Alfred Kowalski-Wierusz

Alfred Jan Maksymilian Wierusz-Kowalski (ur. 11 października 1849 w Suwałkach, zm. 16 lutego 1915 w Monachium) – polski malarz, przedstawiciel tzw. szkoły monachijskiej.

Był pierwszym dzieckiem z drugiego małżeństwa Teofila – notariusza oraz Teofili z Siewierskich - córki zarządcy majątku. Wierusz-Kowalscy, dobrze sytuowani materialnie, mieli w Suwałkach dom mieszkalny i nieduży majątek w Dębszczyźnie k. Filipowa, w którym spędzali letnie miesiące. W 1865 roku kiedy to Teofil Wierusz-Kowalski przeniósł się na stanowisko notariusza do Kalisza, cała rodzina wyjechała z Suwałk. W Kaliszu Alfred kontynuował naukę w ostatnich klasach rządowego gimnazjum. Lekcji rysunku udzielał mu Stanisław Barcikowski, absolwent warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych oraz Kazimierz Górnicki. W 1868 wstąpił do Warszawskiej Klasy Rysunkowej. Studiował pod kierunkiem Rafała Hadziewicza, Aleksandra Kamińskiego i Wojciecha Gersona.

W latach 1872-1873 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie. W Akademii Monachijskiej kontynuował studia pod kierunkiem Aleksandra Wagnera, uczęszczał również do pracowni Józefa Brandta. W Monachium, Wierusz-Kowalski założył własną pracownię i pozostał na stałe. Szybko zdobył uznanie u miejscowych handlarzy dzieł sztuki i wybitną pozycję w świecie artystycznym. Jego obrazy, osadzone głęboko w rodzimej tematyce, przedstawiające sceny rodzajowe z małych osiedli i miasteczek, nierzadko ukazane z humorem i nutą ironii (Przyjazd karetki pocztowej, Wypadek w podróży), liczne wesela krakowskie, wyjazdy i powroty z polowań, a nade wszystko dramatyczne napady wilków na ludzi podróżujących saniami i na oszalałe ze strachu konie, miały wielkie powodzenie. Częstym motywem obrazów był również samotny wilk na tle zimowego pejzażu.

Mniejszą rolę odgrywały w tematyce twórczości motywy historyczne i batalistyczne. W 1903 roku artysta odbył krótką podróż do Północnej Afryki. W jego twórczości pojawiła się egzotyczna tematyka arabska (Beduini przy studni, Z rozkazem wojennym- Maroko, Przed meczetem). Wierusz-Kowalski brał udział w wielu wystawach międzynarodowych, eksponował swoje obrazy również w kraju: Warszawie, Krakowie, Lwowie i Poznaniu. Uzyskiwał nagrody i medale w Monachium, Wiedniu, Berlinie, Paryżu, Saint Louis i Louisville. Wielki złoty medal uzyskał także w 1904 roku na ogólnokrajowej wystawie we Lwowie. Obrazy jego nabywały największe galerie i muzea europejskie oraz amerykańskie.

W uznaniu zasług Alfred Wierusz-Kowalski otrzymał w 1890 roku tytuł honorowego profesora Akademii w Monachium.

Niegasnąca przez dziesięciolecia popularność artysty sprawiła, że pod koniec życia tworzył w sposób masowy, niemal rzemieślniczy. W swojej pracowni zatrudniał młodych malarzy którzy wykonywali kopie najsłynniejszych jego dzieł, które następnie sam wykańczał i sygnował własnym nazwiskiem.

Życie prywatne

W 1878 roku ożenił się z Jadwigą Szymanowską i miał z nią piątkę dzieci. Jeden z jego synów – Czesław – był malarzem, podobnie jak jego córka Joanna Wierusz-Kowalska – wnuczka Alfreda. Do jego dalszej rodziny należy także Karol Kowalski-Wierusz, który był jego bratankiem stryjecznym.

Zmarł w Monachium 16 lutego 1915 roku. Prochy jego zostały sprowadzone do kraju w 1936 roku i pogrzebane w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Autorką pomnika jest Barbara Zbrożyna.

W 1972 roku otworzono w muzeum suwalskim stałą ekspozycję obrazującą życie i twórczość artysty.