Janusz Morgenstern

Janusz „Kuba” Morgenstern (ur. 16 listopada 1922 w Mikulińcach, zm. 6 września 2011 w Warszawie) – polski reżyser i producent filmowy.

Był synem Dawida Morgensterna i Estery Druks, galicyjskich żydów. Młodość spędził na Podolu, tam zdał maturę. Przed wojną uczęszczał do Miejskiego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Króla Władysława Jagiełły w Przeworsku, gdzie zamieszkiwał brat jego matki. W trakcie okupacji niemieckiej ukrywał się, m.in. w domu ukraińskiego dyrektora szkoły w Mikulińcach.

Po wojnie podjął studia na Wydziale Reżyserii PWSFTviT w Łodzi, które ukończył w 1954 roku. Na początku kariery był asystentem reżysera w filmach Wandy Jakubowskiej i Andrzeja Wajdy (Kanał). Był II reżyserem w filmach Lotna, Pokolenie oraz Popiół i diament. Jako reżyser zadebiutował filmem Do widzenia, do jutra.

Największy rozgłos przyniosły mu oryginalne współczesne dramaty, poruszające problemy młodych ludzi: Do widzenia, do jutra, Jowita, Trzeba zabić tę miłość.

Wielką popularnością cieszyły się również zrealizowane przez niego pod koniec lat 60. seriale telewizyjne Stawka większa niż życie i Kolumbowie oraz późniejsze Polskie drogi.

Reżyserował też szereg spektakli Teatru Telewizji (m.in. Arszenik i stare koronki na podstawie sztuki Josepha Kesselringa). Od 1990 roku pracował jako producent filmów. W 2004 Antoni Krauze stworzył filmowy portret Morgensterna zatytułowany Ćwiczenia z niepamięci.

W 2008 roku Morgenstern otrzymał Orła w kategorii osiągnięcia życia (przyznawane za całokształt).

W 2010 roku został uhonorowany nagrodą honorową na Nowojorskim Festiwalu Filmów Polskich. Został członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010.

7 kwietnia 2011 odsłonił swoją gwiazdę w Alei Gwiazd na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi.

Janusz Morgenstern zmarł 6 września 2011 roku w Warszawie. Jego pogrzeb odbył się 12 września 2011 roku na stołecznym Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Reżyser spoczął w Alei Zasłużonych. W uroczystościach uczestniczyli m.in. prezydent Bronisław Komorowski, minister kultury Bogdan Zdrojewski, Roman Polański oraz wielu ludzi filmu i przyjaciół artysty. W ostatniej drodze towarzyszyła mu muzyka Krzysztofa Komedy z filmu Do widzenia, do jutra i Andrzeja Kurylewicza z serialu Polskie drogi.

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski – 1997
• Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" – 2005

Filmografia

Jako reżyser

• 1954: Rzodkiewki (etiuda szkolna)
• 1960: Przygoda w terenie (krótkometrażowy)
• 1960: Do widzenia, do jutra
• 1961: Ambulans (krótkometrażowy)
• 1962: Jutro premiera (także scenariusz)
• 1963: Dwa żebra Adama
• 1964: Życie raz jeszcze
• 1965: Potem nastąpi cisza (także scenariusz)
• 1967–1968: Stawka większa niż życie (serial telewizyjny)
• 1967: Jowita
• 1970: Kolumbowie (serial telewizyjny)
• 1972: Dama pikowa (w ramach cyklu telewizyjnego Klasyka światowa; także scenariusz)
• 1972: Trzeba zabić tę miłość
• 1974: S.O.S. (serial telewizyjny)
• 1976: Polskie drogi (serial telewizyjny)
• 1979: Godzina "W"
• 1980: Mniejsze niebo
• 1986: Legend of the White Horse (tytuł polski Biały smok, współreżyserowany z Jerzym Domaradzkim)
• 2000: Żółty szalik (w ramach cyklu telewizyjnego Święta polskie)
• 2009: Mniejsze zło (także scenariusz i produkcja; premiera 23 października)

Jako producent

• 1990: Europa, Europa (producent wykonawczy)
• 1990: Femina
• 1990: Korczak
• 1993: Koloss
• 1993: Do widzenia wczoraj. Dwie krótkie komedie o zmianie systemu
• 1995: Zołotoje dno (film polsko-rosyjski, tytuł polski: Złote dno)
• 1996: Panna Nikt
• 1997: Ciemna strona Wenus
• 1998: Złoto dezerterów
• 1999: Palce lizać (serial telewizyjny; producent wykonawczy)
• 2000: Chłopaki nie płaczą
• 2000: Żółty szalik (w ramach cyklu telewizyjnego Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2000: Noc świętego Mikołaja (w ramach cyklu Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2001: Poranek kojota
• 2001: Requiem (współproducentem był Jerzy Buchwald)
• 2002: Wszyscy święci (w ramach cyklu Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2002: Zemsta
• 2003: Biała sukienka (w ramach cyklu Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2003: Królowa chmur (w ramach cyklu Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2004: Długi weekend (w ramach cyklu Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2004: Piekło niebo (w ramach cyklu Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2005: Barbórka (w ramach cyklu Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2005: Przybyli ułani (w ramach cyklu Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2005: Komornik
• 2006: Czeka na nas świat (współproducentem był Juliusz Machulski)
• 2006: Miłość w przejściu podziemnym (w ramach cyklu Święta polskie; producent wykonawczy)
• 2009: Mniejsze zło

Jako aktor

• 2011: Uwikłanie (profesor Andrzej Zieleniecki, ojciec Szackiej)