Tomasz Henryk Piskorski

Ppor. kaw. rez. Tomasz Henryk Piskorski s. Wacława i Kazimiery z Maciejewskich, ur. 21 XII 1898 w Warszawie. Członek POW. W WP od 1919, przydzielony do 1 p. szwol. Uczestnik wojny 1919–1921 w oddziałach wywiadowczych. Ukończył SPchor. w Warszawie i Wydział Nauk Politycznych i Społecznych Wolnej Wszechnicy Polskiej. Mianowany ppor. ze starsz. 1 VII 1925. Przydzielony do 21 p. uł. Prawnik, asystent prawa konstytucyjnego w Wolnej Wszechnicy Polskiej, harcmistrz, p.o. Naczelnika Harcerzy (1936/1937), przewodniczący „Zet”, brak dalszych danych.

L.S. 2509; MKat., 3414/A; J. Tucholski, Mord w Katyniu.

***

Tomasz Henryk Piskorski (ur. 21 grudnia 1898 w Warszawie, zm. w kwietniu 1940 w Charkowie) – polski prawnik, działacz Związku Harcerstwa Polskiego, uczestnik walk o niepodległość Polski.

Wykształcenie i praca

Uczył się w Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego (późniejsze Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego), a następnie w Gimnazjum im. Rocha Kowalskiego w Warszawie. Zdał maturę eksternistycznie zimą 1919 roku (w czasie urlopu z wojska). Po studiach w latach 1920–1925 (po demobilizacji) ukończył Wydział Nauk Politycznych i Społecznych Wolnej Wszechnicy Polskiej (WWP). Był współzałożycielem i długoletnim członkiem Towarzystwa WWP, a także jego przewodniczącym.

W latach 1926–1938 pracował jako senior w seminarium prawa konstytucyjnego WWP prof. Władysława Maliniaka. Był współzałożycielem i długoletnim członkiem Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej. Od 1938 roku jako starszy radca organizował Wydział Rzemiosła w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. W tym samym roku otworzył przewód doktorski na temat zastępstwa głowy państwa.

Udział w walkach o niepodległość Polski

W 1916 roku Tomasz Piskorski wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej i jesienią 1918 roku pełnił funkcję komendanta VI dzielnicy w Warszawie. Był trzykrotnie aresztowany i przez tydzień więziony na Pawiaku. W listopadzie 1918 roku uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w garnizonie warszawskim.

W lutym 1919 roku zaciągnął się do 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w Hrubieszowie. W kwietniu tego roku wziął udział w wyprawie wileńskiej, w lipcu został odkomenderowany do Szkoły Podchorążych w Warszawie, a w październiku – do służby wywiadowczej 2. Dywizji Piechoty Legionów.

W końcu lutego 1920 roku został przeniesiony do Grupy Operacyjnej gen. Lucjana Żeligowskiego, później do dowództwa 4. Armii. W połowie sierpnia tego roku działał w Związku Obrony Ojczyzny na Lubelszczyźnie, gdzie wkrótce został instruktorem wywiadowczym w pow. hrubieszowskim i włodzimierskim. Służył w wojsku aż do demobilizacji w listopadzie 1920 roku.

Brał udział w III powstaniu śląskim.

We wrześniu 1939 roku zgłosił się po raz czwarty ochotniczo do wojska. Otrzymał przydział do 21. Pułku Ułanów Nadwiślańskich lub na szefa transportu Łódź–Lublin, gdzie brał udział w walkach obronnych. Walczył pod Krasnobrodem. Został internowany przez Armię Czerwoną. Trafił do obozu w Starobielsku, został rozstrzelany w kwietniu 1940 roku w Charkowie.

Harcerstwo

Tomasz Piskorski związał się na stałe z harcerstwem w 1911 roku, początkowo jako uczeń w liceum Chrzanowskiego w drużynie skautowej, która później przyjęła nazwę 2 Warszawska Drużyna im. Tadeusza Rejtana. Już jako instruktor harcerski brał udział w zjeździe połączeniowym 1 listopada 1916 roku w Warszawie czterech organizacji skautowych w Związek Harcerstwa Polskiego. W roku 1916 roku wspólnie z legionistą sierżantem Antonim Mańkowskim założył pierwszą drużynę harcerską na terenie Wołomina.

W 1918 roku został komendantem 24. drużyny im. Jana Karola Chodkiewicza. W czerwcu 1920 roku w czasie służby wojskowej zorganizował wśród harcerzy w Mińsku Litewskim oddział wywiadowczy. Był hufcowym, a potem zastępcą komendanta Chorągwi Warszawskiej Męskiej. Wizytował obozy drużyn warszawskich, np. obóz 17. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej w Rytrze. W listopadzie 1925 roku został mianowany komendantem Chorągwi Warszawskiej Męskiej. Pełnił tę funkcję do marca 1929 roku.

Organizował i kierował 4 zjazdami starszego harcerstwa.

W kwietniu 1926 roku zorganizował w Sromowcach Niżnych 3. Zjazd Programowy Starszego Harcerstwa i kierował jego obradami. Eugeniusz Sikorski pisze o tym zjeździe:

  Zaczęły się coraz bardziej zarysowywać postacie czołowych działaczy ruchu starszoharcerskiego. Byli to: Tomasz i Maria Piskorscy, Sabina Marcinkowska, Jerzy Zawodzki.

Był twórcą i następnie kierownikiem kręgu starszoharcerskiego im. Zygmunta Jeża-Miłkowskiego (tzw. Jeżów). W sierpniu 1928 roku zorganizował 4. Zjazd Starszego Harcerstwa w Pieninach. W lipcu 1930 roku był komendantem 5. zjazdu starszoharcerskiego w Kiełpinach. Był przewodniczącym komitetu redakcyjnego pracy zbiorowej „Polacy na Dżembori” (wydanej w 1931 roku), w której zamieścił swój artykuł pod tym samym tytułem. Kierował w sierpniu 1931 roku wyprawą polskiej delegacji na 1. Międzynarodowy Zlot Starszych Skautów (Roversów) w Kantersteg w Szwajcarii.

W kwietniu 1931 roku przewodniczył w Warszawie IV konferencji żeglarskiej, poświęconej zagadnieniom rozwoju żeglarstwa i ustaleniu programu prac na najbliższą przyszłość.

  …widać było, że ta nowa gałąź wyszkolenia harcerskiego wzbudziła ogromne zainteresowanie i przyciągnęła wielu zwłaszcza starszych harcerzy swoistym urokiem wędrówki żeglarskiej, pełnej przygód i niebezpieczeństw.

Był inicjatorem zbiórki pieniędzy na wielki, 100-tonowy żaglowiec harcerski:

  ...przyboczny Janusz Wolski odczytał przed frontem drużyny odezwę Dha Naczelnika Harcerzy Tomasza Piskorskiego, harcmistrza, w sprawie składania datków przez harcerzy na utworzony Fundusz Żeglarski, z którego ma być zakupiony wielki żaglowiec harcerski, 100 tonowy, służący do celów podróżniczych oraz szkoły żeglarza.

W sierpniu 1932 roku był komendantem obozu 6. Zjazdu Starszego Harcerstwa w Garczynie. W 1933 roku został powołany na kierownika Wydziału Starszego Harcerstwa w Głównej Kwaterze Harcerzy. W kwietniu tego roku w czasie zlotu starszoharcerskiego w Starej Miłośnie został wybrany do Rady Starszego Harcerstwa. Jako jej delegat uczestniczył w konferencji Roversów w Jamboree w Gödöllő na Węgrzech, gdzie wygłosił referat o ruchu starszoharcerskim w Polsce. Również w 1933 roku był przewodniczącym Komisji Osobowej przy Głównej Kwaterze Harcerzy.

W tym okresie uczestniczył w ochronie i wyrwaniu ZHP spod wpływów nacjonalistycznych.

Należał do komitetu organizacyjnego Jubileuszowego Zlotu ZHP w Spale w 1935 roku. Jesienią tego roku przewodniczył zorganizowanej przez siebie ponad stuosobowej wyprawie starszych harcerzy i instruktorów na 2. Międzynarodowy Zlot Roversów na wyspie Ingarö w Szwecji.

Był wiceprzewodniczącym warszawskiego Koła Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość.

W 1936 roku opracował komentarz do prawa harcerskiego dla starszych harcerzy, który został przyjęty na 8. Zjeździe Harcerstwa Starszego 24–30 sierpnia 1936 roku nad jeziorem Narocz.

W końcu 1936 roku został pełniącym obowiązki Naczelnika Harcerzy. Był nim do początku 1937 roku.

W dniach 5–28 sierpnia 1938 roku Tomasz Piskorski był zastępcą komendanta kursu podharcmistrzowskiego Chorągwi Warszawskiej nad Wigrami. W kursie tym uczestniczył m.in. Jan Bytnar, bohater książki Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec. Jan Bytnar wspominał bardzo ciekawe, gorące dyskusje na tematy związane z problematyką społeczną i ekonomiczną, a także i polityczną. Zdobył tam stopień harcerza Rzeczypospolitej.

Działalność w OMN, „PET", Związku Młodzieży Polskiej „ZET" i ZPMD

W szkole Chrzanowskiego został przyjęty do Organizacji Młodzieży Narodowej (OMN) i wkrótce potem do „PET".

W czasie studiów został przyjęty do Związku Młodzieży Polskiej „ZET”. Po rozłamie w 1923 roku (w wyniku sprzeciwu wobec przejmowania kontroli nad Związkiem przez młodzież wszechpolską) powstał Związek Polskiej Młodzieży Akademickiej, który zwołał pierwszy zjazd w kwietniu 1923 roku. Na zjeździe tym powołano 7-osobowy Centralny Komitet Akademicki, w skład którego wszedł m.in. Piskorski.

W 1924 roku wziął udział w III Zjeździe Ogólnym OMN Szkół Wyższych w Lublinie, gdzie został wybrany na przewodniczącego prezydium. Po połączeniu się kilku organizacji w 1927 roku powstał Związek Polskiej Młodzieży Demokratycznej (ZPMD). W czasie Pierwszego Ogólnego Zjazdu ZPMD w Warszawie w grudniu 1927 roku został wybrany do Prezydium Związku.

W 1925 roku Piskorski – wraz ze swoją późniejszą żoną – Marią Podgórską reaktywował „PET” (po likwidacji tej organizacji w 1921 roku).

W tym samym roku zainicjował powołanie (w 1926 roku) Związku Seniorów Organizacji Młodzieży Narodowej. Nazwę tę zmieniono w następnym roku na Związek Seniorów OMN i ZPMD. Wszedł również do pierwszego Tymczasowego Zarządu. Przed II Zjazdem organizacji (w 1934 roku) był sekretarzem jej zarządu.

Na przełomie lat 20. i 30. redagował organ ZPMD − kwartalnik „Brzask”.

Na II Zjeździe Seniorów OMN i ZPMD w 1934 roku podjęto uchwałę o zorganizowaniu w 1936 roku obchodów 50. rocznicy pierwszego zebrania Warszawskiego Koła ZET-u. Piskorski został referentem organizacyjnym Zjazdu i członkiem Głównego Komitetu Organizacyjnego (uczestników zjazdu było ponad 1000).

Swoje wielkie talenty organizacyjne ujawnił w czasie Zjazdu Jubileuszowego 50-lecia ZET-u jeden z wielkich działaczy organizacji, Tomasz Piskorski.

Kierował pracami komisji organizacyjnej, a w jej składzie kilkoma podkomisjami. W 1935 roku Zarząd Główny Seniorów przyjął wytyczne organizacyjne Piskorskiego. Piskorski przygotował na Zjazd „Wykaz poległych i zmarłych uczestników ruchu niepodległościowego Młodzieży Narodowej w okresie 1886–1936”. Gromadził archiwum ZET-owe, opracował sprawozdanie z Jubileuszowego Zjazdu. Całe archiwum (wraz z kilkunastoma tomami jego dzienników) spłonęło w powstaniu warszawskim.