Włodzimierz Mozołowski

Włodzimierz Antoni Witold Mozołowski (ur. 8 maja 1895 w Sanoku, zm. 6 czerwca 1975 w Gdańsku) – doktor nauk medycznych, lekarz, biochemik, profesor zwyczajny chemii lekarskiej, , chemii fizjologicznej, doktor honoris causa Akademii Medycznej w Gdańsku. Kapitan rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Jego dziadek dr Józef Wienkowski był lekarzem w Sanoku od 1870. Syn Józefa (1858-1904, właściciela hotelu przy ulicy Jagiellońskiej w Sanoku) i Antoniny, z domu Fijałek (1872-1900). Ojciec był geodetą, prowadził księgi gruntowe. Miał rodzeństwo: Janinę (ur. 1891, po mężu Grotowska), Stefana (1892-1940) i Stanisława (1894-1900, zmarł w dzieciństwie, miesiąc po matce). Rodzice zmarli, gdy był dzieckiem (matka 11 czerwca 1900, ojciec 11 września 1904), po czym wychowanie osieroconej trójki rodzeństwa przejął stryj Wiktor.

W 1913 z odznaczeniem zdał maturę w Państwowym Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Jan Ciałowicz, Jan Kuźnar, Franciszek Prochaska, Klemens Remer, Michał Terlecki – wszyscy także późniejsi oficerowie Wojska Polskiego)). W czasie szkolnym wraz z bratem Stefanem należał do organizacji „Promień” (założył ją Kazimierz Świtalski, innym aktywnym działaczem był Samuel Herzig) oraz współtworzył „Kółko przyrodników”, w którym był sekretarzem (prezesem był Aleksander Ślączka, a wiceprezesem Kazimierz Piech). W 1913 rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, przerwane przez wybuch I wojny światowej.

Po pierwszym roku studiów wstąpił do Legionów Polskich. Służył w 1 Pułku Piechoty w ramach III Brygady. Uczestniczył w walkach o Wilno w funkcji dowódcy Kompanii Przybocznej Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego, dlatego decyzją dowództwa grupy gen. Edwarda Śmigłego-Rydza nadano mu prawo noszenia Odznaki Wilno. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Został awansowany do stopnia kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów sanitarnych, grupa lekarzy (lokata 313).

Studia medyczne na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie ukończył w 1922r. uzyskując tytuł doktora wszechnauk lekarskich. Podczas studiów rozpoczął pracę w Zakładzie Chemii Lekarskiej pod kierunkiem prof. Jakuba Parnasa. W 1929 uzyskuje veniam legendi z chemii fizjologicznej. W dniu 26 września 1934 prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go profesorem nadzwyczajnym chemii fizjologicznej i patologii ogólnej Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. Wnastępnym roku obejmuje katedrę chemii fizjologicznej na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie otrzymując 1 października 1935r. nominację na stanowisko prof nadzwyczajnego. Jednocześnie był kierownikiem Zakładu Chemii Fizjologicznej na tej uczelni i pozostawał nim do zamknięcia Uniwersytetu w grudniu 1939r.

Po wybuchu II wojny światowej był zaangażowany w tajnym nauczaniu organizowanym przez profesorów USB. Pracował w laboratorium szpitala dziecięcego. Po zakończeniu wojny, w wyniku przymusowej „repatriacji” trafił w 1945r. z Wilna do Gdańska, gdzie wraz z innymi profesorami współorganizował Zakład Chemii Lekarskiej w Akademii Lekarskiej w Gdańsku. 11 listopada 1945 wygłosił pierwszy wykład dla studentów medycyny w Gdańsku. 7 grudnia 1946 decyzją Krajowej Rady Narodowej otrzymał tytułu profesora zwyczajnego chemii lekarskiej (biochemii) na Wydziale Lekarskim Akademii Lekarskiejw Gdańsku. Na tym stanowisku pozostawał do przejścia na emeryturę, kierując Katedrą i Zakładem Chemii Fizjologicznej. Jednocześnie w latach 1959-1962 był profesorem biochemii patologicznej Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN, a od 1 października 1959 do 31 stycznia 1962 kierował Zakładem Chemii Biologicznej Wydziału Farmaceutycznego AMG. W 1965 przeszedł na emeryturę. W 1972 został uhonorowany godnością doctora honoris causa Akademii Medycznej w Gdańsku. Uchodzi za twórcę gdańskiej szkoły biochemicznej po II wojnie światowej.

Prowadził prace nad metabolizmem związków fosforowych mięśni, mechanizmem detoksykacji ustrojowej, białkami , amoniogenezą i związkami azotowymi krwi. Należał do wielu towarzystw naukowych, zorganizował m.in. Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Oddział Gdański Polskiego Towarzystwa Lekarskiego i został pierwszym honorowym członkiem Polskiego Towarzystwa Biochemicznego.. Działał w strukturach Polskiej Akademii Umiejętności (1948) oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1951).

W latach 1954–1968 był redaktorem pierwszego polskiego pisma w dziedzinie biochemii pod nazwą Acta Biochimica Polonica. Publikował prace naukowe oraz skrypty i podręczniki do chemii lekarskiej, a także artykuły z zakresu historii medycyny. Jego publikacje ukazywały się w czasopismach naukowych polskich, francuskich, niemieckich. Wykłady przez niego prowadzone cieszyły się dużym uznaniem, nie tylko wśród studentów. Jego dewizą było: „Dobry nauczyciel to taki, który ma uczniów lepszych od siebie”.

Jego żoną od 1919r.była Jadwiga, z domu Koehler. Bliskie kontakty z pracownikami Belwederu, w tym z pochodzącym z Sanoka Kazimierzem Świtalskim i samym Marszałkiem, znalazły odzwierciedlenie w fakcie, że ojcem chrzestnym ich syna, Jana Józefa Zygmunta (ur. 9 grudnia 1919, późniejszego pilota RAF, biorącego udział w bitwie o Anglię 1940), został Józef Piłsudski, a w uroczystości chrztu św. 9 lipca 1920 w parafii Matki Boskiej Częstochowskiej uczestniczył także Bolesław Wieniawa-Długoszowski.

Upamiętnienie

W 1995 wydano książkę Włodzimierz Mozołowski, 1895-1975 w 100-lecie urodzin. Od 1997 Polskie Towarzystwo Biochemiczne przyznaje corocznie Nagrodę im. Włodzimierza Mozołowskiego jako wyróżnienie dla młodych biochemików. Jednej z sal Collegium Biomedicum w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym nadano im. prof. Włodzimierza Mozołowskiego. W 1987 Gdański Oddział Polskiego Towarzystwa Biochemicznego zapoczątkował organizowanie w niej corocznego uroczystego wykładu imienia prof. Włodzimierza Mozołowskiego.

Ordery, odznaczenia i wyróżnienia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – nr 3586 (1921)
• Krzyż Niepodległości (22 grudnia 1931, odznaczony przez Marszałka Józefa Piłsudskiego w uznaniu zasług za pracę i walkę w celu odzyskania niepodległości)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (15 lutego 1956, za zasługi położone w pracy nad organizacją i rozwojem Akademii Medycznej w Gdańsku)
• Krzyż Walecznych – dwukrotnie

Publikacje

• "Istota cukru krwi" (1924)
• "Istota antypepsyny surowiczej" (1925-1928)
• "Powstwanie amoniaku we krwi i mięśniach" (1927-1934)
• "Sprzężone związki kwasu glikuronowego" (1937-1938)
• "Ćwiczenia z chemii nieorganicznej"
• Podręcznik "Wstępne wiadomości z chemii fizycznej dla studentów medycyny" (1948)