Stanisław Haller

Gen. dyw. st. sp. Stanisław Haller s. Władysława i Lucyny z Urbańskich, ur. 26 IV 1872 w majątku Polanka Hallera, pow. krakowski. Od 1918 w WP zastępca komendanta Miasta Kraków, potem szef sztabu DOGen. Kraków i zca szefa Szt. Gen. WP. W 1919 mianowany gen. bryg., w 1920 dowódca 13 DP, następnie dowódca VI Armii. Potem Inspektor Armii we Lwowie i szef Szt. Gen. (1923–1925). W 1926 przeniesiony w stan spoczynku. W 1939 w dyspozycji NW. Odznaczony Orderem Virtuti Militari 2 i 5 klasy, Krzyżem Walecznych, medalami pamiątkowymi. L.S. 711; CAW, Ap 3225, Orderem Virtuti Militari 17-999, Krzyżem Walecznych 38/4–110, Odrz. 9.5.1938.

***

Służba wojskowa

C.K. Armia

Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu własnego. Był kuzynem gen. Józefa Hallera. W 1892, po zdaniu matury w Bielsku, wstąpił jako ochotnik do jednorocznej szkoły oficerów rezerwy. W maju 1893 podporucznik rezerwy artylerii. Złożył podanie o podjęcie zawodowej służby wojskowej, do której został przyjęty w kwietniu 1894. W latach 1894–1918 w służbie cesarskiej, początkowo jako dowódca plutonu. W 1901 ukończył studia w Wyższej Szkole Wojennej w Wiedniu. Kolejno: dowódca batalionu, oficer sztabu korpusu, oficer Sztabu generalnego. W okresie listopad 1912 – grudzień 1915 w stopniu majora, a później podpułkownika szef sztabu Twierdzy Kraków. W styczniu 1916 na froncie włoskim, dowódca pułku artylerii. W 1917 pułkownik. Koniec wojny zastał go na froncie włoskim, skąd wrócił do Krakowa i zgłosił się do Wojska Polskiego.

Wojsko Polskie

Początkowo objął funkcję zastępcy komendanta miasta Krakowa, a 18 listopada 1918 został szefem Sztabu Dowództwa Okręgu Generalnego "Kraków".

7 lutego 1919 Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz Józef Piłsudski powierzył mu pełnienie obowiązków Szefa Sztabu Generalnego WP, a 1 stycznia 1920 awansował go na stopień generała-podporucznika.

Od sierpnia do września 1920 podczas wojny polsko-bolszewickiej dowodził 13. Dywizją Piechoty i Grupą Operacyjną. 10 września tego roku został mianowany generałem-porucznikiem z 1 kwietnia 1920. W tym samym miesiącu objął dowodzenie 6. Armią we Lwowie, prowadząc ciężkie boje do zawieszenia broni 12 października 1920. Przyczynił się do pokonania 1 Armii Konnej Siemiona Budionnego i wyparcia jej za Bug. Był członkiem Rady Wojennej. W styczniu 1921 przewodniczył delegacji polskiej na rokowania w Bukareszcie w sprawach polsko rumuńskiej konwencji wojskowej. Po powrocie do kraju Inspektor Armii nr VI we Lwowie. Od 9 lipca 1923 do 16 grudnia 1925 (złożył dymisję) szef Sztabu Generalnego. Dymisja nie została przyjęta i formalnie nadal pozostawał szefem Sztabu Generalnego, jednak obowiązki pełnił gen. Edmund Kessler. W maju 1926 wyznaczony przez ministra spraw wojskowych, gen. Juliusza Malczewskiego, szefem sztabu wojsk rządowych. Po przewrocie majowym 1926, jako przeciwnik Józefa Piłsudskiego, podał się do dymisji. Przeniesiony w stan spoczynku. Osiadł w rodzinnym majątku. Zajmował się pracą społeczną m.in. jako aktywny członek Akcji Katolickiej. We wrześniu 1939, po wybuchu II wojny światowej oddał się do dyspozycji Naczelnego Wodza.

W 1939 został aresztowany przez Sowietów i uwięziony w obozie w Starobielsku. 6 kwietnia 1940 został wywieziony ze Starobielska do Charkowa, gdzie jeszcze w tym samym miesiącu został zamordowany przez NKWD.

Był wytypowany przez premiera Władysława Sikorskiego (nieświadomego wówczas zbrodni katyńskiej) na przyszłego dowódcę Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, gdy na przełomie lipca i sierpnia 1941 uzgodniono z ZSRR ich powstanie.

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (1921)
• Krzyż Komandorski z gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
• Krzyż Wolności III klasy (Estonia)
• Order św. Stefana (Austro-Węgry)
• Krzyż Komandorski Orderu Lwa Białego - 1926

Awanse

• Pułkownik – 1917
• Generał podporucznik – 1 stycznia 1920
• Generał porucznik – 10 września 1920 z dn. 1 kwietnia 1920, a w następnym roku zweryfikowany w stopniu generała dywizji ze starszeństwem z 1 czerwca 1919
• Generał broni – pośmiertnie, 5 października 2007