Franciszek Rataj

Franciszek Rataj ps. Paweł (ur. 9 października 1894 w Łagowie - zm. 30 września 1958 w Poznaniu) – uczestnik powstania wielkopolskiego, wojny polsko-bolszewickiej 1920 i III powstania śląskiego, zawodowy oficer. Uczestnik konspiracji i powstaniec warszawski. Dowódca 15 Pułku Piechoty "Wilków" AK.

Od 1914 służył w armii niemieckiej, gdzie otrzymał stopień podporucznika. Od grudnia 1918 uczestnik przygotowań do powstania w rejonie Leszna, a następnie uczestnik powstania wielkopolskiego, jako dowódca batalionu. Od kwietnia 1919 oficer w 1 Pułku Strzelców Wielkopolskich. W szeregach pułku, w stopniu porucznika, jako dowódca 6 kompanii, brał udział w walkach pod Lwowem i Stryjem w marcu 1919, oraz w wojnie polsko-bolszewickiej 1920. 15 sierpnia 1920 został odznaczony w Dęblinie Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari przez wizytującego oddziały Józefa Piłsudskiego.

W styczniu 1921 wraz z grupą oficerów był skierowany, jako ochotnik, przez Dowództwo Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu do Dowództwa Obrony Plebiscytu. W 1921 w III powstaniu śląskim dowodził w stopniu kapitania 8 Pszczyńskim Pułk Piechoty, zwanym "pułkiem Rataja". Wraz ze swoim pułkiem walczył w bitwie w rejonie Góry św. Anny.

Kapitan ze starszeństwem od 1 czerwca 1919. W 1923 pełniący obowiązki dowódcy, a następnie dowódca batalionu 58 Pułku Piechoty Wielkopolskiej. Awansowany do stopnia majora, ze starszeństwem od 1 lipca 1923.

W 1932 do 1939, komendant Powiatowej Komendy Uzupełnień w Toruniu. Uczestnik wojny obronnej 1939.

W trakcie okupacji zastępca komendanta formacji "Korpus Zachodni", tworzoną od 1941 przez Armię Krajową z przesiedlonych mieszkańców Wielkopolski i Pomorza. W połowie 1941 wyznaczony przez dowódcę AK gen. Stefana Roweckiego komendantem okręgu AK w Rzeszy (mającego zajmować się polskimi robotnikami i jeńcami). Jednak jak wynika z meldunków, Rataj nie wyjechał do Berlina, i nie objał dowództwa z powodu choroby.

Związany z konspiracją Stronnictwa Narodowego. Od lipca 1944 komendant okręgu warszawskiego Narodowej Organizacji Wojskowej.

W trakcie powstania warszawskiego, dowódca odwodu Okręgu Warszawskiego AK, tworzącego od 3 sierpnia Zgrupowanie "Paweł (Batalion NOW-AK "Antoni" oraz Batalion "Wigry") podporządkowanego Zgrupowaniu "Radosław". Od 2 sierpnia walczył na Woli w rejonie cmentarzy, 6 sierpnia wycofując się na Stare Miasto. Od 13 sierpnia był dowódcą odcinka północnego, w Grupie AK Północ. Po przejściu do Śródmieścia, 5 września objął dowództwo zachodniego odcinka obrony, zaś od 20 września objął dowództwo 15 Pułku Piechoty "Wilków" AK. Po upadku powstania, jeniec obozów Lamsdorf i VIIA Murnau, według innych źródeł przebywał w Oflagu II C Woldenberg. Po wojnie powrócił do Poznania.

Odznaczony w 1920 Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi.