Włodzimierz Kriuczkow

Włodzimierz Aleksandrowicz Kriuczkow, ros. Владимир Александрович Крючков (ur. 29 lutego 1924 w Wołgogradzie, zm. 23 listopada 2007 w Moskwie) – generał armii, polityk radziecki, wysoki funkcjonariusz radzieckich służb specjalnych, m.in. w latach 1974-1988 roku naczelnik I Zarządu Głównego KGB (wywiad zagraniczny), następnie w latach 1988-1991 przewodniczący Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego KGB.

Urodzony w Stalingradzie (dziś Wołgograd), w czasie II wojny światowej pracował w przemyśle zbrojeniowym w Wołgogradzie i w Gorkim, gdzie w 1944 roku wstąpił do partii komunistycznej. W 1946 roku podjął pracę w prokuraturze jako śledczy. W 1949 roku ukończył Wszechzwiązkowy Zaoczny Instytut Prawa oraz Wyższą Szkołę Dyplomatyczną przy MSZ ZSRR. Od 1954 w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, skierowany jako sekretarz do ambasady w Budapeszcie, gdzie podjął pracę u boku Jurija Andropowa, który wówczas pełnił obowiązki ambasadora. Stał się jego nieodłącznym pomocnikiem, od 1959 roku kolejno: referent, kierownik sektora w Wydziale Międzynarodowym Komitetu Centralnego, i wreszcie pomocnik Andropowa jako sekretarza KC. W 1967 roku kiedy Andropow przeszedł do KGB, Kriuczkow podążył za nim i wkrótce objął funkcję szefa sekretariatu, a w 1974 roku naczelnika I Zarządu Głównego KGB, co tym samym dawało mu automatycznie funkcję I zastępcy przewodniczącego KGB, Andropowa. W 1988 roku zastąpił na stanowisku przewodniczącego KGB Wiktora Czebrikowa. W latach 1989-1990 roku członek Biura Politycznego. Stał na czele komitetu do sierpnia 1991 roku.

Był mózgiem w sierpniowym zamachu stanu przeciwko Michaiłowi Gorbaczowowi. W tym samym miesiącu (w sierpniu 1991) został aresztowany. Na stanowisku przewodniczącego KGB zastąpił go Wadim Bakatin. W lutym 1994 roku amnestionowany na mocy uchwały Dumy Państwowej.