Powiedz o tym miejscu
pl

W nocy z 19/20 sierpnia wybuchło II powstanie śląskie

Nie ma jeszcze zdjęć z wydarzenia. Dodaj zdjęcie!
Data wydarzenia:
19.08.1920

II powstanie śląskie – wystąpienie zbrojne trwające od 19/20 sierpnia do 25 sierpnia 1920, mające na celu usunięcie z obszaru plebiscytowego niemieckich organów bezpieczeństwa oraz utworzenie mieszanej policji polsko-niemieckiej opartej na zasadzie parytetu. II powstanie śląskie to jedna z czterech zakończonych sukcesem polskich insurekcji.

Przed II powstaniem śląskim

Przed wybuchem powstania na Górnym Śląsku stopniowo narastało napięcie:

  • 25 kwietnia 1920 r. doszło w Bytomiu, Gliwicach, Katowicach, Chorzowie, Mysłowicach, Pszczynie, Radzionkowie, Rudzie, Rybniku, Wirku, Wodzisławiu, Zaborzu i Zabrzu do wieców protestacyjnych ludności zorientowanej propolsko przeciwko antypolskiemu terrorowi niemieckiemu. W trakcie wieców domagano się likwidacji Sicherheitspolizei[1] (w liczbie 5 tys. uzbrojonych Niemców, którzy po wycofaniu innych oddziałów mieli w założeniu strzec porządku – tzw. „Sipo”), która wspomagała i ochraniała niemieckie bojówki rozbijające polskie wiece;
  • niemieckie bojówki zaatakowały polskie pochody świętujące obchody Konstytucji 3 Maja;
  • rozpoczął się strajk szkolny, w którym młodzież domagała się równouprawnienia dla języka polskiego w szkołach na Górnym Śląsku;
  • 27/28 maja 1920 doszło do ataku niemieckich bojówek na Polski Komisariat Plebiscytowy mieszczący się w Hotelu Lomnitz w Bytomiu oraz do zdemolowania lokali powiatowych Polskich Komitetów Plebiscytowych m.in. w Głogówku i Koźlu;
  • 17 sierpnia 1920 r. po fałszywej informacji w prasie niemieckiej o zdobyciu Warszawy przez Armię Czerwoną, w Katowicach bojówki komunistyczne zaatakowały przy ul. Warszawskiej siedzibę powiatowego inspektora Międzysojuszniczej Komisji – pułkownika Blancharda. Żołnierze francuscy zmuszeni byli użyć broni, zabijając 10 atakujących. W odwecie doszło do zlinczowania znanego polskiego lekarza dra Andrzeja Mielęckiego i zdemolowania siedziby polskiego komitetu plebiscytowego w Katowicach w hotelu „Deutsches Haus” (na rogu ul. Plebiscytowej i Wojewódzkiej), w trakcie którego pobito dr Henryka Jarczyka.

Przebieg powstania

Powstanie wybuchło w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920. Zaraz po wezwaniu do walki wygłoszonym przez Wojciecha Korfantego, w poparciu dla działań powstańców rozpoczął się na Górnym Śląsku strajk generalny. Dowództwo Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska, na czele którego stał Alfons Zgrzebniok, nakazało niezwłoczne rozpoczęcie działań bojowych w 5 okręgach wojskowych. Natychmiastowe zniszczenie na całym terenie sieci łączności sparaliżowało przeciwdziałanie niemieckie i przedwczesne wkroczenie wojsk okupacyjnych. Dowództwo drugiego powstania miało siedzibę w Dąbrówce Małej.

W dniach 20–21 sierpnia 1920 dwa tysiące kilkuset powstańców śląskich pod dowództwem ppor. Stanisława Krzyżowskiego, powiatowego komendanta POW G.Śl. w Pszczynie, opanowało cały powiat pszczyński (z wyjątkiem Pszczyny, której celowo nie zajęto ze względu na zakaz Dowództwa POW G.Śl.).

Na Górnym Śląsku powstańcy śląscy zdobyli w toku walk m.in. miejscowości: Szopienice, Mikołów, Murcki, Hołdunów, Dąbrówka Mała, Janów, Nikiszowiec, Giszowiec, Ochojec oraz Hutę Baildon, Rozbark, Brzeziny Śląskie, Dąbrówka Wielka, Brzozowice-Kamień, Piekary Śląskie, Miechowice, Bogucice, Bytom (opuszczony wkrótce przez powstańców na żądanie koalicji).

W powiecie rybnickim powstańcy pod dowództwem Jana Wyglendy, Józefa i Mikołaja Witczaka, opanowali teren do linii Pszów – Wodzisław Śląski – Godów.

Powstańcy śląscy nie zaatakowali większych miast, w których stacjonowały wojska alianckie, jednak, wzbudzając panikę wśród niemieckiej ludności, prowadzono walki w rejonie Mysłowic, Katowic-Wełnowca, Siemianowic, Łagiewnik, Maciejkowic, Chorzowa, Hajduk Wielkich i Nowego Bytomia.

Rząd polski w Warszawie nie wspomógł powstania, ponieważ w tym czasie w pełnym toku znajdowała się rozpoczęta 16 sierpnia 1920 r. kontrofensywa polska przeciw nacierającej na Warszawę Armii Czerwonej (bitwa warszawska).

Zakończenie powstania

W związku z tym, że 24 sierpnia Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku nakazała rozwiązać niemiecką Sicherheitspolizei, uznano, że należy zakończyć działania powstańcze, co nastąpiło w dniu 25 sierpnia 1920. W ten sposób podstawowy postulat strony polskiej został spełniony.

Po II powstaniu Międzysojusznicza Komisja na miejsce policji niemieckiej wprowadziła mieszane jednostki polsko-niemieckie o nazwie AbstimmungspolizeiApo czyli „Policja Plebiscytowa”. Obiecano też ukaranie sprawców antypolskich napadów. Strona polska z kolei oficjalnie nakazała rozwiązać Polską Organizację Wojskową Górnego Śląska i wydała odezwę do zaprzestania strajku.

Upamiętnienie

Walki w II powstaniu śląskim zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic w okresie po 1989 r. - "KATOWICE 19 VIII 1920".

 

Powiązane wydarzenia

OsobaData wydarzeniaJęzyk
1O 17:00 (Godzina "W") wybuchło powstanie warszawskieO 17:00 (Godzina "W") wybuchło powstanie warszawskie01.08.1944de, en, fr, lt, pl, ru, ua
2Zbrodnia w Hucie PieniackiejZbrodnia w Hucie Pieniackiej28.02.1944en, pl, ru
3Wybuchło III powstanie śląskieWybuchło III powstanie śląskie02.05.1921en, pl, ru
4Wybuchło powstanie wielkopolskieWybuchło powstanie wielkopolskie27.12.1918en, pl, ru

Mapa

Źródła: wikipedia.org

    Osoby

    Osoba Data ur. Data śm. Język
    1Władysław Zygmunt JagiełłoWładysław Zygmunt Jagiełło22.10.190300.00.1940pl
    2Wilhelm ZawieruchaWilhelm Zawierucha08.01.190000.00.1940pl
    3Henryk Aleksander KalembaHenryk Aleksander Kalemba15.07.189900.00.1940pl
    4Wiktor Ludwik UrbanowiczWiktor Ludwik Urbanowicz06.10.189800.00.1940pl
    5Mikołaj WitczakMikołaj Witczak02.07.189625.04.1976pl
    6Walenty FojkisWalenty Fojkis00.00.189500.00.1950pl
    7Jan WyglendaJan Wyglenda24.11.189400.00.1973pl
    8Stanisław KrzyżowskiStanisław Krzyżowski20.10.189303.05.1933pl
    9Tomasz BłotkoTomasz Błotko15.12.189100.00.1940pl
    10Alfons ZgrzebniokAlfons Zgrzebniok16.08.189131.01.1937de, pl
    11Franciszek BłażycaFranciszek Błażyca30.09.188700.00.1940pl
    12Wojciech KorfantyWojciech Korfanty20.04.187317.08.1939de, en, fr, pl, ru, ua
    Tagi