Stefan Przanowski
- Data urodzenia:
- 12.04.1874
- Data śmierci:
- 17.02.1938
- Kategorie:
- inżynier, mechanik, minister, przemysłowiec
- Narodowość:
- polska
- Cmentarz:
- Warszawa, Cmentarz Powązkowski - Stare Powązki
Stefan Przanowski (ur. 12 kwietnia 1874 w Słupcy, zm. 17 lutego 1938 w Krakowie) – polski inżynier-mechanik, przemysłowiec, działacz gospodarczy, minister aprowizacji, minister przemysłu i handlu.
Syn Edwarda Przanowskiego (1845-1929), żołnierza Powstania Styczniowego, inżyniera powiatowego w Słupcy i Łęczycy, brat Władysława Przanowskiego (1880-1937), inżyniera i pedagoga, założyciela i dyrektora Państwowego Instytutu Robót Ręcznych w Warszawie, brat Jana Przanowskiego (1873-1941), adwokata, posła na Sejm RP w latach 1930-1935.
Absolwent Gimnazjum Realnego w Łowiczu i Politechniki w Karlsruhe. Po pobycie w Niemczech przeniósł się do Warszawy, gdzie zarządzał kilkoma przedsiębiorstwami (m.in. "Biura technicznego Breitkopf i Przanowski, d. Leon Jantzen").
W czasie I wojny był członkiem Komitetu Obywatelskiego Miasta stołecznego Warszawy i Zarządu Miasta Warszawy, kierował Sekcją Żywnościową. Zaangażował się także w działalność polityczną w ramach Międzypartyjnego Koła Politycznego. Należał do Polskiej Partii Postępowej. 7 grudnia 1917 wszedł do rządu Jana Kucharzewskiego jako minister aprowizacji. Ustąpił ze stanowiska wraz z całym gabinetem, w proteście przeciw pokojowi brzeskiemu.
W latach 1920-21 w rządzie Wincentego Witosa objął ministerstwo przemysłu i handlu. Jako zwolennik wolnego rynku zlikwidował działające wcześniej urzędy etatystyczne: węglowy, naftowy, zbożowy. Nazywany był papieżem polskiego liberalizmu.
W 1921 dla uczczenia zasług inż. Stefana Przanowskiego – ówczesnego ministra przemysłu i handlu w Kopalni Soli w Wieliczce jednej z grot solnych nadano nazwę – komora Przanowski.
W czerwcu 1922 w czasie przesilenia rządowego desygnowany na premiera, gabinetu nie stworzył, gdyż nie uzyskał poparcia Naczelnika Państwa – Józefa Piłsudskiego. W 1922 kandydował do Sejmu RP z listy Centrum Mieszczańskiego, nie uzyskał jednak mandatu (wobec słabego wyniku całej listy); Przanowski wycofał się z polityki i pozostał przy działalności gospodarczej.
Przez wiele lat (1918-1930) był dyrektorem naczelnym, a następnie – od 1934 prezesem Rady Nadzorczej Towarzystwa Akcyjnego Fabryk Metalowych pod firmą "Norblin, Bracia Buch i T.Werner" w Warszawie.
Zaliczano Przanowskiego do najbardziej wpływowych przemysłowców i działaczy gospodarczych; zachował niezależność od kapitału obcego; był członkiem rad nadzorczych wielu spółek przemysłowych i banków:
- Banku Polskiego,
- Banku Śląskiego,
- Banku Dyskontowego,
- Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych (prezes Rady),
- Giełdy Pieniężnej w Warszawie,
- Górnośląskich Zjednoczonych Hut "Królewska" i "Laura" w Katowicach.
Był członkiem Prezydium Rady Centralnego Związku Polskiego Przemysłu, Górnictwa, Handlu i Finansów "Lewiatan", wiceprezesem Izby Przemysłowo-Handlowej w Warszawie, wiceprezesem i członkiem Rady Polskiego Związku Przemysłowców Metalowych.
Wraz z Kołem Karlsruheńczyków przy Stowarzyszeniu Techników należał od 1924 do Polskiej Korporacji Akademickiej ZAG "Wisła".
Mieszkał w Warszawie przy Alejach Ujazdowskich 36 (Kamienica pod Gigantami); w 1924 nabył majątek ziemski (ponad 600 ha), wraz z pałacem, w Nowej Wsi koło Starogardu Gdańskiego na Pomorzu.
Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą (1927), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1924), Złotym Krzyżem Zasługi (1937), Wielką Wstęgą z Gwiazdą Orderu Korony Rumunii I klasy (1922).
W małżeństwie z Zofią z Grabowskich miał syna Wojciecha (1922-1962), żołnierza Powstania Warszawskiego, inżyniera-mechanika i córkę Izabelę Wasiak – polonistkę, nauczycielkę, wydawcę drugiego obiegu.
Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 170 rząd 6); nagrobek ozdobiony płaskorzeźbą "Smutek" – autorstwa Leona Szacsznajdera.
Źródło informacji: wikipedia.org
Brak miejsc
Imię | Rodzaj relacji | Opis | ||
---|---|---|---|---|
1 | Edward Przanowski | ojciec | ||
2 | Izabela Wasiak | córka | ||
3 | Władysław Przanowski | brat | ||
4 | Jan Przanowski | brat | ||
5 | Jan Przanowski | bratanek/siostrzeniec | ||
6 | Wincenty Witos | szef |
Nie określono wydarzenia