Tadeusz Adamowski

Tadeusz Ralf Adamowski (ur. 19 listopada 1901 w Lozannie, zm. 1994 w Nowym Jorku) - hokeista, olimpijczyk.

Syn Józefa i Antoniny Szumskiej. Dzieciństwo i młodość spędził w USA. Ukończył ekonomię na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge. W szkole średniej i podczas studiów uprawiał: futbol amerykański, tenis, koszykówkę i hokej na lodzie. Jako hokeista reprezentował barwy Harvard University.

W końcu 1925 ze względów rodzinnych powrócił do Polski. W Warszawie zetknął się z hokeistami AZS. Po otrzymaniu nominacji do reprezentacji kraju na Mistrzostwa Europy w Davos w 1926 postanowił pozostać z Polsce. Przez całą karierę sportową reprezentował klub AZS Warszawa.

W latach 30. pracował początkowo dla koncernu General Motors (przedstawicielstwo w Warszawie), a następnie w przedsiębiorstwie "Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe" S.A. (GAL).

W maju 1939 odbył ćwiczenia rezerwisty w 15.Pułku Artylerii Lekkiej. W rocznej ocenie kwalifikacyjnej z 22 czerwca 1939, jego przełożony kpt. Stefan Dębski napisał o nim: bardzo inteligentny, usposobienie zrównoważone, spokojny, stanowczy, w pracy bardzo dokładny, fizycznie bardzo dobrze rozwinięty.

W kampanii wrześniowej 1939, jako podporucznik rezerwy walczył w okolicach Bydgoszczy i Grudziądza. Wzięty do niewoli, całą wojnę spędził w Oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew). Zangażował się w obozową działalność edukacyjno-oświatową, zorganizował system nauczania języka angielskiego, powołując do życia Instytut Angielski, któremu przewodził. W obozowym klubie "Orlę" uprawiał koszykówkę.

Po zakończeniu II wojny światowej wyjechał do USA i osiadł na stałe w Nowym Jorku.

Kariera sportowa

Jako zawodnik i trener położył ogromne zasługi dla rozwoju polskiego hokeja na lodzie. Wraz z Wilhelmem Rybakiem zastosowali kanadyjskie wzorce treningowe, znacząco podnosząc poziom tej dyscypliny w kraju. Pierwszy szkoleniowiec, który wdrożył zasady gry zespołowej (wbrew wcześniejszemu preferowaniu umiejętności indywidualnych poszczególnych hokeistów). W reprezentacji Polski zastosował taktykę cofania się napastników wraz z obrońcami w momencie kontrataku przeciwnika. Dzięki jego umiejętnościom zawodnika i talentowi szkoleniowo-pedagogicznemu wprowadził polski hokej na arenę międzynarodową.

Z AZS Warszawa"pięciokrotnie z rzędu zdobył mistrzostwo Polski (1927, 1928, 1929, 1930 i 1931). Sześciokrotnie grał w Mistrzostwach Europy (1926 - 6. miejsce, 1927 - 4. miejsce, 1929 - srebrny medal, 1930 - 4. miejsce, 1931 - srebrny medal, 1933 - 5./6. miejsce). Trzykrotnie uczestniczył w Mistrzostwach Świata (1930 - 5. miejsce, 1931 - 4. miejsce, 1933 - 7./8. miejsce). W 1928 zdobył tytuł akademickiego mistrza świata w hokeju na lodzie. W 1928 wystąpił w Igrzyskach Olimpijskich w Sankt Moritz gdzie Polska po remisie ze Szwecją 2:2 i porażce z Czechosłowacją 2:3 odpadła w fazie eliminacyjnej (3. miejsce w grupie). W 1926 zadebiutował w reprezentacji Polski, w której rozegrał 40 meczów, strzelając 16 bramek.

W 1930 podczas mistrzostw świata w Davos został powołany do reprezentacji Europy na mecz z Kanadą. Podstawowy zawodnik drużyny narodowej w latach 1926-1931. Uważany wówczas za jednego z najlepszych technicznie hokeistów Europy. W plebiscycie "Przeglądu Sportowego" na dziesięciu najpopularniejszych sportowców Polski w 1927 zajął 4. miejsce a w 1929 - 7. miejsce.

Trener drużyny narodowej w latach 1927-1930 i sezonie 1932/1933. Upowszechniał zasady gry hokeja kanadyjskiego w różnych miastach Polski. W 1930 wraz z Aleksandrem Tupalskim był trenerem hokeistów gdańskiego klubu Gedania.

***

Urodzony 19 listopada 1901 w Lozannie, kiedy jego rodzice, polscy emigranci z USA przyjechali odwiedzić  Stary Kontynent. Zaraz powrócili za ocean, gdzie ukończył szkołę średnią i Harvard University przyjmując posadę maklera okrętowego.

W ostatnim dniu wizyty w Polsce (1925), kiedy miał już w kieszeni bilet powrotny na rejs do USA, został zaproszony na trening stawiających pierwsze kroki na lodzie hokeistów warszawskiego AZS, którzy przygotowywali się do występów zagranicznych i udziału w mistrzostwach Europy.

Zaproszenie przyjął i pozostał w kraju aż do... wybuchu II wojny światowej. Był dla polskiego hokeja wszystkim: rasowym napastnikiem (reprezentował poziom gry amerykańskich drużyn akademickich, choć nigdy nie grał w gronie zawodowców), pierwszym trenerem (uczył techniki i przede wszystkim taktyki gry zespołowej ), wreszcie działaczem (kapitan związkowy PZHL).

Wraz ze swymi kolegami z warszawskiego AZS (Edmund Czaplicki, Kazimierz Żebrowski, Aleksander Kowalski, Lucjan Kulej, Włodzimierz Krygier, Aleksander Słuczanowski, Andrzej Osiecimski - Czapski) zdobył nie tylko 5 tytułów mistrza Polski (1927-1931), ale był podporą (mówiono, że "mózgiem") drużyny narodowej, która cierpiała na brak rezerw. W ciągu swojej kariery sportowej (1925 -1931, incydentalnie był jeszcze rezerwowym zawodnikiem na mistrzostwach świata w Pradze w 1933), 40-krotnie reprezentował Polskę w meczach międzypaństwowych i zdobył 16 bramek. Był akademickim mistrzem świata (1928) i dwukrotnie srebrnym medalistą mistrzostw Europy: w Budapeszcie (1929), kiedy to Polacy po dogrywce przegrali z Czechosłowacją 1:2 i w Krynicy (1931), gdy  z kolei gospodarze musieli uznać wyższość Austriaków.

Adamowski nie zdążył, a raczej nie chciał (pochodził  z bardzo patriotycznej rodziny blisko spokrewnionej z  I. Paderewskim) opuścić Polski i stanął do walki obronnej we wrześniu 1939. Dowodził plutonem (w stopniu ppor. rez.) w 2 szwadronie 21 p. Ułanów  Nadwiślańskich, którego dowódcą był również olimpijczyk  ppłk K. de Rostwo Suski. Walczył w okolicach Bydgoszczy i Grudziądza. Wzięty do niewoli przez Niemców dalsze lata spędził w jenieckim obozie Woldenberg. Przeszedł do jego historii jako organizator niezwykle szeroko prowadzonej pracy pedagogicznej - nauki języka angielskiego (od kursów dla początkujących poprzez średni stopień zaawansowania z konwersacjami, aż  po szczebel uniwersytecki, którego Adamowski był rektorem ).

Uczestnik olimpiady jenieckiej oflagu II C Woldenberg (1944).

Po zakończeniu wojny, wraz z armią amerykańską powrócił za ocean (Nowy Jork), gdzie pracował w UNICEF.

Na początku 1988 roku "Przegląd Sportowy" (nr 60 z 25 marca) zamieścił z nim interesujący wywiad pt: Miałem już bilet do Ameryki. Zmarł w Nowym Jorku w 1994 roku.

Źródło: http://www.pkol.pl