Jan Gamarnik

Jan Gamarnik, ros. Ян Борисович Гамарник, biał. Ян Гамарнік (ur. 21 maja 1894 w Żytomierzu, zm. 31 maja 1937 w Moskwie) – rosyjskidziałacz komunistyczny, politruk i ludowy wicekomisarz obrony (1930-37), ofiara sprawy Tuchaczewskiego.

Urodził się w inteligenckiej rodzinie żytomierskiej jako Jankiew Pudikowicz, jednak już od dwunastego roku życia był zmuszony sam zarabiać na siebie. Od 1914 roku studiował w Instytucie Psychologicznym w Petersburgu ("Петербургский психоневрологический институт"), rok później przeniósł się na wydział prawny Uniwersytetu Kijowskiego, gdzie spotkał komunistycznych działaczy Mykoły Skrypnyka i Stanisława Kosiora, którzy wciągnęli go w działalność partyjną. Od 1916 roku pozostawał członkiem SDPRR(b), prowadził agitację w kijowskich zakładach"Arsenał".

Po wybuchu rewolucji lutowej stanął na czele kijowskiego komitetu SDPRR(b). Po przyjeździe do Moskwy w 1918 roku zaprzyjaźnił się z Leninem, wszedł w skład KC KP(b)U. W latach 1919-21 przebywał w Ukraińskiej SRR – w Odessie i Kijowie, gdzie przewodził lokalnym organizacjom partyjnym.

Od 1927 roku I sekretarz Dalwoskrajkoma WKP(b) oraz przewodniczący dalriewkoma oraz Dalwoskrajispołkoma. Rok później przeniesiony na Białoruś, gdzie stał na czele KP(b)B w latach 1928-29, odpowiadając m.in. za politykę kolektywizacji.

Po usunięciu ze stanowiska redagował gazetę "Krasnaja Zwiezda" (1929-37), pracował też jako naczelny Zarządu Politycznego RKKA – odpowiedzialny za czyszczenie radzieckiego wojska z "elementu kontrrewolucyjnego", głównie oficerów armii carskiej.

W latach 1930-37 zastępca komisarza obrony (narkoma), blisko współpracował z Michaiłem Tuchaczewskim i wystąpił w jego obronie przeciwko stalinowskim represjom. Zastrzelił się przeczuwając zbliżające się aresztowanie w związku ze sprawą Tuchaczewskiego – w 1955 roku rehabilitowany.