Z Przylądka Canaveral na Florydzie wystrzelono statek kosmiczny Apollo 11 z pierwszą misją załogową na Księżyc

Przygotowania

Symulację lądowania i poruszania się po nieznanym gruncie przeprowadzono w stanie Arizona i na Islandii.

Przebieg misji

Załogę stanowili:

• Neil Armstrong – dowódca,
• Edwin Aldrin – pilot modułu księżycowego (lądownika),
• Michael Collins – pilot modułu dowodzenia.

Start nastąpił w dniu 16 lipca 1969 r. z Centrum Lotów Kosmicznych na Przylądku Canaveral. Początek lotu Apollo 11 spędził na orbicie okołoziemskiej, następnie udał się w trasę liczącą 384 400 km. Ponieważ lądownik znajdował się pod modułem załogowym, wykonano operację polegającą na tymczasowym odłączeniu modułu księżycowego, obrocie reszty statku o 180° i ponownym przyłączeniu lądownika, który teraz umieszczony był z przodu. Szczegóły tej operacji są omówione w podrozdziale Lot do orbity Księżyca rozdziału Profil misji Apollo. Po trzech dniach Apollo 11 wszedł na orbitę Księżyca. Armstrong i Aldrin przeszli do modułu księżycowego, który został odłączony i rozpoczął historyczne lądowanie. Astronauci wylądowali na Księżycu 20 lipca 1969 roku. Wkrótce Neil Armstrong przekazał Ziemi radosną wiadomość – „Orzeł wylądował”.

Pobyt na powierzchni Księżyca

Kiedy 21 lipca 1969, o godz. 2:56 UTC, Armstrong zszedł po drabince i postawił stopę na pokrytej pyłem powierzchni Srebrnego Globu, wygłosił słowa, które przeszły do historii: „To jest mały krok człowieka, ale wielki skok dla ludzkości” . Złośliwi zaznaczają, że przejęty Armstrong zapomniał o jednym słowie, przez co cała fraza straciła sens: zamiast „It’s one small step for a man, but one giant leap for mankind ”powiedział „It’s one small step for man” (bez „a”), przez co zdanie w rzeczywistości oznaczało „to mały krok dla ludzkości, ale wielki skok dla ludzkości”. NASA tłumaczyła, że zdanie było kompletne, a feralnego słowa nie było słychać przez zakłócenia na łączach. W 2006 roku Peter Ford, informatyk z Australii i właściciel firmy Control Bionics dowiódł, iż pechowe „a” jednak Armstrong wypowiedział, a winę za całe zamieszanie ponosi sprzęt komunikacyjny ówcześnie stosowany.

Następnie wyszedł Aldrin i obaj astronauci przeprowadzili badania naukowe, ustawili amerykańską flagę i zebrali 21,7 kilogramów kamieni, piasku i pyłu. Próbki przywiezione przez Apollo 11 zostały zebrane w czterech fazach. Po zejściu na powierzchnię Srebrnego Globu, Armstrong zebrał kilka odłamków skał w plastykowy woreczek. Te "rezerwowe próbki" zapewniały nieco materiału księżycowego na wypadek konieczności nagłego przerwania wyprawy i przedwczesnego powrotu na Ziemię. Nieco później zebrał łopatką większą ilość materii księżycowej do metalowego zasobnika. Następnie zebrał "próbki udokumentowane", na które składały się obiekty starannie wybrane na podstawie ich wartości geologicznych. Armstrong robił zapisy i fotografował miejsce znalezienia i pozycję tych minerałów. Z kolei zostały wydobyte próbki za pomocą specjalnych narzędzi spod powierzchni Księżyca. Po wodowaniu Apollo 11 próbki przewieziono dwoma śmigłowcami na wyspę Johnson, potem dwoma samolotami do Houston, a wreszcie samochodem do Księżycowego Laboratorium Odbiorczego LRL (Lunar Receiving Laboratory). Wstępne badania przeprowadzone zostały przez specjalny Zespół Badań Wstępnych(PET) w Ośrodku Kosmicznych Lotów Załogowych w Houston (Teksas). Próbki zostały oddane do dyspozycji 106 naukowców w Stanach Zjednoczonych i 36 badaczy ośmiu innych krajów. Umieścili też tabliczkę z następującymi słowami: „W tym miejscu ludzie z planety Ziemia po raz pierwszy postawili stopę na Księżycu. Lipiec 1969. Przybywamy w pokoju dla dobra całej ludzkości”. Po 21 godzinach spędzonych na Księżycu astronauci weszli do lądownika i powrócili do modułu dowodzenia, gdzie czekał na nich Michael Collins. Droga powrotna minęła bez przeszkód. 24 lipca 1969 r. statek Apollo 11 wodował na Oceanie Spokojnym w odległości 1460 km na południowy zachód od Wysp Hawajskich. Ze względu na pogarszającą się pogodę, miejsce lądowania zostało przesunięte o 400 km w stosunku do pierwotnie planowanego. W 195 godzinie 7 minucie ekipa ratownicza nawiązała kontakt wzrokowy z kapsułą. Operacje ratownicze miały jednak przebieg inny niż w czasie dotychczasowych lotów, gdyż uznano za konieczne poddanie selenonautów kwarantannie biologicznej. Dlatego zrzuceni ze śmigłowca płetwonurkowie podali najpierw załodze specjalne skafandry biologiczne i dopiero po przebraniu się w nie, zostali podniesieni do kabiny śmigłowca. Jednocześnie kabina poddana została dezynfekcji. Po przeniesieniu na lotniskowiec Hornet selenonauci natychmiast przeszli do specjalnej kabiny kwarantannowej (Mobile Quarantaine Facility - MQF), w niej zostali przewiezieni na Wyspy Hawajskie. W Fort Island kontener został załadowany na pokład samolotu C-141. Samolot dostarczył załogę do Bazy Sił Powietrznych Ellington w Teksasie, skąd kontener został przewieziony do centrum kosmicznego w Houston w Teksasie, gdzie przeszli do stałego pomieszczenia kwarantannowego. Kwarantanna trwała do 11 sierpnia i tak jak przewidywano, dała wynik całkowicie negatywny. Kabina Apollo 11 obecnie jest eksponatem w National Air and Space Museum w Waszyngtonie.

Po misji Apollo 11 na Księżycu lądowało jeszcze pięć statków z załogą ludzką. Ostatnia misja odbyła się w 1972 r (Apollo 17). Od tamtego czasu nikt nie lądował na „srebrnym globie”.

Eksperymenty naukowe

Zestaw do eksperymentów naukowych EASEP (Early Apollo Scientific Experiment Packimge) składał się z dwóch urządzeń: PSEP (zestaw sejsmometrów pasywnych, Passive Seismic Experiments Package), przeznaczonego do badań aktywności sejsmicznej i odbłyśnika laserowego LRRR (Laser Ranging Retro-Reflector). Oba urządzenia razem miały masę około 75 kilogramów i zajmowały około 0,3 m³. PSEP składał się z czterech głównych podsystemów: osłon zapewniających ochronę termiczną i ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi, które mogłyby być skutkiem wstrząsów i wibracji; układ zasilania w energię elektryczną, wykorzystującego baterie słoneczne o mocy od 34 do 46 watów; układu transmisji danych i zestawu sejsmometrów bezwładnościowych, służących do rejestrowania drgań Księżyca o niskiej i o wysokiej częstości. Pierwsze dane z PSEP zaczęły płynąć natychmiast; urządzenie rejestrowało drgania spowodowane poruszaniem się astronautów po powierzchni Księżyca i w lądowniku.

Aparatura PSEP wyposażona została w specjalny grzejnik radioizotopowy ALRH (z ang. Apollo Lunar Radioisotopic Heater). Grzejnik ten dostarczał ciepło do ogrzewania aparatury PSEP w czasie nocy księżycowej celem zabezpieczenia całego układu przed uszkodzeniem na skutek zbyt silnego ochłodzenia. Grzejnik składał się z 2 jednostek grzejnych, zawierających około 30 g izotopu 238Pu . Rozpad izotopu był źródłem ciepła - moc cieplna wynosiła 15 W, masa około 2 kg, a masa całego sejsmometrów – 45 kg.

Krzemowy panel odbłyśnika został wyposażony w mechanizmy umożliwiające precyzyjne skierowanie go w stronę Ziemi. Odbijając wysłane z Ziemi wiązki laserowe, odbłyśnik umożliwił dokładne zmierzenie odległości, jaka dzieli nas od Księżyca. Dzięki niemu zmierzono także promień Księżyca i badano ruch centrum masy naszego satelity. Z odbłyśnika korzystało Obserwatorium McDonalda w Fort Davis w Teksasie, Obserwatorium Licka na Mount Hamilton w Kalifornii i należące do Uniwersytetu Arizony obserwatorium Catalina Station.

Poza tym astronauci umieścili na powierzchni Księżyca płat folii do "chwytania" cząstek wiatru słonecznego (Solar Wind Experiment). By to osiągnąć posłużono się paskiem aluminiowej folii o grubości kilku dziesiątych części milimetra, rozpiętej na ustawionym pionowo pręcie.W tym celu Aldrin wybrał oświetlone przez Słońce miejsce na północ od LM. Folia zawieszona była na stojaku na okres ponad 2 godzin (do zakończenia EVA). Przez ten czas padały na nią cząstki wiatru słonecznego. Celem doświadczenia było wychwycenie naładowanych elektrycznie cząstek, składników wiatru słonecznego, które nie docierają do Ziemi, chronionej silnym polem magnetycznym, by po powrocie określić ich zawartość w wietrze słonecznym. Folia została zwinięta przed powrotem lunonautów do lądownika, zamknięta w pojemniku wraz z workiem zawierającym próbki gruntu i przywieziono na Ziemię do zbadania. W laboratorium w Szwajcarii stwierdzono w niej obecność wielu cząstek gazów szlachetnych o dużych masach, co stanowiło interesujące odkrycie. Autorem tego eksperymentu, odpowiedzialnym za przeprowadzenie badań był dr J. Geiss z Uniwersytetu w Bernie. Astronauci wykonywali też filmy i zdjęcia, posługując się kamerą Maurer i aparatem fotograficznym Hasselblad oraz specjalnym aparatem do rejestrowania bliskich, stereometrycznych ujęć powierzchni Księżyca.

Kalendarium misji

Kalendarium misji Apollo 11:

• ŚRODA, 16 lipca 1969r.:
  • 13.32 GMT - Apollo 11 startuje z Przylądka Kennedy′ego na Florydzie. Cel wyprawy: "Przeprowadzenie załogowego lotu na Księżyc, wylądowanie i powrót na Ziemię". Pojazd składa się z przedziału załogowego i silnikowego "Kolumbia" oraz przedziału księżycowego "Orzeł".
• CZWARTEK, 17 lipca:
  • 16.17 GMT - Zapłon głównego silnika celem skorygowania kursu na Księżyc.
  • 20.00 GMT - Astronauci przeprowadzają 50-minutową transmisję telewizyjną na Ziemię, pierwszą z serii kolorowych transmisji telewizyjnych z pokładu statku.
• PIĄTEK, 18 lipca:
  • 20.40 GMT - Załoga rozpoczyna najdłuższą, bezpośrednią transmisję telewizyjną z kosmosu, trwającą godzinę i 36 minut, podczas gdy Armstrong i Aldrin szykują się do przejścia do "Orła" celem przeprowadzenia inspekcji układów.
• SOBOTA, 19 lipca:
  • 03.11 GMT - Apollo 11 mija punkt, w którym siła grawitacyjna Księżyca przezwycięża siłę przyciągania Ziemi.
  • 07.13 GMT - Pojazd znika po raz pierwszy za Księżycem, tracąc w ten sposób przejściowo łączność z Ziemią.
  • 17.22 GMT - Pojazd wchodzi na orbitę okołoksiężycową.
  • 17.46 GMT - Łączność z Ziemią zostaje ponownie nawiązana w chwili wynurzenia się statku spoza Księżyca.
  • 19.56 GMT - 34-minutowa transmisja telewizyjna obrazów powierzchni Księżyca.
  • 23.22 GMT - Armstrong i Aldrin udają się do "Orła" celem przeprowadzenia kontroli układów.
• NIEDZIELA, 20 lipca:
• • 17.47 GMT - "Orzeł" oddziela się od "Kolumbii". Armstrong melduje: "Orzeł ma skrzydła".
  • 20.17 GMT - "Orzeł" z Armstrongiem i Aldrinem na pokładzie, ląduje na Srebrnym Globie. Armstrong melduje: "Orzeł" wylądował.
• PONIEDZIAŁEK, 21 lipca:
  • 02.56 GMT - Armstrong schodzi na powierzchnię Księżyca, stając się pierwszym człowiekiem, stawiającym nogę na innym ciele niebieskim. Telewizja przekazuje to wydarzenie milionom ludzi na całym świecie. W przeciwieństwie do innych telewizyjnych transmisji Apolla 11, obrazy te zostają nadane techniką czarnobiałą.
  • 03.14 GMT - Aldrin schodzi na powierzchnię Księżyca.
  • 03.41 GMT - Armstrong i Aldrin umieszczają narodową flagę Stanów Zjednoczonych na pokrytym pyłem gruncie, zbierają próbki skał i rozkładają sprzęt naukowy.
  • 03.48 GMT - Nixon przemawia do Armstronga i Aldrina z Białego Domu - z odległości 402 330 kilometrów.
  • 04.57 GMT - Aldrin powraca do "Orła".
  • 05.09 GMT - Armstrong powraca do "Orła".
  • 17.54 GMT - Start z Księżyca po spędzeniu przez Armstronga i Aldrina 21 godzin i 37 minut na jego powierzchni.
  • 21.35 GMT - "Kolumbia" styka się "nos w nos" z "Orłem" na wysokości 110 kilometrów nad powierzchnią Księżyca.
• WTOREK, 22 lipca:
  • 04.56 GMT - Zapłon silnika celem umieszczenia statku na trajektorii wiodącej ku Ziemi.
• ŚRODA, 23 lipca:
  • 01.02 GMT - Kolorowa transmisja telewizyjna ukazuje trójkę astronautów podczas posiłku.
  • 19.44 GMT - Apollo 11 mija punkt leżący w połowie drogi między Księżycem a Ziemią.
  • 23.05 GMT - Ostatnia transmisja telewizyjna z Apollo 11 ukazuje zbliżającą się Ziemię.
• CZWARTEK, 24 lipca;
  • 16.20 GMT - Przedział załogowy oddziela się od silnikowego, mieszczącego główny silnik rakietowy i szereg niepotrzebnych już instrumentów.
  • 16.35 GMT - Przedział załogowy wchodzi w atmosferę ziemską na wysokości 120 kilometrów.
  • 16.50 GMT - Apollo 11 woduje bezpiecznie na falach Oceanu Spokojnego, w odległości 1460 kilometrów na południowy zachód od Hawajów.

Teorie spiskowe

Istnieje szereg teorii spiskowych twierdzących, że lądowania amerykańskich wypraw programu Apollo na Księżycu w latach 1969–1972 były mistyfikacją. Zwolennicy tego poglądu uważają, że amerykańscy astronauci nie wylądowali na Księżycu, a agencja kosmiczna NASA sfałszowała zdjęcia, próbki skał księżycowych i inne dowody tego wydarzenia.

Według wyników sondażu opinii publicznej przeprowadzonego w Stanach Zjednoczonych w 1999 roku przez Instytut Gallupa, na pytanie, czy wierzą, że lądowanie na Księżycu zostało sfingowane, twierdząco odpowiedziało 6% ankietowanych.

W 2001 roku stacja telewizyjna FOX poświęciła tym teoriom spiskowym specjalny godzinny program zatytułowany Conspiracy Theory: Did We Really Land on the Moon? (dosł. Teoria spiskowa: Czy naprawdę wylądowaliśmy na Księżycu?).

Istnieje szereg stron internetowych i publikacji zarówno prezentujących, jak i odpierających zarzuty zwolenników tej teorii spiskowej. Temu zagadnieniu poświęcona jest również w całości jedna ze stron internetowych agencji NASA.

Polacy biorący udział w przygotowaniach do misji

• Werner Ryszard Kirchner – były pilot myśliwców, przedwojenny absolwent szkoły w Dęblinie, opracował paliwo do lądownika księżycowego.
• Mieczysław Bekker – inżynier i konstruktor, absolwent Politechniki Warszawskiej, później był też naczelnym konstruktorem łazika księżycowego, który mieli do dyspozycji astronauci z Apollo 15, Apollo 16 oraz Apollo 17.
• Stanley Stanwyck-Stankiewicz – doktor inżynier i naukowiec, absolwent Politechniki Kalifornijskiej. Opracował urządzenie do określania w drodze analizy ilościowej ilości powietrza rozpuszczanego w pojeździe kosmicznym w ramach pętli chłodzącej.