Tadeusz Tuczapski

Tadeusz Tuczapski (ur. 23 września 1922 we Lwowie, zm. 10 kwietnia 2009 w Warszawie) – generał broni Wojska Polskiego, wiceminister obrony narodowej PRL (1968–1987), Główny Inspektor Szkolenia (1968-1971), Główny Inspektor Obrony Terytorialnej (1971-1987), szef Obrony Cywilnej Kraju (1973-1987), sekretarz Komitetu Obrony Kraju (1973-1987), zastępca członka Komitetu Centralnego PZPR (1968–1986), członek Rady Naczelnej ZBoWiD (1969–1990), prezes Zarządu Głównego Ligi Obrony Kraju (1988–1991).

Kariera wojskowa

W 1940 roku rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Lwowskim, przerwane wybuchem wojny radziecko-niemieckiej. W czasie okupacji niemieckiej pracował we Lwowie w firmie hotelarsko-gastronomicznej jako magazynier, później pomocnik buchaltera. Służbę wojskową rozpoczął 17 sierpnia 1944 roku (po wyzwoleniu Lubelszczyzny) jako podchorąży Oficerskiej Szkoły Artylerii w Chełmie. Po jej ukończeniu promowany 25 marca 1945 roku na stopień podporucznika w korpusie oficerów artylerii. Po promocji wyznaczony na dowódcę plutonu ogniowego jednostki rezerwy artylerii 1 Armii WP w Gryfinie, a następnie na dowódcę plutonu ogniowego w 4 Pułku Artylerii Lekkiej. Podczas walk na froncie dwukrotnie ranny, w tym drugi raz ciężko, 25 kwietnia 1945 roku w rejonie Birkenwerder w Niemczech. Do 5 listopada 1945 roku przebywał na leczeniu w Szpitalu Okręgowym w Łodzi.

Po wojnie był adiutantem ministra obrony narodowej, Marszałka Związku Radzieckiego i Marszałka Polski Konstantego Rokossowskiego. W 1947 roku odbył kurs szefów sztabu dywizjonu w Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu. W 1946 awansował na stopień porucznika. Po kursie pozostał w Toruniu jako wykładowca w Oficerskiej Szkole Artylerii. W 1948 r. był dowódcą 24 Warszawskiego Dywizjonu Artylerii Ciężkiej w Morągu, następnie został dowódcą 70 Pułku Artylerii Haubic. W 1950 roku wyznaczony na stanowisko szefa sztabu 12 Brygady Artylerii Haubic, a w latach 1951-1952 był dowódcą 29 Brygady Artylerii Haubic w Bemowie Piskim (w strukturach 8 Dywizji Artylerii Przełamania w Orzyszu). W 1952 roku przeszedł do Dowództwa Artylerii WP w Warszawie, gdzie sprawował kolejno funkcję szefa Wydziału Operacyjnego, a od 1953 roku zastępcy szefa sztabu Dowództwa Artylerii WP. W lipcu 1950 roku awansowany na podpułkownika, a w styczniu 1953 roku na pułkownika. W latach 1954-1955 był dowódcą artylerii Pomorskiego Okręgu Wojskowego. W latach 1955-1957 odbył studia wojskowe w Akademii Wojskowej Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych ZSRR im. K. Woroszyłowa w Moskwie. 22 lipca 1957, w wieku zaledwie 35 lat awansowany na podstawie zarządzenia Prezesa Rady Ministrów do stopnia generała brygady i mianowany szefem sztabu Szefostwa Artylerii WP. W latach 1960-1963 był szefem Zarządu I Operacyjnego Sztabu Generalnego WP. Na tym stanowisku organizował pierwsze ćwiczenia Układu Warszawskiego na terytorium Polski pod kryptonimem "Odra-Bałtyk".

W latach 1963-1965 był zastępcą Szefa Sztabu Generalnego WP do spraw operacyjnych. W październiku 1963 roku awansowany do stopnia generała dywizji. Nominację wręczył mu w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL Aleksander Zawadzki. W latach 1965-1968 – szef Inspektoratu Szkolenia - I zastępca Głównego Inspektora Szkolenia (gen. broni Jerzego Bordziłowskiego). W 1966 był współorganizatorem Defilady Tysiąclecia Państwa Polskiego.

Od 11 kwietnia 1968 roku był nieprzerwanie przez 19 lat wiceministrem obrony narodowej (do 1987). W latach 1968-1971 – Główny Inspektor Szkolenia i zastępca Naczelnego Dowódcy Zjednoczonych Sił Zbrojnych Państw – Stron Układu Warszawskiego oraz dowódca Frontu Polskiego na czas wojny. W październiku 1974 roku awansowany do stopnia generała broni. Nominację wręczył mu w Belwederze przewodniczący Rady Państwa PRL prof. Henryk Jabłoński. W latach 1973-1987 piastował równolegle trzy zasadnicze dla systemu obronnego państwa funkcje: Głównego Inspektora Obrony Terytorialnej, szefa Obrony Cywilnej Kraju oraz sekretarza Komitetu Obrony Kraju (KOK). Jako sekretarz KOK nadzorował prace związane z przygotowaniem aktów prawnych wprowadzających 13 grudnia 1981 roku w Polsce stan wojenny. W okresie stanu wojennego, w latach 1981-1983 wchodził w skład Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON).

26 stycznia 1988 wybrany na prezesa Zarządu Głównego Ligi Obrony Kraju. Funkcję tę sprawował do 26 maja 1991. Od 2 maja 1991 roku w stanie spoczynku.

Działalność polityczna i społeczna

Członek PPR i PZPR, w latach 1968-1986 zastępca członka Komitetu Centralnego PZPR. Delegat na kolejne zjazdy PZPR od V (1968) do X (1986). Od 1969 aż do rozwiązania organizacji w 1990 roku – członek Rady Naczelnej organizacji kombatanckiej ZBoWiD. W latach 1988-1990 – członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Odpowiedzialność karna

Od 1995 roku zasiadał, wraz ze swoim wieloletnim przełożonym, gen. Wojciechem Jaruzelskim, na ławie oskarżonych w procesie o sprawstwo kierownicze śmierci robotników podczas wydarzeń w grudniu 1970 roku. Tuczapski dowodził wówczas oddziałami operującymi w Szczecinie.

W marcu 2006 roku Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN postawiła go w stan oskarżenia za popełnienie zbrodni komunistycznej (udział we wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r.). Od września 2008 roku zasiadał na ławie oskarżonych w toczącym się w tej sprawie przed warszawskim Sądem Okręgowym procesie. Na ławie oskarżonych zasiadają także: b. I sekretarz KC PZPR i premier gen. Wojciech Jaruzelski, b. I sekretarz KC PZPR Stanisław Kania, b. minister obrony narodowej gen. Florian Siwicki, b. minister spraw wewnętrznych gen. Czesław Kiszczak, b. członkini Rady Państwa Eugenia Kempara oraz b. wiceminister sprawiedliwości Tadeusz Skóra.

Śmierć i pogrzeb

Zmarł wskutek krwiaka mózgu, który uprzednio wywołał u Tuczapskiego zanik świadomości. Pochowany 20 kwietnia 2009 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B 4 rz. 8 m. 18). Pogrzeb odbył się z asystą wojskową, ale przy bardzo ograniczonym ceremoniale (bez kompanii honorowej i orkiestry wojskowej). Podczas uroczystości płk Ryszard Depa odczytał list pożegnalny nieobecnego z powodu choroby b. prezydenta RP gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego.