Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański

Wacław Teodor Iwaszkiewicz-Rudoszański, Wacław Iwaszkiewicz (ur. 26 sierpnia 1871 w Omsku, zm. 25 listopada 1922 w Warszawie) – generał major Armii Imperium Rosyjskiego, generał dywizji Wojska Polskiego II RP.

Wacław Teodor Iwaszkiewicz-Rudoszański urodził się 26 sierpnia 1871 roku w Omsku, ówczesnej stolicy obwodu akmolińskiego, należącego do Zachodniosyberyjskiego Generał Gubernatorstwa. Jego ojcem był Witalis Iwaszkiewicz, zesłany na Syberię za udział w powstaniu styczniowym, a matką Leokadia z domu Karafa-Korbut. Po ukończeniu szkół wojskowych w Petersburgu, rozpoczął w 1891 służbę w armii rosyjskiej, od 1892 zawodowy oficer rosyjskiej piechoty. W 1900 brał udział w interwencji w Chinach przeciwko powstaniu bokserów.

W czasie wojny rosyjsko-japońskiej uczestniczył w obronie twierdzy Port Artur. W czasie I wojny światowej w randze pułkownika dowodził 54 pułkiem strzelców syberyjskich, potem dywizją piechoty. Za udział w bitwie pod Łodzią 1914 awansowany do stopnia generała majora i nagrodzony złotą szablą. Walczył w 1915 roku w obronie Warszawy przed wojskami Cesarstwa Niemieckiego. Ranny pod Rygą. Po wybuchu w 1917 rewolucji lutowej czynny w Związku Wojskowym Polaków w Rosji, został członkiem Naczpolu. Od 21 października 1917 dowodził 3 Dywizją Strzelców Polskich w składzie I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. Na czele dywizji przebił się z Jelni do Bobrujska i tu skapitulował 21 maja 1918 wraz z całym korpusem przed armią niemiecką.

31 października 1918 formalnie przyjęty został do organizującego się Wojska Polskiego, w stopniu generała podporucznika. Powierzono mu kierownictwo Inspektoratu Kieleckiego. 16 listopada 1918 został mianowany dowódcą Okręgu Generalnego „Kielce”, a 26 tego miesiąca dowódcą Dywizji Litewsko-Białoruskiej, którą sformował z oddziałów Samoobron kresowych. Od lutego 1919 dowodził grupami operacyjnymi w rejonie Wołkowyska, a od 14 marca 1919 siłami rzuconymi na ratunek oblężonego przez Ukraińców Lwowa, którego obroną dowodził gen. Tadeusz Rozwadowski. Po przebiciu się do Lwowa zastąpił gen. Rozwadowskiego na stanowisku naczelnego dowódcy Wojsk Polskich w Galicji Wschodniej. W czasie walk w Galicji Wschodniej i na Wołyniu wyparł Ukraińców za Zbrucz. W czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził frontami: Galicyjsko-Wołyńskim, Galicyjskim, Podolskim. 25 lipca 1919 roku został awansowany na generała porucznika.

1 stycznia 1920 Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz, Józef Piłsudski mianował go członkiem Kapituły Tymczasowej Orderu Wojskowego Virtuti Militari oraz nadał mu Krzyż Srebrny tego orderu.

W kwietniu 1920, w czasie wyprawy kijowskiej, był dowódcą 6 Armii, a w sierpniu – w czasie Bitwy Warszawskiej – dowódcą Frontu Południowego. Z dniem 1 października 1921 przeniesiony został w stan spoczynku, w stopniu generała porucznika, z prawem noszenia munduru. Osiadł w Warszawie. Od 20 maja 1922 roku przebywał na leczeniu w Szpitalu Ujazdowskim. 6 czerwca 1922 roku na łamach „Polski Zbrojnej” zdementowano pogłoski o nienależytej opiece chorego generała w szpitalu.

27 września 1922 Kapituła Orderu Wojskowego Virtuti Militari pozytywnie zaopiniowała wniosek o nadanie mu Krzyża Komandorskiego.

W piątek 10 listopada 1922, w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie, adiutant generalny Naczelnego Wodza, generał brygady Jan Jacyna w imieniu marszałka Polski Józefa Piłsudskiego odznaczył go Orderem Wojskowym Virtuti Militari II klasy. Dekret Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza z dnia 24 listopada 1922 o nadaniu orderu został opublikowany w Dzienniku Personalnym po śmierci generała – 14 grudnia 1922.

Zmarł w sobotę 25 listopada 1922 o godz. 22, w Szpitalu Ujazdowskim, po długiej, ciężkiej i nieuleczalnej chorobie. W czwartek 30 listopada 1922, w kościele św. Krzyża w Warszawie, ks. kardynał Aleksander Kakowski odprawił nabożeństwo żałobne, po którym trumna ze zwłokami generała, przewieziona została na lawecie, w asyście honorowej złożonej z batalionu piechoty i dwóch szwadronów kawalerii, na dworzec kolejowy. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w sobotę 2 grudnia 1922 we Lwowie. Kondukt przemaszerował spod katedry lwowskiej na cmentarz Obrońców Lwowa, gdzie zmarły pochowany został w kwaterze dowódców. Przy spuszczeniu trumny do grobu zebrani odśpiewali "Rotę". W uroczystościach pogrzebowych udział wzięli: brat zmarłego, pułkownik Piotr Iwaszkiewicz, gen. dyw. Tadeusz Rozwadowski, w zastępstwie Naczelnego Wodza, wojewoda lwowski Kazimierz Grabowski, w zastępstwie Prezydenta Ministrów i rządu, wojewoda krakowski Kazimierz Gałecki, delegacje pułków warszawskich, krakowskich i lwowskich, przedstawiciele władz wojskowych i cywilnych, i tłumy publiczności. Nad grobem przemawiali między innymi generałowie Józef Dowbor-Muśnicki i Edmund Kessler. Śmierć generała i uroczystości żałobne pozostawały w cieniu wydarzeń politycznych w kraju – wyborów parlamentarnych i prezydenckich.

W okresie Ukraińskiej SRR w trakcie profanacji i zrównywania z ziemią Cmentarza Obrońców Lwowa Maria Tereszczakówna (polska działaczka społeczna) wraz z grupą kilku innych osób, w celu ratowania szczątków polskich bohaterów pochowanych na tym cmentarzu przeniosła kilka ciał zasłużonych Polaków (oprócz gen. Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego m.in. gen. Tadeusza Jordan-Rozwadowskiego, dowódcy obrony Lwowa z 1918 Czesława Mączyńskiego, arcybiskupa lwowskiego Józefa Teodorowicza, ks. Gerarda Szmyda, twórców polskiego lotnictwa: Stefana Bastyra, Stefana Steca i Władysława Torunia) w inne miejsce pochówków, które w wyniku śmierci bezpośrednich świadków i wcześniejszego braku zainteresowania polskich instytucji do dnia dzisiejszego pozostają nieznane (z wyjątkiem miejsca pochówku biskupa Teodorowicza i ks. Szmyda).

Pośmiertnie zweryfikowany w stopniu generała broni.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1922)
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1920)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (29 grudnia 1921)
• Krzyż Walecznych (1921)
• Order Świętej Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie, 1901)
• Order Świętej Anny III klasy z Mieczami i Kokardą (Imperium Rosyjskie, 1901)
• Order Świętej Anny II klasy z Mieczami (Imperium Rosyjskie, 1904)
• Order Świętego Stanisława II klasy z Mieczami (Imperium Rosyjskie, 1904)
• Złota szabla „Za dzielność” (Imperium Rosyjskie, 13 kwietnia 1907)
• Order Świętego Włodzimierza IV klasy (Imperium Rosyjskie, 23 marca 1913)
• Order Świętego Jerzego IV klasy (Imperium Rosyjskie, 7 kwietnia 1915)
• Order Świętego Włodzimierza III klasy z Mieczami (Imperium Rosyjskie, 27 kwietnia 1915)
• Komandor Legii Honorowej (Francja, zezwolenie Naczelnika Państwa w 1921)