Woodrow Wilson

Thomas Woodrow Wilson (ur. 28 grudnia 1856 w Staunton w stanie Wirginia, zm. 3 lutego 1924 w Waszyngtonie) – dwudziesty ósmy prezydent USA (1913–1921).

Wilson, urodzony w rodzinie prezbiteriańskiego pastora i wykładowcy teologii pastoralnej w prezbiteriańskim seminarium, szkockiego pochodzenia Josepha Rugglesa Wilsona i Jessie Janet Woodrow, ukończył Uniwersytet Princeton oraz studiował na Wydziale Prawa na uniwersytecie w Wirginii. Zrobił doktorat na Johns Hopkins University i rozpoczął karierę naukową. Jest to także pierwszy politolog, który został prezydentem Stanów Zjednoczonych.

Bardzo szybko piął się w górę i w 1902 roku został rektorem Uniwersytetu Princeton.

Wilson stawał się coraz bardziej znany, co skłoniło progresywne kręgi wewnątrz Partii Demokratycznej do rozważenia jego kandydatury na prezydenta kraju. Najpierw jednak wystartował w 1910 roku w wyborach na gubernatora New Jersey zdobywając 54% poparcia. W 1912 roku demokraci nominowali go na prezydenta. Kampania prezydencka 1912 przeszła do historii jako jedna z bardziej fascynujących. W kampanii do Białego Domu wystartowali były prezydent T. Roosevelt jako kandydat Partii Postępu, aktualny prezydent Taft, z ramienia GOP, i przyszły prezydent dr. Wilson z partii Demokratów.

Mimo iż zdobył jedynie 42% głosów obywateli, o wygranej zadecydowała miażdżąca przewaga głosów elektorskich.

Już na początku swej prezydentury Wilson przeprowadził przez Kongres trzy ważne ustawy. Jedna z nich – Underwood Act – przewidywała obniżenie stawek celnych, druga – Federal Reserve Act – przyczyniła się do katastrofalnego długu, trzecia z kolei powoływała do życia Federalną Komisję Handlu (Federal Trade Commission), której zadaniem było zwalczanie nieuczciwych praktyk w biznesie. Jego program, znany jako New Freedom, dawał obywatelom prawo do swobodnego zrzeszania się oraz do strajku.

W 1913 roku Wilson wziął udział w pierwszej oficjalnej prezydenckiej konferencji prasowej w historii Stanów Zjednoczonych. Kontakty z prasą traktował jako środek do zdobycia poparcia dla swego programu[1].

4 sierpnia 1914 prezydent ogłosił neutralność USA w I wojnie światowej.

Na kolejne zmiany nie trzeba było długo czekać. W 1916 roku administracja Wilsona zakazała zatrudniania dzieci oraz ograniczyła czas pracy robotników kolejowych do ośmiu godzin dziennie. Te zmiany oraz hasło „on trzyma nas z dala od wojny” (chodziło o toczącą się wówczas wojnę w Europie) pozwoliły Wilsonowi wygrać kolejne wybory, w których uzyskał 51,67% głosów.

Wkrótce po nich prezydent stwierdził, że Ameryka nie może pozostać neutralna w obliczu wojny światowej. 2 kwietnia 1917 Wilson poprosił Kongres o wypowiedzenie wojny Niemcom.

Przyłączenie się USA z wolna przeważało losy wojny na korzyść aliantów. W styczniu 1918 prezydent przedstawił przed Kongresem cele, które USA chcą osiągnąć w tej wojnie. Są one znane jako 14 punktów Wilsona i stały się podstawą traktatu wersalskiego.

Po podpisaniu przez Niemcy kapitulacji Wilson wyjechał do Paryża, gdzie pracował na rzecz zapewnienia światu stałego pokoju. Następnie prezentował traktat wersalski przed Kongresem. Jednak po wyborach w 1918 demokraci utracili większość i Kongres, przewagą siedmiu głosów, traktat odrzucił.

Wilson, wbrew ostrzeżeniom lekarzy, zaczął podróżować po kraju i przekonywać współobywateli do traktatu. Wyczerpany doznał ciężkiego udaru, który omal go nie zabił.

W 1919 roku przyczynił się do założenia Ligi Narodów, za co otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.

Prezydent zmarł w 1924 roku. Był żonaty dwukrotnie: najpierw z Ellen Wilson, a po jej śmierci z Edith Wilson.

Wilson był reformatorem. Jego prezydentura przypadała na okres tzw. ery postępowej w historii Stanów Zjednoczonych.

Po jego śmierci w Polsce ogłoszono żałobę narodową.

Jego portret występuje na banknocie stutysięcznodolarowym niebędącym w powszechnym obiegu.

Był przyjacielem polskiego pianisty i działacza Ignacego Jana Paderewskiego. Paderewski ufundował mu pomnik, który w 1931 roku został odsłonięty w poznańskim Parku Wilsona. Autorem rzeźby był Gutzon Borglum – autor twarzy Jerzego Waszyngtona wyrzeźbionej w zboczu Mount Rushmore.