Wanda Landowska

Wanda Landowska (ur. 5 lipca 1877 w Warszawie, zm. 16 sierpnia 1959 w Lakeville) – polska klawesynistka, pianistka, kompozytorka, jedna z najsłynniejszych klawesynistek świata. Urodziła się jako żydówka, ale jej rodzice, adwokat Marian Landowski i matka Ewelina, ochrzcili się wraz z nią w roku 1892.

Lekcje fortepianu pobierała od czwartego roku życia. Studiowała u Aleksandra Michałowskiego w konserwatorium w Warszawie, które ukończyła w 1891. W latach 1893-1897 w Berlinie studiowała kompozycję u Henryka Urbana – nauczyciela m.in. Ignacego Paderewskiego. Jej kompozycje są dziś zapomniane, ale w początkach XX wieku budziły pewne zainteresowanie. Tym bardziej, że Landowska – jako pierwsza wśród polskich kompozytorek – pisała w stylu nowoczesnym, a nie neoromantycznym, szczególnie popularnym w środowisku wielu amatorów i komponujących pań.

W 1899 roku poznała Henryka Lwa, polskiego pisarza i etnografa, który pomógł jej przy pisaniu książki Musique ancienne i z którym wzięła ślub w Paryżu w 1900. Sam związek z Henrykiem miał dla Landowskiej charakter drugoplanowy. Sama zatrudniła pokojówkę, która stała się zarazem kochanką męża. Taki układ im odpowiadał, jako że Landowska była orientacji homoseksualnej.

W Paryżu podjęła się trudnego zadania „odrodzenia” muzyki renesansowej i barokowej, skupiając się na grze na klawesynie, niemal całkowicie wówczas zapomnianym. Grała na współczesnym instrumencie zbudowanym w 1912 przez firmę Pleyel, częściowo na podstawie modeli zachowanych w muzeach.

W 1913 została zaangażowana do berlińskiej szkoły Hochschule für Musik, gdzie otworzyła pierwszą na świecie klasę gry na klawesynie. Koncertowała często w Ameryce i Europie. W lipcu 1927 we Francji, w Saint-Leu-la-Forêt założyła L’Ecole de Musique Ancienne (szkołę muzyki dawnej). W latach trzydziestych poznała Denise Restout, która stała się jej życiową partnerką. W 1939 wraz z Restout uciekły na południe Francji, pozostawiając w Paryżu kolekcję instrumentów muzycznych i muzykaliów, które we wrześniu 1940 zostały w 54 skrzyniach wywiezione przez Niemców do Berlina. W roku 1941 przedostały się do USA. Tam Landowska koncertowała, dawała lekcje i kontynuowała pracę nad nagraniami. Na fortepianie nagrywała dzieła Mozarta i Haydna, na klawesynie Bacha. Zmarła 16 sierpnia 1959 roku w Lakeville w Connecticut, USA.

Wanda Landowska wychowała wielu wybitnych interpretatorów dzieł dawnych mistrzów, do najwybitniejszych należeli: José Iturbi, Clifford Curzon, Ralph Kirkpatrick, Ruggiero Gerlin, Margerita Trombini-Kazuro, Janina Wysocka-Ochlewska, Emma Altberg, Alexis Weissenberg i Rafael Puyana.

Była także autorką książek poświęconych muzyce dawnej oraz problemom jej wykonawstwa.