Powiedz o tym miejscu
pl

W ZSRR wystrzelono sztucznego satelitę Sputnik 2 z psem Łajką na pokładzie

Nie ma jeszcze zdjęć z wydarzenia. Dodaj zdjęcie!
Data wydarzenia:
03.11.1957

Sputnik 2 (ros. „towarzysz podróży”) – drugi z serii radzieckich satelitów Sputnik. Zarazem drugi sztuczny satelita Ziemi. Jako pierwszy w historii wyniósł na orbitę okołoziemską żywą istotę, psa Łajkę. Ponieważ ówczesna technika nie pozwalała bezpiecznie sprowadzić psa z powrotem na Ziemię, zamierzono uśpić go w 10 dniu lotu. Taka była oficjalna wersja zakończenia misji Sputnika 2 aż do 2002 roku, kiedy Dimitri Małaszenkow, członek programu Sputnik ujawnił, że Łajka przeżyła w kapsule zaledwie kilka godzin z powodu temperatury sięgającej 40 °C i silnego stresu.

Opis misji

Po triumfie lotu Sputnika 1 – pierwszego sztucznego satelity Ziemi – przywódca ZSRR, Nikita Chruszczow zażyczył sobie, aby ZSRR szybko dokonał kolejnego przełomowego wysłania satelity w Kosmos. By zmieścić się w wyznaczonym czasie, kierownictwo radzieckiego programu kosmicznego musiało ściągnąć z urlopów (przyznanych po wysłaniu Sputnika 1) obsługę techniczną rakiety i kosmodromu, inżynierów i techników. Do dziś trwają spekulacje, czy misja Sputnika 2 mogła być zaplanowana w tak krótkim czasie.

Po osiągnięciu orbity, od Sputnika nie odczepił się ostatni człon rakiety nośnej. Jego obecność sprawiła, że system kontroli temperatury stał się niewydolny i temperatura wewnątrz osiągała 40 °C. Spowodowało to, że Łajka żyła tylko przez kilka godzin, zamiast planowanych 10 dni (po tym czasie automat miał wydać psu zatrutą porcję żywności – nie było technicznych możliwości sprowadzenia jej z powrotem na Ziemię).

Misja Sputnika pozwoliła na uzyskanie pierwszych danych o zachowaniu żywego organizmu w środowisku przestrzeni kosmicznej. Na Ziemię transmitowano tempo oddychania psa, jego ciśnienie tętnicze, elektrokardiogram oraz informacje o ruchach zwierzęcia.

Załoga

Łajka (ros. Лайка, Szczekaczka) była radzieckim psem – kosmonautą, pierwszym żywym organizmem, który wszedł na orbitę okołoziemską.

Prawdziwy przebieg lotu Łajki i Sputnika 2 nie był znany aż do 2002. Wtedy wyjawiono, że nieprawdą jest oficjalna wersja władz sowieckich. Informowały one, że Łajka zdechła bez bólu, około 10 dni po wylocie. Jak stwierdził Małaszenkow, umocowana do kabiny suczka zdechła z przegrzania w panice i bólu już kilka godzin po starcie. Okazało się również, że została zwerbowana z ulic Moskwy, po których się błąkała. Miała wtedy około 3 lat i ważyła 6 kg. Prawdopodobnie te dwa czynniki, mała waga i przystosowanie do trudnych warunków, zadecydowały o jej wyborze na pasażera statku.

Po starcie Sowieci oświadczyli, że nie planowano powrotu psa – nie znano wtedy bezpiecznej techniki powracania z orbity. Małaszenkow przyznał, że pomiary w Sputniku 2 wskazywały, iż po starcie w kabinie temperatura i wilgotność wzrosły do ekstremalnych wartości. Po wejściu na orbitę ostatni człon rakiety nośnej powinien oddzielić się od satelity. Wskutek awarii nie stało się tak. Orbitujący korpus rakiety nośnej, mający 25 metrów długości, zaczął się nagrzewać. Kapsuła satelity zadziałała prawdopodobnie jak radiator odprowadzający z niej ciepło. W wyniku tego w kabinie zaczęły panować tropikalne warunki.

Po starcie tętno Łajki było trzykrotnie szybsze niż w stanie odpoczynku. Gdy znalazła się w przestrzeni kosmicznej, w stanie nieważkości, puls zwolnił, ale powrót do normalnych wartości zajął trzykrotnie dłużej niż podczas prób na Ziemi. Może to świadczyć o stresie jakiemu poddane było zwierzę.

Podczas czwartego okrążenia Ziemi, między piątą a siódmą godziną lotu, zanikły funkcje życiowe Łajki.

Trumna, jaką stał się dla Łajki Sputnik 2, spłonęła w atmosferze 14 kwietnia 1958 po 2570 okrążeniach Ziemi. Łajka zajęła istotne miejsce w eksploracji kosmosu, dowodząc iż ziemski organizm może przetrwać dłuższy pobyt w stanie nieważkości. Jej misja umożliwiła loty w kosmos składające się z załogi ludzkiej.

Budowa

Statek w kształcie stożka miał 4 m wysokości i średnicę 2 m w najszerszym miejscu. Podzielony był na szereg przedziałów mieszczących radionadajniki, system telemetrii, programator, przyrządy naukowe, system regeneracji powietrza i system kontroli temperatury.

Osobny, hermetyczny przedział przydzielony był dla Łajki. Kabina była na tyle duża, że pies mógł w niej stać lub leżeć. Jedzenie i woda były zapewniane w formie stężonej. Łajka była zabezpieczona uprzężą, a odchody były zbierane do specjalnego pojemnika. Na ciele psa były rozmieszczone elektrody monitorujące jego funkcje życiowe.

Telemetria statku i funkcji życiowych Łajki była przesyłana przez system Tral-D (zastosowany później w Sputniku 3), co 15 minut podczas każdego okrążenia Ziemi (w celu oszczędzania baterii).

Sputnik 2 nie posiadał na pokładzie kamery telewizyjnej. Obrazy TV psów ze statku Sputnik 5 są często mylone z Łajką.

Ładunek

  • Komora z psem Łajką, systemem do podtrzymywania życia
  • Dwa spektrofotometry, rejestrujące promieniowanie ultrafioletowe i promieniowanie rentgenowskie, do obserwacji Słońca i promieniowania kosmicznego

Sputnik 2 a pasy radiacyjne

Sputnik 2 nie był w stanie wykryć pasów radiacyjnych (odkrytych przez Explorera 1), gdyż w okresach przebywania w zasięgu radzieckich stacji naziemnych mijał je od północy. Nachylenie orbity Sputnika 2 było prawie dwa razy większe od nachylenia Explorera 1. Dzięki temu, zaszczyt odkrycia tego ważnego elementu ziemskiego otoczenia przypadł Amerykanom. Co prawda pokładowy czujnik promieniowania kosmicznego Sputnika odnotował wzrost zliczeń na wysokościach od 400 do 700 km, ale nie zostały one zinterpretowane jako coś niezwykłego. Profesorowi Harry'emu Messelowi z Australii udało się zarejestrować dane z niewidocznych dla Sowietów sesji transmisyjnych. ZSRR nie chciało jednak udostępnić kodu potrzebnego do ich odczytania. Jednak już w 1958, podczas misji statku Sputnik 3, Rosjanie współpracowali w tym zakresie, co pozwoliło potwierdzić odkrycia satelitów Explorer 1, Explorer 3 i Explorer 4.

 

Powiązane wydarzenia

OsobaData wydarzeniaJęzyk
1Kosmosā tiek palaists Džeimsa Veba kosmiskais teleskopsKosmosā tiek palaists Džeimsa Veba kosmiskais teleskops25.12.2021lv
2
Uz Marsu dodas ASV ģeoloģiskās pētniecības robots "InSight"05.05.2018lv
3Amerykański SpaceShipOne jako pierwszy prywatny załogowy samolot kosmiczny odbył lot w kosmosAmerykański SpaceShipOne jako pierwszy prywatny załogowy samolot kosmiczny odbył lot w kosmos21.06.2004lv, pl
4American David Kunst completed the first journey around the world on footAmerican David Kunst completed the first journey around the world on foot05.10.1974en, lv
5US airlines begin mandatory inspection of passengers & baggageUS airlines begin mandatory inspection of passengers & baggage05.02.1972en, lv
6Pirmais auto uz Mēness virsmas. ElektromobīlisPirmais auto uz Mēness virsmas. Elektromobīlis30.07.1971lv
7Uz Mēness tiek nosēdināts PSRS "robots"- LunohodsUz Mēness tiek nosēdināts PSRS "robots"- Lunohods17.11.1970lv
8Padomju Savienībā sāk ražot tualetes papīruPadomju Savienībā sāk ražot tualetes papīru03.11.1969lv, ru
9Kryzys kubański: Nikita Chruszczow ogłosił zamiar wycofania radzieckich wyrzutni rakietowych z KubyKryzys kubański: Nikita Chruszczow ogłosił zamiar wycofania radzieckich wyrzutni rakietowych z Kuby28.10.1962lv, pl
10Z Mauzoleum Lenina na Placu Czerwonym usunięto ciało Józefa StalinaZ Mauzoleum Lenina na Placu Czerwonym usunięto ciało Józefa Stalina31.10.1961lv, pl, ru
11Kosmosā pacēlās ASV raķete ar šimpanzi HemuKosmosā pacēlās ASV raķete ar šimpanzi Hemu31.01.1961lv
12Soviet Space Dogs: Damka and Krasavka returns safe from the spaceSoviet Space Dogs: Damka and Krasavka returns safe from the space22.12.1960en, ru
13Wystrzelono radziecki statek kosmiczny Sputnik 2 z psami Biełką i Striełką na pokładzieWystrzelono radziecki statek kosmiczny Sputnik 2 z psami Biełką i Striełką na pokładzie19.08.1960en, pl, ru
14Raunā viesojas PSKP ģenerālsekretārs Ņ. Hruščovs un Vācijas Sociālistiskās vienības partijas Centrālās Komitejas pirmais sekretārs Valters UlbrihtsRaunā viesojas PSKP ģenerālsekretārs Ņ. Hruščovs un Vācijas Sociālistiskās vienības partijas Centrālās Komitejas pirmais sekretārs Valters Ulbrihts11.06.1959lv
15Nikita Chruszczow podczas XX Zjazdu KPZR wygłosił referat O kulcie jednostki i jego następstwachNikita Chruszczow podczas XX Zjazdu KPZR wygłosił referat O kulcie jednostki i jego następstwach25.02.1956en, lv, pl, ru
16The first rocket Bumper 2, is launched from Cape Canaveral, Florida. An experimental, two-stage rocket made from a V-2 missile topped with a WAC Corporal sounding rocketThe first rocket Bumper 2, is launched from Cape Canaveral, Florida. An experimental, two-stage rocket made from a V-2 missile topped with a WAC Corporal sounding rocket24.07.1950en, lv
17The "Big Bang theory" of the origin of the universe proposed in the academic journal Physical ReviewThe "Big Bang theory" of the origin of the universe proposed in the academic journal Physical Review01.04.1948en, lv
18Latvijas Zinātņu akadēmijas dzimšanas dienaLatvijas Zinātņu akadēmijas dzimšanas diena23.11.1815lv

Mapa

Źródła: wikipedia.org, news.lv

    Osoby

    Osoba Data ur. Data śm. Język
    1Sergei KorolevSergei Korolev12.01.190714.01.1966en, lv, ru
    2Nikita ChruszczowNikita Chruszczow15.04.189411.09.1971en, lv, pl, ru
    3Fridrich CanderFridrich Cander23.08.188728.03.1933de, en, fr, lv, pl, ru
    4Konstantin  CiołkowskiKonstantin Ciołkowski05.09.185719.09.1935de, en, lv, pl, ru
    Tagi