Theodore Roosevelt

Theodore Roosevelt (ur. 27 października 1858 w Nowym Jorku, zm. 6 stycznia 1919 w Oyster Bay) – dwudziesty szósty prezydent USA (1901-1909), laureat Pokojowej Nagrody Nobla za rok 1906.

Pochodzenie, dzieciństwo i młodość

Urodził się w bogatej nowojorskiej rodzinie holenderskiego pochodzenia, wywodzącej się od Van Rosenvelta, holenderskiego imigranta osiadłego w 1644 roku w Ameryce Północnej. Jego dziadkiem był przedsiębiorca Cornelius Roosevelt. Theodore był drugim dzieckiem Theodore’a Roosevelta, kupca, importera szkła i inwestora, i jego żony Marthy Bulloch. Starszą siostrą Roosevelta była Anna zwana „Bamie”, młodszym bratem Elliot (I) (ojciec pierwszej damy Eleanor Roosevelt), a młodszą siostrą – Corinne, poetka. Małego Theodore’a rodzice nazywali pieszczotliwie „Teddie”.

Był bardzo słabego zdrowia; w dzieciństwie cierpiał na astmę i krótkowzroczność. Ze względu na stan zdrowia uczył się prywatnie. W wieku 18 lat rozpoczął studia na Harvardzie. Ukończył je w 1880 roku, plasując się na 21. miejscu spośród 177 absolwentów tej uczelni. W tym czasie pracował nad książką Wojna morska 1812, która została wydana w 1882 roku.

W 1880 roku rozpoczął studia prawnicze na Columbia University, które ukończył w 1881 roku. W tym czasie został członkiem Gwardii Narodowej i Klubu Republikańskiego.

27 października 1880 roku ożenił się z Alice Hathaway Lee, mieli jedną córkę; z druga żoną – Edith – miał piątkę dzieci.

Dalsze losy

W latach 1882-1884 był członkiem legislatury stanu Nowy Jork. Jako taki oskarżył publicznie Jaya Goulda o przekupienie jednego z sędziów Sądu Najwyższego. Opowiadał się też za skróceniem czasu pracy dla kobiet i dzieci, czym zyskiwał sobie popularność. Mimo to był przeciwnikiem reformy więziennictwa czy dokładnego przestrzegania 8-godzinnego dnia pracy.

14 lutego 1884 roku zmarły na tyfus matka i żona Roosevelta. Załamany młody prawnik pozostawił małą córeczkę (urodziła się dwa dni przed śmiercią matki) i wyjechał do Dakoty. Zatrudnił się na rancho Elkhorn Ranch, które kupił w 1883 roku. Pracował fizycznie, polował na niedźwiedzie i pumy, pisał książki, aż w 1886 roku, gdy, odzyskawszy psychiczną równowagę, zdecydował się na powrót do Nowego Jorku.

Podczas wojny amerykańsko-hiszpańskiej służył w stopniu podpułkownika w Rough Rider Regiment. Podczas bitwy pod San Juan prowadził swój pułk do walki. Był jednym z bohaterów tej wojny.

W 1898 roku Roosevelt wygrał wybory na stanowisko gubernatora stanu Nowy Jork z ramienia partii republikańskiej. W 1900 wybrany na wiceprezydenta został prezydentem 14 września 1901, po śmierci McKinleya, zmarłego w wyniku zamachu.

Roosevelt uważał, że rząd powinien wziąć na siebie rolę mediatora pomiędzy grupami, mającymi czasem sprzeczne interesy ekonomiczne, dlatego też jako prezydent starał się gwarantować sprawiedliwość zarówno pracobiorcom, jak i pracodawcom.

Okres jego prezydentury to również czas prowadzenia polityki antytrustowej. Jego rząd prowadził aktywną politykę międzynarodową. Sam prezydent często powtarzał swoje ulubione zdanie jej dotyczące: „Przemawiajcie łagodnie i noście ze sobą duży kij”, realizując tym samym politykę zawartą w sformułowanej przez siebie doktrynie grubej pałki

Zdając sobie sprawę z korzyści, jakie przyniesie skrócenie drogi morskiej pomiędzy Atlantykiem a Pacyfikiem, wznowił budowę Kanału Panamskiego. Zgodnie z doktryną Monroe’a uniemożliwił powstanie obcych baz wojskowych na terytorium Ameryki Południowej i zarezerwował dla swojego kraju wyłączne prawo do interwencji zbrojnych na tym obszarze.

Był mediatorem podczas wojny rosyjsko-japońskiej, za co w 1906 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Wzrost potęgi militarnej Stanów Zjednoczonych obrazowało wysłanie Great White Fleet w rejs dookoła świata. W 1904 r. został wybrany na II kadencję, uzyskując w wyborach 60,01% głosów.

Był jednym z inicjatorów II Konferencji Haskiej w 1907.

Roosevelt był reformatorem. Jego prezydentura przypadała na okres tzw. Ery postępowej w historii Stanów Zjednoczonych. Za jego prezydentury utworzono wiele parków narodowych, rezerwatów przyrody i obszarów chronionych. Podjęto również liczne prace irygacyjne.

Po zakończeniu drugiej kadencji wyjechał na jakiś czas do Afryki na safari. Po powrocie do kraju znów zajął się polityką. W 1912 roku ponownie wystartował jako kandydat w wyborach prezydenckich. Podczas prowadzenia kampanii wyborczej w Milwaukee został postrzelony w klatkę piersiową przez fanatyka. Pomimo poważnej rany, wyzdrowiał. W wyborach uzyskał 29,69% głosów, co pozwoliło mu na zajęcie 2. miejsca. Przyczynił się tym samym do rozbicia elektoratu Partii Republikańskiej, co umożliwiło demokratom „odzyskanie” prezydentury – po raz pierwszy od 1897 roku. Zmarł w 1919 roku.

Ciekawostki

• Od zdrobnienia jego imienia (Teddy) pochodzi nazwa dziecięcej zabawki – pluszowego misia (ang. teddy bear).
• Jako pierwszy amerykański prezydent wyjechał za swojej kadencji za granicę – w 1904 roku odwiedził Panamę i Portoryko.
• Był kuzynem piątego stopnia prezydenta Franklina Roosevelta i był obecny na jego ślubie, pełniąc wówczas urząd prezydenta USA.
• Występuje w trzech komiksach Dona Rosy w sadze Życie i czasy Sknerusa McKwacza.
• Jego syn w stopniu generała brygady uczestniczył osobiście w szturmie na plażach Normandii w "Dniu D" (w filmie Najdłuższy dzień postać tę zagrał aktor Henry Fonda).
• Jeden z bohaterów komedii Arszenik i stare koronki wyobraża sobie że jest T. Rooseveltem.
• W filmie Noc w Muzeum Robin Williams zagrał Teodora Roosevelta.