Wacław Stachiewicz

Wacław Teofil Stachiewicz (ur. 19 listopada 1894 we Lwowie, zm. 12 listopada 1973 w Montrealu) – generał brygady II RP, (generał dywizji na uchodźstwie) Wojska Polskiego, szef Sztabu Głównego (1935–1939), pisarz wojskowy, wolnomularz, członek loży wolnomularskiej Tomasz Zan w Wilnie.

Dzieciństwo i młodość

Był uczniem V Gimnazjum mieszczącego się we Lwowie przy ulicy Wałowej. Jerzy Kirchmayer tak scharakteryzował przyszłego generała: „Wacek był tylko o rok starszy ode mnie. Delikatnego zdrowia, mniej przystojny od swego starszego rodzeństwa, wyróżniał się nieprawdopodobnymi postępami w naukach. Z roku na rok miewał na świadectwach tylko stopnie bardzo dobre i celujące z odznaczeniem. Stopień dobry uważałby za klęskę. Mówiono o nim, że jest najlepszym uczniem nie tylko w V gimnazjum, do którego uczęszczał, ale w ogóle w całym Lwowie. Wacek cierpiał na bóle głowy i wujostwo Teofilowie obawiali się, że powodem tego jest zbyt forsowna nauka. Dlatego byli radzi, ilekroć mogli go przywieźć na Pasieki. Bawiliśmy się wówczas w Indian, dzielnych Osagów i złych Pawnisiów, w Wołodyjowskich, Longinusów i Kmiciców. Były to kochane czasy”.

Po ukończeniu gimnazjum rozpoczął studia w zakresie geologii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. W 1912 wstąpił do Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego "Strzelec", w którym ukończył szkołę podoficerską i niższą oficerską. Z racji posiadanego wykształcenia specjalizował się w wykorzystywaniu kartografii i topografii dla potrzeb wojskowych.

Służba w Legionach Polskich i C.K. Armii

Po wybuchu I wojny światowej, w sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich. Dowodził plutonem w V batalionie 1 Pułku I Brygady Legionów. 9 października 1914 awansowany do stopnia podporucznika. Następnie na dwa miesiące oddelegowany do tworzenia struktur niepodległościowej organizacji na terenie Królestwa Polskiego. W lutym 1915 przeniesiony do 5 Pułku Legionów, w którym walczył na froncie dowodząc 4 kompanią. Został ranny w bitwie pod Konarami w maju 1915. W Legionach pełnił m.in. funkcje dowódcy batalionu i adiutanta (szefa sztabu) pułku. W marcu 1917 ukończył Kurs Oficerów Sztabu Generalnego przy Inspektoracie Polskich Sił Zbrojnych w Warszawie.

Po kryzysie przysięgowym w sierpniu 1917 został wcielony do armii austriackiej w stopniu sierżanta i odkomenderowany na front włoski. W marcu 1918 na rozkaz Komendanta Głównego POW, Edwarda Śmigłego-Rydza, zdezerterował z frontu i dotarł do Warszawy, gdzie objął stanowisko szefa sztabu Komendy Naczelnej nr I POW.

Służba w Wojsku Polskim

W odrodzonym Wojsku Polskim pełnił funkcje szefa Oddziału I i zastępcy szefa sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego Warszawa, oficera łącznikowego Naczelnego Dowództwa WP przy Dowództwie III Korpusu Armii Polskiej we Francji, szefa wydziału w Departamencie I Ministerstwa Spraw Wojskowych, szefa Sekcji Organizacyjnej w Oddziale I Sztabu MSWojsk. Podczas ofensywy sowieckiej, w maju 1920 został szefem Oddziału I, a następnie II Sztabu Armii Rezerwowej gen. Sosnkowskiego. Pełnił tam także funkcje oficera operacyjnego.

Po rozwiązaniu Armii Rezerwowej wrócił do ministerstwa jako szef Sekcji Organizacyjnej, a następnie Wydziału Organizacyjnego Oddziału I Sztabu Generalnego WP. W październiku 1921 rozpoczął studia w Wyższej Szkole Wojennej (Ecole Superieure de Guerre) w Paryżu i staż liniowy we Francji. Do kraju wrócił w styczniu 1924 i objął stanowisko asystenta w Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. 3 listopada 1925 przesunięty został ze stanowiska asystenta na stanowisko wykładowcy. W kwietniu 1926 objął stanowisko szefa Oddziału I Sztabu Generalnego, skąd w czerwcu 1927 został przeniesiony do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych na stanowisko I oficera sztabu Inspektoratu Armii. Następnie, został skierowany do służby liniowej. Od stycznia 1928 był dowódcą 27 Pułku Piechoty w Częstochowie. 28 stycznia 1929 mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie. 12 grudnia 1933 mianowany dowódcą 7 Dywizji Piechoty w Częstochowie .

26 stycznia 1935 Prezydent RP, na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, awansował go do stopnia generała brygady. Była to ostania nominacja generalska podpisana przez Marszałka Piłsudskiego.

5 czerwca 1935 Prezydent RP mianował go szefem Sztabu Głównego WP. Został jednym z najbliższych współpracowników nowego generalnego inspektora sił zbrojnych, gen. dyw. Edwarda Śmigłego-Rydza. Na tym stanowisku podjął intensywne prace nad opracowaniem planu przebudowy i modernizacji wojska, nadzorował prace nad nowym planem mobilizacyjnym oraz koordynował prace nad planem wojny z Rosją (Plan Wschód), a od 4 marca 1939 także z Niemcami (Plan Zachód).

W momencie wybuchu wojny automatycznie objął stanowisko szefa Sztabu Naczelnego Wodza, marsz. Śmigłego-Rydza. Po ewakuacji Naczelnego Wodza do Brześcia, gen. Stachiewicz pozostał w Warszawie do 9 września w celu koordynacji obrony linii środkowej Wisły, po czym dołączył do sztabu w Brześciu. Na rozkaz Naczelnego Wodza, 18 września 1939 przekroczył ze sztabem granicę rumuńską, gdzie został internowany w Stanic-Prahova koło Ploeszti. W styczniu 1940 uciekł z internowania i przez Bukareszt trafił do Jugosławii gdzie na rozkaz gen. Kukiela udał się do Algieru.

Na skutek nacisków gen. Sikorskiego został internowany przez władze francuskie w Algierze. 6 listopada 1943 został wezwany przez nowego Naczelnego Wodza, gen. Kazimierza Sosnkowskiego do Londynu, gdzie jednak przebywał do końca wojny bez jakiegokolwiek przydziału. Po wojnie, w grudniu 1946 został zdemobilizowany.

W grudniu 1948 przeniósł się do Kanady, do Montrealu, gdzie poświęcił się pracy pisarskiej i badawczej nad polskimi przygotowaniami do wojny. Naczelny Wódz, gen. broni Władysław Anders mianował go generałem dywizji ze starszeństwem z 1 stycznia 1964. Zmarł w Montrealu 12 listopada 1973 i został tam pochowany.

W 2004 został patronem Dyżurnej Służby Operacyjnej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Rodzina

Syn Teofila, lekarza, i Anieli z Kirchmayerów (stryjecznej siostry Kazimierza Kirchmayera, ojca Jerzego. Brat Marii i Juliana.

Jego żoną była Wanda z d. Abraham (siostra gen. Romana Abrahama), miał dwóch synów (Bogdana i Juliusza) i córkę (Ewę).

Awanse

• chorąży – 29 września 1914
• podporucznik – 5 marca 1915
• porucznik – 2 lipca 1915
• kapitan
• major
• podpułkownik – 11 czerwca 1920 zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w piechocie, „w grupie byłych Legionów Polskich”, 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty
• pułkownik Sztabu Generalnego – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 31. lokatą w korpusie oficerów piechoty
• generał brygady – 26 stycznia 1935 ze starszeństwem z 1 stycznia 1935 i 1. lokatą w korpusie generałów
• generał dywizji – ze starszeństwem z 1 stycznia 1964 w korpusie generałów

Ordery i odznaczenia

• Odznaka za Rany i Kontuzje
• Odznaka "Za wierną służbę"
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari Nr 4984
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski- 1928
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Niepodległości z Mieczami
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie
• Złoty Krzyż Zasługi- 1928
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Order Białego Lwa III klasy (Czechosłowacja)
• Order Krzyża z Orłem I klasy (Estonia, 1937)
• Krzyż Kawalerski Legii Honorowej (Francja)
• Wielki Oficer Legii Honorowej
• Order Korony Jugosłowiańskiej I klasy.

Publikacje

• Wierności dochować żołnierskiej, Wydawnictwo Rytm, Warszawa 1998, ISBN 83-86678-71-2, 832.
• Pisma, Tom I: Przygotowania wojenne w Polsce 1935-1939, Instytut Literacki, Paryż 1977
• Pisma, Tom II: Rok 1939, Instytut Literacki, Paryż 1979
• Z relacji szefa Sztabu Naczelnego Wodza. Zasadnicze decyzje Naczelnego Wodza w ciągu kompanii wrześniowej W: Wrzesień 1939 w relacjach i wspomnieniach, wybór i oprac. Mieczysław Cieplewicz, Eugeniusz Kozłowski, Wydawnictwo MON, Warszawa 1989, ISBN 83-11-07709-6, ss. 54-77