Niemcy rozpoczęli masowe mordy Żydów w Babim Jarze pod Kijowem

Masowe egzekucje

W drugiej połowie września 1941 r. armia niemiecka zajęła Kijów, zamieszkany przez prawie 900 000 osób. Wcześniej kilkadziesiąt tysięcy Żydów uciekło w głąb Rosji, przy czym część z nich, zatrudniona w strategicznym sowieckim przemyśle zbrojeniowym, została wywieziona siłą. W Kijowie pozostało ok. 120 000-130 000 Żydów. Wielu zostało, licząc że okupacja niemiecka przyniesie ulgi wobec sowieckiego, stalinowskiego reżimu. Niemcy natomiast ustanowili żydowskie getto w Kijowie oraz rozpoczęli serię ulicznych rozstrzeliwań. Oskarżyli Żydów o sabotaż i spowodowanie strat wśród Niemców, poniesionych przy gaszeniu pożarów i rozminowywaniu miasta i podjęli decyzję o ich całkowitej eksterminacji.

Dowództwo wojskowe w składzie:

• Generalmajor Kurt Eberhard,
• Höherer SS- und Polizeiführer, SS-Obergruppenführer Friedrich Jeckeln,
• Dowódca oddziałów Einsatzgruppe C, SS-Brigadeführer Dr Otto Rasch i
• Dowódca oddziałów Einsatzgruppe 4a, SS-Standartenführer Paul Blobel

wyselekcjonowało siły wojskowe do przeprowadzenia akcji (tworząc złożony z różnych jedostek niemieckich oddział o nazwie Sonderkommando 4a) oraz zlokalizowało akcję zagłady na terenie Babiego Jaru.

Egzekucje wykonywano w pustym wąwozie, gdzie w latach 30. NKWD potajemnie grzebało swoje ofiary. Metoda egzekucji odpowiadała przyjętym wytycznym dla zagłady Żydów na terenie ZSRR, przez działalność tzw. Einsatzgruppen.

W dniu Jom Kippur, 29 września 1941 r., kazano zebrać się wszystkim Żydom we wskazanym miejscu z pieniędzmi, kosztownościami oraz ciepłymi ubraniami, co sugerowało daleką podróż. Z miejsca zbiórki grupami po sto osób Żydzi w obstawie SS i ukraińskiej policji wymaszerowywali w kierunku jaru. Na miejscu w grupach 10-osobowych podchodzili do wąwozu i zostawali zabici strzałami z broni automatycznej. Jak zeznawał później Fritz Höfer, rozebranych Żydów prowadzono do wąwozu o dużych wymiarach. Gdy byli już na brzegu wąwozu, kładziono ich na ziemi lub już zabitych Żydach. Kiedy człowiek już leżał, przychodził strzelec i zabijał go strzałem w tył głowy. Egzekucje trwały całymi dniami aż do 3 października. Wedle niemieckich raportów zabito wówczas 33 771 Żydów.

Egzekucje powtarzały się w tym miejscu aż do wkroczenia do Kijowa Armii Czerwonej na Żydach, Ukraińcach, Polakach, Romach, Sinti. W sumie liczba ofiar rozstrzeliwań może przekraczać 70 000 osób.

Obóz koncentracyjny

Po pierwszych masowych egzekucjach na terenie Babiego Jaru funkcjonował obóz koncentracyjny, gdzie więziono komunistów, uczestników ruchu oporu i jeńców wojennych. Wobec zbliżającej się Armii Czerwonej w połowie roku 1943 r., Niemcy kazali więźniom obozu wykopywać zwłoki pomordowanych i dokonywać kremacji na metalowych rusztach. We wrześniu 1943 r. wobec perspektywy likwidacji obozu, zdesperowani więźniowie się zbuntowali – dzięki temu 15 osób z ponad 300 ocalało. Liczbę ofiar obozu szacuje się na około 30 000 osób.