Powiedz o tym miejscu
pl

Wybuch gazu w Rotundzie PKO w Warszawie

Nie ma jeszcze zdjęć z wydarzenia. Dodaj zdjęcie!
Data wydarzenia:
15.02.1979

Wybuch gazu w Rotundzie PKO w Warszawie miał miejsce 15 lutego 1979 roku o godzinie 12:37. Budynek stoi w centrum Warszawy u zbiegu ulicy Marszałkowskiej i Alei Jerozolimskich (rondo Dmowskiego). Przyczyną zdarzenia – dziś nieraz podważaną – był wybuch gazu ziemnego. Była to największa katastrofa w powojennej Warszawie.

Czarny Serial - Rotunda (wybuch gazu 1979)

PKF.1979.07b Wybuch w rotundzie

Katastrofa

Do eksplozji doszło na dwadzieścia minut przed końcem pierwszej zmiany, gdy w banku znajdowało się około 170 pracowników i trzystu klientów. W momencie wybuchu cały gmach uniósł się nagle, niczym – jak relacjonowali świadkowie zdarzenia – „bańka mydlana”, po czym „pękł” – z przeszklonych ścian na ulice runęły tafle szkła, wewnątrz zaś do podziemi archiwum zapadły się wszystkie kondygnacje budynku. Uszkodzone zostały także sąsiednie wieżowce centrum.

Gmach Rotundy został zniszczony w siedemdziesięciu procentach. W katastrofie 49 osób poniosło śmierć, a 135 zostało rannych – oficjalne dane mówią o 77 hospitalizowanych. Ostatnią ranną wydobyto z ruin w trzy godziny po tragedii. Grupa dwóch tysięcy robotników przeszukiwała ruiny jeszcze w tydzień po katastrofie.

Przyczyny katastrofy

Po dwudziestu latach, w czasie kręcenia dokumentalnej serii Czarny Serial, autorzy dotarli do robotnika, który był prawdopodobnym sprawcą tragedii, w czasie prac konserwacyjnych zbyt silnie dokręcił śrubę kryzy mocującej zawór gazu.

W wyniku skurczu termicznego, wywołanego niską temperaturą, zbyt mocnego dokręcenia kryzy oraz ruchów podłoża (wywołanych komunikacją nadziemną i podziemną linią średnicową PKP, oddaloną od miejsca katastrofy o 8 m) doszło do pęknięcia kopuły zaworu i powstania 77-centymetrowej szczeliny.

1979 rok nazywany był rokiem zimy stulecia ze względu na duże opady śniegu, a następnie bardzo niskie temperatury. Pokrywa śniegu uniemożliwiła wydostanie się gazu ziemnego na powierzchnię, a niska temperatura spowodowała wykroplenie się substancji zapachowej, ostrzegającej o ulatniającym się gazie.

W wyniku zbiegu okoliczności pozbawiony znacznika zapachowego gaz przedostał się do równolegle ułożonej, 12-otworowej obudowy przewodów instalacji telekomunikacyjnej a stamtąd do wnętrza budynku.

Wybuch mogło zainicjować zwarcie w instalacji elektrycznej (sama Rotunda instalacji gazowej nie miała).

Ciekawostki

  • Po zmianie ustroju w kraju ze względu na brak cenzury prasa zaczęła dokładnie opisywać wybuch w Rotundzie. Warszawscy dziennikarze (m.in. z redakcji „Polska the Times”) stwierdzili, że już kilka tygodni przed wybuchem władze banku zignorowały skargi pracowników na awarię klimatyzacji oraz wentylacji Rotundy, a także na niepokojący zaduch i smród. Znaleziono raporty prokuratury z lat 70., gdzie napisano, iż gdyby wszyscy łącznie ze służbami miejskimi oraz kierownictwem banku działali zgodnie z prawem, a także wykonali na czas wszystkie swoje obowiązki, to prawdopodobnie można było uniknąć katastrofy. Prawdopodobną przyczyną wybuchu były zaniedbania.
  • Domniemanemu sprawcy nie przedstawiono nigdy zarzutów. Obecnie przebywa na emeryturze, mieszka w podwarszawskiej miejscowości.
  • Wybuch gazu nie miał związku z instalacją budynku, który nie był podłączony do gazu.
  • To wydarzenie i pamięć ofiar wybuchu obecnie upamiętnia tablica z północnej strony budynku. Obecnie trwają plany postawienia nowego pomnika.
  • Ponieważ w ustalenia prokuratury dotyczące przyczyn wybuchu trudno było uwierzyć, powstała wersja o podłożeniu bomby, podobnie uważano, że liczba ofiar została zaniżona dla potrzeb ONZ.
  • Po wybuchu powstała seria dowcipów z nim związanych:
    • Nigdy złotówka nie stała tak wysoko
    • Co słychać, kiedy ulatnia się gaz? Tik, tak. Tik, tak
    • Nie mów Edziu, że to gaz, bo wybuchnie jeszcze raz
    • Gierek przegrał pierwszą rundę, rozwalili mu rotundę
    • Przyczyną wybuchu nie był gaz, to eksplodował przeładowany sejf Jaroszewicza.

 

Powiązane wydarzenia

OsobaData wydarzeniaJęzyk
1Sprādziena rezultātā Marseļā, Francijā, sabrukusi četrstāvu ēka. Vismaz 2 bojāgājušie, 8 pazuduši bez vēstsSprādziena rezultātā Marseļā, Francijā, sabrukusi četrstāvu ēka. Vismaz 2 bojāgājušie, 8 pazuduši bez vēsts09.04.2023lv
2Gāzes sprādzienā Sicīlijā sabrukušas 3 mājas; gājis bojā 1 cilvēks un 8 pazuduši Gāzes sprādzienā Sicīlijā sabrukušas 3 mājas; gājis bojā 1 cilvēks un 8 pazuduši 11.12.2021lv
3Death toll from gas explosion in Noginsk, Russia - 7 people dead.Death toll from gas explosion in Noginsk, Russia - 7 people dead.08.09.2021en, lv, ru
4Gāzes sprādzienā Prešovā, Slovākijā gājuši bojā 5 cilvēkiGāzes sprādzienā Prešovā, Slovākijā gājuši bojā 5 cilvēki06.12.2019lv
5Magņitogorskā, Krievijā, gāzes sprādzienā deviņstāvu mājā vismaz 39 upuri un desmitiem ievainotoMagņitogorskā, Krievijā, gāzes sprādzienā deviņstāvu mājā vismaz 39 upuri un desmitiem ievainoto31.12.2018lv, ru
6Sagruvusi ēka un sācies ugunsgrēks Leičesterā, LielbritānijāSagruvusi ēka un sācies ugunsgrēks Leičesterā, Lielbritānijā25.02.2018lv
7Baumgartenā, Austrijā notikusi eksplozija vienā no lielākajām Eiropas dabasgāzes pārvades stacijāmBaumgartenā, Austrijā notikusi eksplozija vienā no lielākajām Eiropas dabasgāzes pārvades stacijām12.12.2017lv, ru
8 Saulkrastos uzsprāgusi privātmāja, 5 bojāgājušie Saulkrastos uzsprāgusi privātmāja, 5 bojāgājušie06.10.2017lv
9Volgogradā, Krievijā, gāzes sprādziena rezultātā sagrauta mājas daļaVolgogradā, Krievijā, gāzes sprādziena rezultātā sagrauta mājas daļa16.05.2017lv, ru
10Huge explosion destroyed flats in VeendamHuge explosion destroyed flats in Veendam19.04.2017en, lv
11
Gāzes balona eksplozija Iecavā izraisījusi ugunsgrēku, kurā gājis bojā viens cilvēks17.03.2017lv
1216 osób zginęło, 36 rannych w wypadku autokaru z dziećmi. Pojazd zaapalił się na włoskiej autostradzie16 osób zginęło, 36 rannych w wypadku autokaru z dziećmi. Pojazd zaapalił się na włoskiej autostradzie21.01.2017en, lv, pl, ru
13Wybuch gazu w centrum WarszawyWybuch gazu w centrum Warszawy26.01.2015pl, ru
14Katastrofa budowlana w supemarkecie Maxima w RydzeKatastrofa budowlana w supemarkecie Maxima w Rydze21.11.2013de, ee, en, fr, lt, lv, pl, ru, ua
15
5 osób zginęło, a 38 zostało rannych w wybuchu samochodu na placu Tian’anmen w Pekinie28.10.2013pl
16Katastrofa budowlana w KatowicachKatastrofa budowlana w Katowicach28.01.2006de, en, lv, pl, ru
17Zbrodnia w Hucie PieniackiejZbrodnia w Hucie Pieniackiej28.02.1944en, pl, ru
18Explosion aboard a French munitions ship Mont Blanc in the harbour at Halifax, Canada. 2,000 people killed Explosion aboard a French munitions ship Mont Blanc in the harbour at Halifax, Canada. 2,000 people killed 06.12.1917en, lv
19Bitwa pod DobremBitwa pod Dobrem17.02.1831lv, pl

Mapa

    Tagi