Władysław Tatarkiewicz

Władysław Tatarkiewicz (ur. 3 kwietnia 1886 w Warszawie, zm. 4 kwietnia 1980 tamże) – filozof i historyk filozofii, estetyk i etyk, historyk sztuki, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk.

Ukończył gimnazjum filologiczne w Warszawie. Studiował na różnych kierunkach (prawo, psychologię, filozofię, antropologię, zoologię, historię sztuki) i na różnych uczelniach – PW, UW, tajne komplety tzw. Uniwersytetu Latającego, w Berlinie, Marburgu (u Hermana Cohena i Paula Natorpa, gdzie przejął się neokantyzmem, który jednak później porzucił), Paryżu, a także na Uniwersytecie Lwowskim, gdzie w 1919 roku zrobił habilitację.

Prowadził wykłady z historii filozofii, etyki, estetyki na Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1919–1921 wykłady z historii filozofii na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, później wykłady z historii sztuki i estetyki w seminarium historii sztuki Uniwersytetu Poznańskiego.

Od 1924 był redaktorem naczelnym Przeglądu Filozoficznego, w latach 1960–1963 redaktorem naczelnym pisma „Estetyka”. Jeszcze w 1974 wykładał estetykę w Lozannie.

Opracował semantyczną analizę szczęścia. Przeprowadził rozważania psychologiczne na temat przeżyć człowieka szczęśliwego i nieszczęśliwego. Dowodził, że nie istnieją wartości poza konkretnymi dobrami, choć mają charakter obiektywny.

Był naukowcem wszechstronnym. W swych pracach zawarł zagadnienia z teorii muzyki, poezji i plastyki. Zajmował się również estetyką i historią sztuki. Omówił szczegółowo genezę, rozwój i znaczenie podstawowych pojęć estetyki: sztuki, piękna, formy, twórczości, odtwórczości i przeżycia estetycznego.

Zapisał się w historii nauki polskiej głównie jako etyk i aksjolog, autor cenionych i tłumaczonych na wiele języków dzieł, m.in. 3-tomowej Historii filozofii, monumentalnej i nowatorskiej Historii estetyki oraz z przystępnej filozofii moralności.

Był członkiem lwowsko-warszawskiej szkoły filozoficznej, stworzonej przez Kazimierza Twardowskiego, która przyniosła odrodzonej z niewoli Polsce wielu wybitnych naukowców: filozofów, logików, psychologów, socjologów, a także organizatorów życia akademickiego.

Sygnatariusz Listu 34 oraz listu do The Times, zawierającego stwierdzenie, że w Polsce nie było represji i dyskredytującego Radio Wolna Europa.

W 1933 roku został filistrem honoris causa korporacji akademickiej Aquilonia.

W 1938 odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1966 roku otrzymał nagrodę państwową I. stopnia.

Dzieła

• O bezwzględności dobra, Warszawa, 1919
• Pięć studiów o Łazienkach Stanisława Augusta, Lwów 1925
• Historia filozofii I–III, Lwów 1931, III, Kraków 1950
• O szczęściu, Kraków, 1947
• Skupienie i marzenie. Studia z zakresu estetyki, Kraków, 1951
• Dominik Merlini Warszawa, 1955
• Historia estetyki I–III, Wrocław 1960–1967
• O sztuce polskiej XVII i XVIII wieku. Architektura, rzeźba, Warszawa, 1966
• Pisma zebrane I–II, Warszawa, 1971–1972
• Dzieje sześciu pojęć, Warszawa, 1975
• O doskonałości, Warszawa, 1976
• Parerga, Warszawa, 1978
• Wspomnienia, Warszawa, 1979 (razem z żoną Teresą Tatarkiewicz)
• O filozofii i sztuce, Warszawa, 1986
• Dobro i oczywistość. Pisma etyczne, Lublin, 1989
• Pisma z etyki i teorii szczęścia, Wrocław, 1992
• Wybór pism estetycznych, Kraków, 2004