August Zaleski

August Zaleski (ur. 13 września 1883 w Warszawie, zm. 7 kwietnia 1972 w Londynie) – polski polityk i dyplomata, dwukrotny minister spraw zagranicznych, Prezydent RP na Uchodźstwie, wolnomularz.

Absolwent Gimnazjum Praskiego w Warszawie z 1901. Przed I wojną światową ukończył studia na London School of Economics. Pracował przez pewien czas jako bibliotekarz ordynacji Krasińskich. W 1917 podjął w Londynie stałe wykłady z literatury i języka polskiego, związał się z ruchem wolnomularskim. W czasie wojny jego misją było przekonanie Brytyjczyków, że akcja Piłsudskiego nie jest wymierzona w zachodnie mocarstwa Ententy, tylko w Rosję.

Po odzyskaniu niepodległości był dyplomatą akredytowanym w Szwajcarii, Grecji, Włoszech. Brał udział w pracach Ligi Narodów. Po przewrocie majowym był we wszystkich rządach do 1932 ministrem spraw zagranicznych. W latach 1928–1935 zasiadał w Senacie II i III kadencji. Pełnił także funkcję szefa Rady Nadzorczej Banku Handlowego w Warszawie oraz prezesa Polsko-Amerykańskiej Izby Handlowej.

We wrześniu 1939 roku, po zajęciu terytorium Polski przez Wehrmacht i Armię Czerwoną w konsekwencji agresji Niemiec i ZSRR ewakuował się do Francji, gdzie został ministrem spraw zagranicznych w Rządzie RP na uchodźstwie (drugi rząd Władysława Sikorskiego).

Po podaniu się do dymisji w lipcu 1941 roku w proteście przeciw układowi Sikorski-Majski, sposobowi jego negocjacji i pominięciu ministra spraw zagranicznych przy formułowaniu i zawarciu układu, został szefem Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP Władysława Raczkiewicza.

W roku 1947, po śmierci Raczkiewicza, objął urząd prezydenta RP na Uchodźstwie. Ponieważ uprzednio wyznaczonym następcą prezydenta RP był Tomasz Arciszewski, zmiana ta wywołała spory w środowisku polskiej emigracji politycznej. (PPS) nie przeciwstawiła się objęciu urzędu przez Augusta Zaleskiego, choć pociągnęło to za sobą dymisję rządu Arciszewskiego. W roku 1954, po zakończeniu siedmioletniej kadencji, większość polityków emigracyjnych (w tym generałowie Władysław Anders i Tadeusz Bór-Komorowski) wypowiedziała posłuszeństwo Zaleskiemu.

Uznając, że przedłużając pozakonstytucyjnie swoją kadencję złamał akt zjednoczenia narodowego, utworzyła w roku 1954, z poparciem emigracyjnej Rady Jedności Narodowej, Radę Trzech – substytucyjną kolegialną głowę państwa, urzędującą aż do śmierci Augusta Zaleskiego w 1972 roku. W skład Rady Trzech wchodzili początkowo: Władysław Anders, Tomasz Arciszewski i Edward hr. Raczyński. Po śmierci Tomasza Arciszewskiego jego miejsce w Radzie Trzech zajął Tadeusz Bór-Komorowski. Zwolennikiem Zaleskiego pozostał (do swego powrotu do kraju w roku 1956) Stanisław Cat-Mackiewicz.

Zaleski wyznaczył swym następcą Stanisława Ostrowskiego. Po śmierci Zaleskiego w 1972 roku Rada Trzech rozwiązała się, uznając legalność jego następcy wywodzącego się z PPS na emigracji. August Zaleski został pochowany na Cmentarzu Lotników Polskich w Newark w Wielkiej Brytanii.

Odznaczony m.in. estońskim Orderem Krzyża z Orłem (1931), Krzyżem Wielkim portugalskiego Orderu Chrystusa (1931). W 1930 roku został kawalerem Wielkiego Krzyża Magistralnego kawalerów maltańskich.

11 listopada 1935 roku, „za wybitne zasługi dla Państwa”, został odznaczony Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski. Z tytułu objęcia urzędu Prezydenta RP August Zaleski z dniem 9 czerwca 1947 r. został kawalerem Orderu Orła Białego.