Tadeusz Puszczyński

Tadeusz Puszczyński ps. "Zapała", "Konrad", "Konrad Wawelberg" (ur. 2 lutego 1895 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 2 lutego 1939 w Warszawie) – żołnierz WP, ppłk dypl., żołnierz wywiadu wojskowego. Uczestnik III powstania śląskiego w 1921. Dowódca "Grupy Wawelberga" prowadzącej działania specjalne.

Syn dzierżawcy majątków ziemskich Władysława i Pelagii z Ochlewskich. Początkowo uczył się w gimnazjum rządowym, a po strajku szkolnym w prywatnym gimnazjum polskim w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie był przyjacielem Zygmunta Zaremby, Tadeusza Żarskiego i Stefana Roweckiego. Od 1910 był członkiem Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej "Filarecja". Był jednym z kierowników organizacji pod pseudonimem "Zapała" W 1912 w związku z nielegalną działalnością był aresztowany i osadzony w więzieniu na dziewięć miesięcy. Po uwolnieniu za kaucją przeniósł się do Białej Cerkwi, gdzie złożył egzamin maturalny, a stamtąd zagrożony ponownym aresztowaniem wyjechał w 1914 do Krakowa na dalsze studia. Od 1913 był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej. Równocześnie wstąpił do "Strzelca", gdzie ukończył kurs podoficerski.

Od sierpnia 1914 r. był żołnierzem IV batalionu I Brygady Legionów Polskich pod dowództwem Tadeusza Furgalskiego "Wyrwa". Dowodził plutonem w bitwach pod Brzegami, Ksanami, Czarnkową i Winiarami. w Jakubowicach został mianowany sierżantem. Od maja 1915 z powodu stanu zdrowia został przydzielony do Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego, działając w powiecie radomszczańskim jako zastępca oficera werbunkowego.

W tym samym czasie, od listopada 1915 został komendantem obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej w okręgu kieleckim. Po przejściu do działalności nielegalnej w grudniu 1915 jako "Konrad" był do marca 1916 zastępcą komendanta okręgu piotrkowskiego, i od maja 1916 do marca 1917 zastępcą komendanta okręgu kieleckiego POW. Kierował m.in. wyszkoleniem bojowym prowadząc kursy i szkoły wojskowe w Kielcach, Busku Zdroju i Miechowie. Jednocześnie wspomagał tworzenie struktur lewicy niepodległościowej.

Od marca 1917 został dowódcą Okręgu Radomskiego. W maju 1918 został komendantem lotnych oddziałów bojowych na okupacje austriacką, zaś zaś od 8 października 1918 zastępcą Komendanta Naczelnego IV. POW w Lublinie, zaś 4 listopada 1918 objął po ppłk. Stanisławie Burhardt-Bukackim Komendę Naczelną POW na okupację austriacką.

Od 7 listopada 1918 w Wojsku Polskim, podlegając bezpośrednio ministrowi spraw wojskowych Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej gen. por. Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi. W listopadzie otrzymał awans na porucznika.

Od stycznia 1919 dowodził okręgiem radomskim Milicji Ludowej, a następnie od kwietnia 1919 był dowódcą kompanii i VIII batalionu strzelców Milicji Ludowej, wcielony w lipcu 1919 do Białostockiego Pułku Piechoty (późniejszy 79 pułk piechoty). Był ranny w bitwie pod Rzuchowicami.

W czasie I powstania śląskiego był obserwatorem z ramienia Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od kwietnia 1920 kierował Wydziałem Plebiscytowym dla Górnego Śląska. Od sierpnia 1920 był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Jednocześnie od 1921 kierował referatem I (Techniki wywiadu) Oddziału II Sztabu Generalnego WP.

W stopniu kapitana dowodził grupą dywersyjną (Grupa Destrukcyjna Wawelberga) zorganizowanej przez II Oddział Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, działającej na rzecz III powstania śląskiego.

W okresie II Rzeczypospolitej w okresie 1922 - 1927 był oficerem Sztabu Generalnego WP. W 1929 ukończył Wyższą Szkołę Wojenną, następnie był wykładowcą w szkole, dowódcą batalionu w 65 pułku piechoty i szefem sztabu 12 dywizji piechoty.

Od października 1936 był oficerem Korpusu Ochrony Pogranicza, gdzie był dowódcą Pułku KOP "Sarny" (19 października - 1 listopada 1936), Brygady KOP "Polesie" (1 listopada 1936 - 31 marca 1937), Pułku KOP „Snów” (31 marca 1937 - luty 1938), a od lutego 1938 szefem Sztabu KOP. Ciężko chory ostatni rok spędził w szpitalu. Zmarł na nowotwór mózgu. Pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika.

Za udział w III powstaniu śląskim odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Orderem Odrodzenia Polski V klasy, oraz Krzyżem Niepodległości z Mieczami, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy, oraz czterokrotnie Krzyżem Walecznych.