence au Centre Scientifique de Paris de l’Académie Polonaise des Sciences le 24 avril 1970.
• Les chances de l’insurrection polonaise de 1863, PWN, Warszawa 1973, Conférence au Centre Scientifique de Paris de l’Académie Polonaise des Sciences le 7 décembre 1973.
• Warszawa w powstaniu styczniowym, Warszawa 1983, (wydanie ocenzurowane przez cenzurę stanu wojennego)
• Smolna 30. Urywki wspomnień, [w:] Smolna 30. Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego, PIW, Warszawa 1989, s. 126-132.