Bronisław Pietraszewicz

Bronisław Pietraszewicz ps. Lot, Ryś, Bronek (ur. 16 marca 1922 w Duniłowiczach, zm. 4 lutego 1944 w Warszawie) – członek Szarych Szeregów, dowódca I plutonu oddziału dywersji bojowej Agat, dowódca akcji i pierwszy wykonawca wyroku na Franzu Kutscherze 1 lutego 1944.

Urodził się w Duniłowiczach w województwie nowogródzkim (obecnie Białoruś). W 1924 rodzina przeniosła się do Warszawy (tutaj ojciec otrzymał pracę w Głównym Urzędzie Miar) i zamieszkała na Żoliborzu. Był uczniem Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Księcia Józefa Poniatowskiego przy ul. Leopolda Lisa-Kuli 16. Do wybuchu wojny ukończył w nim I klasę licealną.

Po wybuchu wojny służył w kompanii przysposobienia wojskowego i w jej składzie opuścił Warszawę kierując się do Brześcia. Po rozpadzie oddziału wrócił samotnie do Warszawy. W pierwszych miesiącach okupacji pracował przy rozbiórce zniszczonych domów. Zdał maturę na tajnych kompletach w I Gimnazjum Męskim im. Gen. Józefa Sowińskiego w Warszawie, a jesienią 1940 rozpoczął studia na wydziale mechaniki w konspiracyjnej Państwowej Wyższej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda.

Bolesław Pietraszewicz był jednym z najaktywniejszych członków „Petu”. Główny twórca tej organizacji Bolesław Srocki napisał o nim:

(...) Zewnętrznie nie wyglądał na bohatera. Niewysoki, szczupły (...), o śniadej cerze, ciemno i gładko zaczesanych włosach, piwnych oczach pod silnie zarysowanymi brwiami, sprawiał wrażenie nieco wybuchowego i upartego, skłonnego do dysput i polemik teoretyka-intelektualisty. Zdolności jego jako żołnierza i dowódcy były swego rodzaju niespodzianką.

Odważny, opanowany, z wrodzonym poczuciem odpowiedzialności za powierzoną pracę i podwładnych, o ujmującym stosunku do ludzi, cieszył się głębokim zaufaniem swoich przełożonych i kolegów. Znajdujące się przy ul. Słowackiego mieszkanie jego rodziców, z którymi mieszkał, było często wykorzystywane na konspiracyjne spotkania. W 1943 w mieszkaniu odbyła się uroczystość złożenia przez grupę członków „Agatu” przysięgi wojskowej. Wprowadził także do konspiracji swoją młodszą siostrę, Helenę Pietraszewicz-Dubiczyńską, ps. „Wrona”. Aby pomóc finansowo rodzinie, pracował nocami jako stróż w kawiarni „Jaskółka” przy ul. Krechowieckiej.

Był jednym z inicjatorów i głównych wykonawców tzw. akcji megafonowej w dniu święta narodowego 3 maja 1943 na placu Wilsona. Tego dnia grupa pod dowództwem Stefana Rodkiewicza „Lecha” podłączyła zamaskowanym przewodem do telefonicznej szafki rozdzielczej jeden z ulicznych głośników niemieckiego Urzędu Propagandy („szczekaczkę”), urządzając w jednym z pobliskich mieszkań studio nadawcze. O godz. 18.00 przez szczekaczkę nadano poprzedzoną polskimi melodiami wojskowymi 15-minutową audycję składającą się z Roty Marii Konopnickiej i patriotycznego przemówienia zakończonego Mazurkiem Dąbrowskiego. Polskiego hymnu wysłuchało kilkuset zgromadzonych na placu Wilsona ludzi, a informacja o żoliborskiej audycji błyskawicznie obiegła całe miasto.

2 lutego 1943 wziął udział w ewakuacji materiałów i przedmiotów z opieczętowanego przez Gestapo mieszkania rodziny Błońskich przy ul. Brackiej 23.

W 1943 porzucił studia i rozpoczął kurs w szkole podchorążych „Agricola”. Wraz z całym PET-em wszedł do Szarych Szeregów, a następnie w sierpniu 1943, wraz z drużyną CR 500, przeszedł z Grup Szturmowych do nowo utworzonego oddziału „Agat” (późniejszy „Pegaz”). W listopadzie objął dowództwo I plutonu „Agatu”.

Brał udział w rozpoznaniu terenu do akcji pod Celestynowem, a 27 maja 1943 uczestniczył w akcji „Sól”, której celem było zdobycie z magazynów fabryki Kijewski, Scholtze i Spółka przy ul. Siarczanej 6 na Targówku chloranu potasu, niezbędnego do produkcji materiałów wybuchowych. Kontrolowana przez Niemców warszawska fabryka była jedynym producentem tej substancji na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Zdobyto 21 beczek chloranu potasu i 10 beczek tlenku żelaza.

7 września 1943 uczestniczył w akcji specjalnej na SS-Oberscharführera Franza Bürkla.

1 lutego 1944 dowodził akcją Kutschera, której celem było wykonanie wyroku śmierci na Dowódcy SS i Policji na dystrykt warszawski SS-Brigadeführerze Franzu Kutscherze. Był także pierwszym wykonawcą wyroku.

W czasie akcji został postrzelony w brzuch. Razem z Marianem Sengerem „Cichym” trafił do Szpitala Przemienienia Pańskiego, gdzie był operowany. Z powodu denuncjacji rannych przez granatowego policjanta tego samego dnia po południu został przewieziony wraz z „Cichym” z powrotem do lewobrzeżnej części miasta, gdzie ostatecznie trafił do Szpitala Wolskiego przy ul. Płockiej 26. Tam zmarł 4 lutego 1944.

Został pochowany w tajemnicy w obecnym miejscu, w kwaterze batalionu „Zośka” (A-20) na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Rozkazem nr 267/BP z dnia 25 marca 1944 Komendant Główny Armii Krajowej nadał pośmiertnie Bronisławowi Pietraszewiczowi Order Virtuti Militari V klasy i awansował go do stopnia podporucznika czasów wojny.

Upamiętnienie

• Na ścianie domu przy ul. Słowackiego 38/46, w którym w latach 1923-1944 mieszkał Bronisław Pietraszewicz, znajduje się tablica pamiątkowa.
• W 1990 jego imieniem nazwano jedną z ulic na warszawskim Ursynowie.
• Nazwisko Bronisława Pietraszewicza widnieje na tablicy umieszczonej na kamieniu pamiątkowym znajdującym się w miejscu akcji Kutschera w Alejach Ujazdowskich 23.