Jasir Arafat

Jasir Arafat (ياسر عرفات; ur. 24 sierpnia 1929 w Kairze jako Muhammad Abd ar-Rahman Abd ar-Ra’uf Arafat al-Kudwa al-Husajni, znany także jako Abu Ammar, zm. 11 listopada 2004 w szpitalu wojskowym Percy w Clamart) – polityk i przywódca palestyński, laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1994 r, Człowiek Roku 1993 według magazynu Time wspólnie z Nelsonem Mandelą, Frederikiem de Klerkiem i Icchakiem Rabinem.

Krótka biografia

Był jednym z najbardziej znanych polityków w świecie arabskim, głównie wśród Palestyńczyków. Brał udział w wojnach wyzwoleńczych z Izraelem. Był współzałożycielem, a później w roku 1965 stanął na czele największej palestyńskiej organizacji zbrojnej Al-Fatah.

Był także jednym z założycieli, a od lutego 1969 roku przewodniczącym Organizacji Wyzwolenia Palestyny. Pod jego kierownictwem Al-Fatah stopniowo ewoluowała od walki zbrojnej jako głównej metody na drodze do niepodległości na rzecz szukania politycznych rozwiązań. To doprowadziło do sporów i konfliktów z ekstremistycznymi organizacjami palestyńskimi takimi jak Hamas. W 1974 roku OWP uzyskała status obserwatora przy ONZ, a Arafat trybunę do propagowania racji Palestyńczyków jako ważnych dla sprawy pokoju na Bliskim Wschodzie. W 1988 roku Arafat proklamował powstanie Niezależnego Państwa Palestyńskiego, a w 1989 roku w Tunisie został powołany na emigracyjnego prezydenta Palestyny. Doprowadził do usunięcia z Karty Palestyńskiej postanowienia o konieczności zniszczenia państwa Izrael.

Podjął negocjacje pokojowe z Izraelem (w Madrycie, a później w Oslo), które doprowadziły do zawarcia porozumienia 13 września 1993 roku w Waszyngtonie, o autonomii w Strefie Gazy i Jerychu. Zostało ono zawarte pod patronatem prezydenta USA Billa Clintona. Wraz z Szymonem Peresem i Icchakiem Rabinem został laureatem Pokojowej Nagrody Nobla w roku 1994. W 1995 roku był sygnatariuszem porozumienia o rozszerzeniu autonomii. Arafat przeniósł swą siedzibę do Strefy Gazy. 20 stycznia 1996 roku zostały przeprowadzone wybory na terenach Autonomii Palestyńskiej. Została wybrana Rada Palestyńska, a Arafat został prezydentem.

Chory Arafat 29 października 2004 roku udał się na leczenie do Paryża. Był to pierwszy (i ostatni) wyjazd Arafata z Ramallah od trzech lat. Na początku listopada stan Arafata bardzo się pogorszył dlatego część uprawnień dotyczących bezpieczeństwa i finansów przekazano premierowi Autonomii Palestyńskiej Ahmadowi Kurajowi. Wojska izraelskie na Zachodnim Brzegu Jordanu i w Strefie Gazy z tego powodu postawiono w stan gotowości.

11 listopada, po dwóch tygodniach sprzecznych doniesień prasowych dotyczących stanu zdrowia Arafata (w tym kilku informujących o jego śmierci), przywódcy palestyńscy ogłosili śmierć przewodniczącego Autonomii Palestyńskiej. Jego ciało zostało przetransportowane do Kairu, gdzie 12 listopada odbyły się uroczystości pogrzebowe, w których wzięli udział przywódcy państw świata arabskiego i innych. Zwłoki zostały następnie przeniesione do Ramallah, która została wyznaczona na miejsce pochówku Arafata.

Długa biografia

Wczesne lata

Rodzina jego ojca pochodziła częściowo z Egiptu, matka pochodziła z rodziny znanego kupca rybnego z Jerozolimy. Oficjalnie urodził się 4 sierpnia 1929 r. w Jerozolimie, aczkolwiek miejsce i data są dyskusyjne – niektóre źródła podają Kair (24 sierpnia 1929, według kairskiego rejestru urodzeń) lub Strefę Gazy. Twierdzenia, że Arafat był spokrewniony przez matkę z jerozolimskim klanem Husajni, są podważane przez palestyńskiego historyka Sa’ida Abu Risza, biorąc pod uwagę to, że Husajni są od strony ojca. W nieautoryzowanej biografii (Arafat: From Defender to Dictator, Bloomsbury Publishing, 1998) Abu Risz twierdzi, że "młody Arafat starał się uwierzytelnić w Palestynie, mając w perspektywie swoje ewentualne aspiracje do przywództwa i... nie mógł sobie pozwolić na przyznanie się do jakichkolwiek faktów, które podważałyby jego palestyńską tożsamość... Arafat uparcie uwieczniał swoją legendę, że urodził się w Jerozolimie i był spokrewniony z klanem Husajni z tego miasta".

Dzieciństwo Arafata było podzielone między Kair i Jerozolimę, gdzie mieszkał przez 4 lata u wuja po śmierci swojej matki. Arafat uczęszczał na Uniwersytet Króla Fu’ada I, później przemianowany na Uniwersytet Kairski., i starał się zrozumieć judaizm i syjonizm, angażując się w dyskusje z Żydami i czytając publikacje Theodora Herzla i innych syjonistów. W 1946 stał się jednak palestyńskim nacjonalistą i zajął się w Egipcie przemycaniem broni dla organizacji arabskich w Palestynie. W czasie wojny arabsko-izraelskiej w 1948 r. Arafat opuścił uniwersytet i starał się przedostać do Palestyny, aby dołączyć do bojowników walczących o jej niezależność. Został jednak zatrzymany przez żołnierzy egipskich, rozbrojony i odesłany w głąb kraju, gdyż nie chciano dopuszczać słabo uzbrojonych i wyszkolonych ochotników do strefy wojennej. Po powrocie na uniwersytet Arafat dołączył do Bractwa Muzułmańskiego i w latach 1952-1956 pełnił funkcję przewodniczącego Związku Studentów Palestyńskich. W 1956 ukończył uczelnię ze stopniem inżyniera budownictwa lądowego, a w czasie kryzysu sueskiego służył jako podporucznik w armii egipskiej.

W 1957 razem z grupą uchodźców ze Strefy Gazy założył organizacje Al-Fatah, której celem było ustanowienie niepodległego państwa palestyńskiego. Pierwszą operacją komanda była w 1964 r. nieudana próba wysadzenia w powietrze izraelskiej stacji pomp.

W 1964 została utworzona Organizacja Wyzwolenia Palestyny, jako polityczna organizacja jednocząca wszystkie grupy oporu pod sztandarem niepodległości Palestyny. 3 lutego 1969 roku po raz pierwszy pojawił w Kairze się na sesji palestyńskiego parlamentu i został wybrany na przewodniczącego Komitetu Wykonawczego Wyzwolenia Palestyny Po wojnie sześciodniowej Izrael zaczął atakować organizacje palestyńskiego ruchu oporu. W 1968 zaatakował Al-Fatah w jordańskiej wiosce Al-Karama – w walce zginęło 150 bojowników palestyńskich i 29 żołnierzy izraelskich. Pomimo ciężkich strat, Al-Fatah uznała bitwę za zwycięstwo, gdyż siły izraelskie ostatecznie się wycofały. Był to punkt zwrotny, gdyż pokazał, że opór może przynosić efekty. Wielu Palestyńczyków uważało Al-Fatah i Arafata za bohaterów, którzy odważyli się stawić czoła znacznie potężniejszej armii izraelskiej, a wielu młodych Palestyńczyków zaczęło wstępować do organizacji, która wkrótce stała się dominującym skrzydłem w OWP. Arafat został w 1971 r. głównodowodzącym Palestyńskich Sił Rewolucyjnych i głową wydziału politycznego OWP.

Jordania

Pod koniec lat 60. między palestyńskimi grupami ruchu oporu a rządem jordańskim narastały napięcia. Palestyńczycy zdołali przejąć kontrolę nad kilkoma strategicznymi pozycjami w Jordanii, łącznie z rafinerią ropy Az-Zarka. Jordania, uważając to za rosnące zagrożenie dla swojej suwerenności i bezpieczeństwa, zdecydowała się rozbroić milicje palestyńskie. Otwarte walki między nimi a armią jordańską wybuchły w czerwcu 1970 r.

Rządy arabskie próbowały negocjować pokojowe rozwiązanie, jednak rząd jordański odpowiedział eskalacją akcji represyjnych; 16 września król Jordanii Husajn ogłosił stan wojenny. Tego samego dnia Arafat został mianowany naczelnym dowódcą Palestyńskiej Armii Wyzwolenia – regularnej siły wojskowej OWP. W wybuchłej wojnie domowej OWP miało aktywne wsparcie ze strony Syrii, która 200 czołgami najechała na Jordanię. Zaangażowane też zostały USA i Izrael: Amerykańska marynarka wojenna przemieściła swoją Szóstą Flotę do wschodniej części Morza Śródziemnego, a Izrael rozmieścił swoje oddziały tak, aby były gotowe do niesienia pomocy zagrożonej Jordanii. Do 24 września armia jordańska odzyskała przewagę, a OWP zgodziła się na zawieszenie broni.

Liban

Po usunięciu go z Jordanii, Arafat przeniósł się do Libanu. Z powodu słabości libańskiego rządu OWP była w stanie działać tam niemal jak niezależne państwo. Bojownicy palestyńscy nieustannie przypuszczali przez granicę ataki przeciwko izraelskiej infrastrukturze cywilnej i wojskowej – Izrael odpowiadał ograniczonymi atakami na Liban.

We wrześniu 1972 r. organizacja Czarny Wrzesień, uważana za jedną z odnóg Al-Fatah, porwała i zabiła w czasie Igrzysk Olimpijskich w Monachium 11 izraelskich sportowców. Zabójstwo zostało potępione na całym świecie i Arafat publicznie musiał się odżegnywać od jakiegokolwiek udziału w tym ataku.

W 1974 r. Arafat rozkazał OWP wstrzymać akty przemocy poza terytorium Izraela, Zachodniego Brzegu i Strefy Gazy. Krytycy twierdzili, że był to akt nieszczery, gdyż Al-Fatah kontynuował swoje ataki przeciwko izraelskim cywilom; co więcej, w drugiej połowie lat 70. pojawiły się liczne lewicowe organizacje palestyńskie, które przeprowadzały ataki przeciwko celom cywilnym zarówno w Izraelu, jak i poza jego terytorium. Izrael twierdził, że Arafat sprawuje kontrolę nad tymi organizacjami i stąd nie ma zamiaru porzucić terroryzmu jako środka polityki, jednak palestyński przywódca stale odżegnywał się od odpowiedzialności za działania tych grup. W tym samym czasie Arafat był pierwszym przedstawicielem organizacji pozarządowej, któremu pozwolono przemawiać na sesji plenarnej Narodów Zjednoczonych, a przywódcy arabscy uznali OWP za jedynego uprawnionego rzecznika narodu palestyńskiego. OWP uzyskała pełne członkostwo Ligi Arabskiej.

OWP odegrała ważną rolę w libańskiej wojnie domowej; niektórzy chrześcijanie libańscy utrzymywali, że Arafat i OWP są odpowiedzialni za śmierć dziesiątek tysięcy libańskich cywilów, chociaż nigdy nie zostało to podparte żadnym dochodzeniem.

W czasie wojny domowej Arafat sprzymierzył OWP z lewicowymi muzułmanami, jednak prezydent Syrii Asad, obawiający się utraty władzy, zmienił stronę i wysłał armię na pomoc prawicowym chrześcijańskim falangistom. Pierwsza faza wojny domowej zakończyła się oblężeniem i upadkiem palestyńskiego obozu uchodźców Tall az-Zatar, a sam Arafat ratował się ucieczką, w której pomogli mu Saudyjczycy i Kuwejtczycy.

Izrael, sprzymierzając się z libańskimi chrześcijanami, przeprowadził dwie zakrojone na szeroką skalę inwazje Libanu. W pierwszej (Operacja Litani, w 1978) armia izraelska i Armia Libanu Południowego zajęły wąski pas ziemi, określony jako strefa bezpieczeństwa. W drugiej (operacja Pokój dla Galilei, 1982) Izrael rozszerzył strefę okupacji na większą część południowego Libanu, ale w 1985 r. musiał się wycofać do strefy bezpieczeństwa. To w tym czasie Arafat rozpoczął swoją osobistą wojnę z Szaronem. Szaron powiedział potem, że miał okazję zabicia Arafata w Bejrucie, ale zrezygnował z tego zamiaru. Sam Arafat ledwo uszedł śmierci w innej sytuacji, ale 200 osób zginęło, gdy kierowana laserem izraelska bomba zniszczyła budynek mieszkalny, z którego wyszedł kilka chwil wcześniej.

W czasie drugiej interwencji izraelskiej miały miejsce masakry w obozach uchodźców Sabra i Szatila. Libańscy falangiści (maroniccy chrześcijanie) zabili od 460 do 3500 osób (najczęściej pada liczba 2000 ofiar) – milicje libańskie zostały przepuszczone do obozów przez armię izraelską, tuż po zabiciu chrześcijańskiego prezydenta Libanu, Baszira al-Dżumajjila.

Izraelskie inwazje na Liban i masakra palestyńskich cywilów pogłębiła nienawiść między Palestyńczykami a ówczesnym ministrem obrony Szaronem, którego izraelska komisja badająca wydarzenia w Libanie uznała za odpowiedzialnego za dopuszczenie do masakry i zmusiła do rezygnacji ze stanowiska.

Arafat był teraz atakowany ze wszystkich stron – libańskich chrześcijan, Syryjczyków i Izrael. Prezydent Syrii Asad zachęcał członków Al-Fatah do buntu przeciwko Arafatowi. Przywódca OWP uznał, że jedynym wyjściem jest wyjazd z Libanu, co zagwarantowały mu zaangażowane politycznie w konflikt państwa europejskie. Miejscem wygnania miał być Tunis.

Tunezja

We wrześniu 1982 r., w czasie drugiej izraelskiej inwazji Libanu, Stany Zjednoczone wynegocjowały zawieszenie broni, w ramach którego Arafat i OWP miały opuścić Liban. Palestyński przywódca przybył z całym kierownictwem organizacji do Tunezji, która pozostała centrum jego operacji aż do 1993 r.

W latach 80. Arafat otrzymywał pomoc z Iraku, która pozwoliła mu zrekonstruować OWP. Było to szczególnie widoczne w czasie Pierwszej Intifady, w grudniu 1987 r. W ciągu kilku tygodni Arafat przejął kontrolę nad rewoltą i to dzięki pozycji Al-Fatah niepokoje społeczne mogły trwać praktycznie bez końca.

15 listopada 1988 r. OWP ogłosiła utworzenie niepodległego państwa palestyńskiego i rząd na uchodźstwie, który zgłaszał roszczenia do całej Palestyny, zdefiniowanej przez Brytyjski Mandat Palestyny, odrzucając ideę podziału. 13 grudnia 1988 Arafat poparł rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ, obiecał przyszłe uznanie Izraela i odrzucił terroryzm we wszystkich formach, włączając w to terroryzm państwowy. Oświadczenie Arafata zostało poparte przez USA, które naciskały na uznanie Izraela jako konieczny punkt wyjścia w negocjacjach pokojowych w Camp David. Było to odejście od jednego z pierwotnych celów OWP – zniszczenia Izraela – w kierunku utworzenia dwóch oddzielnych jednostek politycznych: państwa Izrael w granicach z linii demarkacyjnej z 1949 r. i państwa palestyńskiego składającego się z dwóch terytoriów – tzw. Zachodniego Brzegu, czyli terenu na zachodnim brzegu rzeki Jordan, oraz Strefy Gazy, przy granicy z Egiptem. Jednak 2 kwietnia 1989 Arafat został wybrany przez Palestyńską Radę Narodową na prezydenta państwa palestyńskiego, jednostki, która rościła sobie prawa do całego terytorium Palestyny w granicach mandatu brytyjskiego, odrzucając idę podziału.

17 lipca 1990 r. Arafat ożenił się z Suhą Tawil, palestyńską katoliczką pracującą dla OWP w Tunezji, która przeszła uprzednio na islam.

W czasie madryckich rozmów pokojowych w 1991 r. Izrael po raz pierwszy prowadził otwarte negocjacje z OWP. Arafat jako jedyny arabski przywódca sprzeciwił się atakowi USA na Irak, który zajął Kuwejt, i Stany Zjednoczone zaczęły go bojkotować, utrudniając trwające izraelsko-palestyńskie negocjacje pokojowe.

Autonomia Palestyńska

Stany Zjednoczone kontynuowały nacisk na obie strony do podjęcia negocjacji, co doprowadziło w 1993 r. do umów w Oslo. Głównym punktem była umowa o wzajemnym uznaniu Izraela i OWP, wycofaniu się Izraela z Zachodniego Brzegu i Strefy Gazy oraz wdrożenie palestyńskiego samostanowienia. Za inicjatywę pokojową Arafat, Szymon Peres i Icchak Rabin zostali nagrodzeni w 1994 r. pokojową Nagrodą Nobla.

20 stycznia 1996 Arafat został wybrany na prezydenta Autonomii Palestyńskiej, tymczasowej jednostki powstałej na mocy umów z Oslo. Otrzymał 87% głosów (kontrkandydatem był Samiha Khalil). Niezależni obserwatorzy międzynarodowi stwierdzili, że wybory były wolne i uczciwe. Następny wybory zostały wyznaczone na styczeń 2002, ale potem odłożone na skutek niemożliwości prowadzenia kampanii wskutek ataków izraelskich i ograniczenia prawa do poruszania się na terytoriach okupowanych przez Izrael.

W połowie 1996 r. miały miejsce samobójcze zamachy bombowe, w których zginęła pewna liczba Izraelczyków – Izrael odpowiedział atakami, zabijając setki Palestyńczyków. Premierem Izraela został Beniamin Netanjahu, zaś stosunki między obu państwami stały się jeszcze bardziej wrogie na skutek wzajemnych ataków i kontrataków. Netaniahu aktywnie utrudniał utworzenie państwowości palestyńskiej zarysowanej w porozumieniach z Oslo. W 1998 r. interweniował prezydent Bill Clinton, organizując spotkanie obu przywódców, czego rezultatem było Memorandum Wye River, 23 października 1998, które zawierało kroki mające doprowadzić do wdrożenia umów z Oslo.

Izrael nie uczynił jednak żadnych widocznych prób ożywienia umów z Oslo i Wye River; przeciwnie, stale rozszerzał swoją okupację, podwajając liczbę ludności na okupowanych terenach i utrudniając wprowadzenie palestyńskiego samostanowienia.

Arafat kontynuował negocjacje z następnym premierem, którym został Ehud Barak. W czasie rozmów w Camp David Barak zaoferował Palestyńczykom państwo w postaci dwóch części – Zachodniego Brzegu i Strefy Gazy, ze wschodnią Jerozolimą jako stolicą, powrotem nieokreślonej, ale ograniczonej liczby uchodźców palestyńskich oraz niesprecyzowaną rekompensatą dla pozostałych. Proponowane obszary nie obejmowały jednak wszystkich terenów na Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy, nie były ze sobą połączone i były poprzecinane punktami kontrolnymi i drogami wyłącznie dla Izraelczyków. Rozwiązanie istotnej kwestii uchodźców było niejasne, nie rozwiązano też szeregu istotnych kwestii, jak prawa do wody. Pomimo nacisku Clintona Arafat odrzucił ofertę. Kilka miesięcy później, w nowych rozmowach w egipskim mieście Taba, Barak przedstawił korzystniejszą ofertę, która została pozytywnie oceniona przez Palestyńczyków. Jednak w międzyczasie Barak przegrał kolejne wybory i nowy premier, Ariel Szaron, zablokował dalsze negocjacje. W 2000 r., po prowokacyjnej wizycie Szarona na terenie meczetu Al-Aksa, uważanym za święte miejsce przez muzułmanów, wybuchły nowe akty przemocy, stając się początkiem kolejnej intifady. Po jej wybuchu żona Arafata przeniosła się wraz z córką do Paryża.

Po roku 2000

Długie życie polityczne Arafata jest tłumaczone przez zachodnich komentatorów jako oznaka jego mistrzostwa w prowadzeniu "wojny asymetrycznej" i jego zdolności taktycznych, biorąc pod uwagę skrajnie niebezpieczny charakter polityki na Bliskim Wschodzie i częstość zabójstw politycznych. Niektórzy twierdzą, że fizyczne przeżycie Arafata było skutkiem obaw Izraela, że zabicie go, a nawet aresztowanie, uczyniłoby Arafata męczennikiem w oczach Palestyńczyków i całego świata arabskiego. Jeszcze inni uważają, że Izrael obawiał się Arafata mniej niż Hamasu i innych grup islamistycznych.

Zdolność Arafata do zaadaptowania się do nowych politycznie i taktycznie sytuacji dobrze obrazuje wzrost znaczenia Hamasu i Islamskiego Dżihadu – grup islamskich odrzucających uznanie Izraela i prowadzących tzw. męczeńskie operacje, znane jako samobójcze zamachy. W latach 90. grupy te zdawały się zagrażać umiejętności Arafata do utrzymania zjednoczonej, świeckiej organizacji, mającej na celu palestyńską państwowość. Wydawały się być poza jego wpływami i kontrolą, aktywnie zwalczając Al-Fatah. Niektórzy twierdzą, że działania tych grup były tolerowane przez Arafata jako środek nacisku na Izrael. Pewni przedstawiciele rządu izraelskiego utrzymują, że w 2002 r. frakcja Al-Fatah, Brygady Męczenników Al-Aksy, która rozpoczęła ataki na Izrael, aby konkurować z Hamasem. Niektóre źródła podają, że częste ataki wojskowe Izraela przeciwko Autonomii rozbijały infrastrukturę sił bezpieczeństwa Arafata, utrudniając przeciwdziałanie rosnącym wpływom grup takich jak Hamas. Rzecznicy Hamasu i Islamskiego Dżihadu niekiedy publicznie popierali Arafata, sugerując, że wspólny cel jest ważniejszy od wewnętrznych konfliktów.

6 maja 2002 r. rząd izraelski opublikował raport, oparty w części na dokumentach przechwyconych podobno w czasie zajęcia przez wojsko siedziby głównej Arafata w Ramallah, z kopiami dokumentów podpisanych przez przywódcę palestyńskiego, z których miało wynikać, że Arafat autoryzował fundusze dla Brygad Męczenników Al-Aksy. Dokumenty te wywołały jednak sceptycyzm, gdyż Izraelczycy nie dopuścili do operacji niezależnych obserwatorów.

Inni wskazują na ograniczenia sytuacji politycznej i argumentują, że Arafat nie mógł potępić czy ograniczyć przyjętej taktyki, a wszelka taka próba stanowiłaby zagrożenie dla jego władzy, a nawet życia, i zapoczątkowałaby katastrofalną w skutkach wojnę domową. Co więcej, zakończenie aktów przemocy oznaczałoby de facto poddanie się Izraelowi. Użycie zamachowców-samobójców wydaje się stałą cechą konfliktu, a ich natężenie gwałtownie wzrosło w pierwszych miesiącach 2002 r.

W marcu 2002 Liga Arabska zaproponowała uznanie Izraela w zamian za wycofanie się ze wszystkich terytoriów zajętych w czasie wojny sześciodniowej i uznanie państwowości Palestyny. Zwolennicy tej propozycji zobaczyli w niej historyczną okazję do uzyskania pokoju w regionie, gdy krytycy wyrażali opinię, że oznacza ona cios dla bezpieczeństwa Izraela, nie gwarantując nawet zaprzestania samobójczych zamachów. Izrael zignorował tę ofertę.

Po niej nastąpiły ataki bojowników palestyńskich, które spowodowały śmierć 135 Izraelczyków. Ariel Szaron, który wcześniej zażądał, aby Arafat wyraźnie opowiedział się przeciwko zamachom, oświadczył, że Arafat wspiera terrorystów i stawia się w pozycji wroga Izraela, niezdolnego do prowadzenia jakichkolwiek negocjacji pokojowych. Wkrótce nastąpiła inwazja wojsk izraelskich na Zachodni Brzeg, której skutkiem była śmierć kilkuset Palestyńczyków i zrównanie z ziemią całych kwartałów mieszkalnych (operacja Obronna Tarcza).

Nie powiodły się nieustanne próby rządu izraelskiego znalezienia innego palestyńskiego przywódcy, który miałby reprezentować naród palestyński. Arafat cieszył się poparciem grup, które w normalnych warunkach nigdy by mu nie sprzyjały. Do roli lidera wyrastał w czasie drugiej intifady Marwan al-Barghusi, ale Izrael aresztował go i skazał za udział w zamachach na dożywotnie więzienie. 3 maja zgodzono się, aby Arafat opuścił swoją oblężoną siedzibę, w zamian za obietnicę wystosowania apelu do Palestyńczyków o wstrzymanie ataków na Izrael. 8 maja takie oświadczenie zostało wygłoszone, ale podobnie jak w poprzednich przypadkach, zostało zignorowane przez palestyńskie organizacje.

18 czerwca 2004 prezydent George W. Bush wyraził się odnośnie Arafata: "Rzeczywisty problem polega na tym, że nie ma żadnego przywództwa, które mogłoby powiedzieć pomóżcie nam ustanowić państwo, a zwalczymy terroryzm i zaspokoimy potrzeby Palestyńczyków".

Choroba i śmierć

25 października 2004 pojawiły się informacje o chorobie Arafata, po tym jak zwymiotował na spotkaniu. Władze palestyńskie stwierdziły, że to grypa. W ciągu następnych dni stan przywódcy palestyńskiego ciągle się pogarszał, aż 27 października stracił na 10 minut przytomność. Po konsultacjach z lekarzami, oraz uzyskaniu zgody Izraela na ewentualny powrót, Arafat został przewieziony do szpitala wojskowego Percy pod Paryżem. Mimo intensywnej opieki jego stan się pogarszał. 3 listopada Arafat zapadł w śpiączkę. Przez następny tydzień co chwila stwierdzano, że Arafat albo jest w stanie śpiączki, albo jest w stanie wegetatywnym, a nawet że umarł. 11 listopada 2004, o 3:30 czasu miejscowego, podano do publicznej wiadomości informację o śmierci Arafata.

Kilka miesięcy przed śmiercią, według relacji Tajsira Abu Saady, byłego snajpera Fatahu, Arafat przeszedł świadomie na chrześcijaństwo.

Przyczyna śmierci Arafata stała się przedmiotem spekulacji. Początkowo jeden z lekarzy w szpitalu Percy stwierdził, że cierpi na małopłytkowość samoistną. Potem pojawiły się hipotezy dotyczące otrucia, a nawet AIDS. Wyjaśnienia przyczyny śmierci palestyńskiego przywódcy nie ułatwia fakt, że nie przeprowadzono sekcji zwłok, ponieważ sprzeciwiła się temu rzekomo żona Arafata, Suha. W 2012 wdowa przeciwnie, zażądała sekcji zwłok Arafata.

Przeprowadzone w Szwajcarii w 2012 roku badania ubrań, które Arafat nosił przed śmiercią, wykazały podwyższoną zawartość radioaktywnego polonu 210. Polonem 210 otruty został m.in. Aleksandr Litwinienko w 2006.

W listopadzie 2012 przeprowadzono ekshumację zwłok w celu ustalenia, czy został on otruty radioaktywnym polonem 210. Po ekshumacji został on ponownie pochowany. Próbki przekazano ekspertom ze Szwajcarii, Francji oraz Rosji, którzy przeanalizowali je w laboratoriach w swoich krajach. 6 listopada 2013 arabska telewizja satelitarna Al-Dżazira opublikowała raport, w którym poinformowała, że przeprowadzone przez szwajcarskie laboratorium w Lozannie analizy próbek z ciała Jasira Arafata podtrzymały hipotezę, że jego śmierć mogła być wynikiem otrucia polonem 210.

Stosunki ze światem arabskim

Mimo poparcia krajów arabskich sprawy palestyńskiej, Arafat nie cieszył szczególną atencją arabskich przywódców. Niechęć do Arafata, wzięła się stąd, że wiele państw arabskich (jak Syria, Arabia Saudyjska, czy Egipt), chciały przywłaszczyć sobie kwestię palestyńską dla własnych celów, lecz Arafat nie pozwolił na to. Szczególną niechęcią darzyła Arafata Syria. Przedstawiała Arafata jako szaleńca i amerykańską marionetkę, a nawet oskarżała go poparcie buntu Braci muzułmańskich w 1982 r. Rok później Syria poparła bunt jednego z dowódców OWP Sa’ida Maraghi. Syria również wielokrotnie usiłowała zabić Arafata. W 1999 r. Mustafa Talas, prawa ręka prezydenta Hafiza al-Asada, publicznie nazwał palestyńskiego przywódcę "synem 60,000 dziwek i 60,000 psów", nazywając go także striptizerem i tchórzem, by w końcu stwierdzić, iż Arafat jest coraz brzydszy.

Transakcje finansowe

W sierpniu 2002 izraelski wywiad wojskowy stwierdził, że majątek Arafata jest wart 1,3 mld USD. Nie było dowodów na poparcie tej tezy.

W 2003 amerykański magazyn Forbes, w swoim corocznym sprawozdaniu, stwierdził, że majątek Arafata jest wart co najmniej 300 mln USD, ale również nie miał dowodów na poparcie swej tezy.

Również w 2003 roku audyt Międzynarodowego Funduszu Walutowego stwierdził iż Arafat przelał 900 mln USD z publicznych pieniędzy na specjalne konto bankowe, kontrolowane przez jego samego i jego osobistego doradcę finansowego. Stwierdzono również, że pieniądze te zostały wydane na inwestycje państwowe.