Maciej Zembaty

Maciej Zembaty, właśc. Jan Maciej Zembaty (ur. 16 maja 1944 w Tarnowie, zm. 27 czerwca 2011 w Warszawie) – polski poeta, satyryk, scenarzysta, reżyser radiowy, muzyk, bard i tłumacz, głównie poezji Leonarda Cohena.

Dzieciństwo spędził w Wadowicach, do których przeniósł się wraz z rodziną wkrótce po narodzinach.

Uczył się gry na fortepianie w średniej szkole muzycznej, uczęszczał również do liceum plastycznego, w którym historii uczył go Jacek Kuroń. Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pracę magisterską napisał na temat polskiej piosenki i gwary więziennej. Dzięki swym badaniom stał się jednym z pierwszych specjalistów od grypsery. Przez krótki czas studiował również w warszawskiej PWST oraz na wydziale reżyserskim łódzkiej filmówki.

Zadebiutował w 1965 na Festiwalu w Opolu, gdzie uzyskał wyróżnienie jury oraz nagrodę za najlepszy debiut autorski.

Był poliglotą, znającym płynnie siedem języków, w tym z trzech tłumaczył teksty i piosenki.

W 1972 dzięki Maciejowi Karpińskiemu zetknął się z piosenkami Leonarda Cohena. W ciągu kilku miesięcy przetłumaczył ich kilkanaście, zaś w całym swoim życiu - ponad 60. Większość z nich opublikował w tomikach, zarówno w obiegu oficjalnym, jak i poza nim. Wydał także kilka płyt z własnymi aranżacjami i wykonaniami piosenek kanadyjskiego autora. Jego tłumaczenie piosenki „Partisan” stało się jednym z nieoficjalnych hymnów przywódców „Solidarności”.

W 1972 we współpracy z Jackiem Janczarskim stworzył radiowe słuchowisko Rodzina Poszepszyńskich, które stała się jedną ze sztandarowych audycji rozrywkowych Polskiego Radia. Tworzone i nadawane było z dłuższymi przerwami przez 25 lat, a jego bohaterowie stali się parodią postaci znanych z innych seriali radiowych takich jak Matysiakowie i W Jezioranach.

W latach siedemdziesiątych związał się też z Programem Trzecim Polskiego Radia gdzie prowadził między innymi autorską audycję „Zgryz”, był też jednym z prezenterów „Zapraszamy do Trójki” - pierwszej i jedynej podówczas audycji nadawanej na żywo, z telefonicznym udziałem słuchaczy.

W pierwszą rocznicę Sierpnia 1980 współtworzył Pierwszy Przegląd Piosenki Prawdziwej „Zakazane Piosenki” - imprezę będącą „antyfestiwalem sopockim” prezentującą twórców i twórczość poza peerelowską cenzurą.

Album Alleluja sprzedano w ponad 400 tys. egzemplarzy, dzięki czemu w 1986 uznany został za złotą płytę. W latach 80. występował w duecie z Johnem Porterem.

W 1988 nagrał wstęp (parlando) do piosenki grupy Papa Dance pt. „Galaktyczny zwiad”.

Poza tłumaczeniami z angielskiego i własną twórczością, opublikował także kilka przekładów wierszy i piosenek autorów rosyjskich, głównie tzw. pieśni błatnych. Przez wiele lat Zembaty współpracował także z polskimi reżyserami. Zasłynął jako scenarzysta i autor muzyki do kilku filmów, m.in. Około północy (1977), Sam na sam (1977) i serialu telewizyjnego Siedem życzeń (1984). W tym ostatnim użyczył również głosu kotu o imieniu Rademenes.

Od listopada 2007 radio TOK FM emitowało ostatnie słuchowisko Macieja Zembatego – Przygody Wuja Alberta.

Był autorem piosenki „Ostatnia posługa”, śpiewanej na melodię marsza żałobnego Chopina, która, jak podkreślali socjologowie, przełamała pewne tabu dotyczące społecznej obyczajowości związanej ze śmiercią i pochówkiem, uwalniając je od obowiązkowej celebry i urzędowego smutku.

Zembaty wrócił do pisania w 2007 roku; w tym też roku założył własny blog.

Zmarł w wyniku zatrzymania akcji serca.

8 lipca 2011 Maciej Zembaty został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie.