Leon Gieysztor

Leon Kazimierz, Stefan Gieysztor  /4.03.1866 – 17.01.1945 Piaseczno/  syn Emila i Jadwigi córki Leona Szukszty i Michaliny z Kwiatkiewiczów, pochowanych w Prenach, Lt/

Urodził się na Syberii, w Kungurze, w gubernii permskiej, na pograniczu Uralu, gdzie zesłano ojca Emila za pomoc powstańcom 1863 roku. Młoda żona podążyła dobrowolnie z mężem na katorgę i urodziła tam dwóch synów: Józefa i Leona. Po czterech latach powracają na Litwę. O pobycie ich na Syberii pisze m.in Jakób Gieysztor w Pamiętnikach i Jadwiga Prendowska, kurierka z ramienia Rządu Narodowego, zesłana do Kunguru wyrokiem  sądu.                                                                 Leon ukończył gimnazjum w Mitawie, a studiował w Instytucie Technologicznym w Petersburgu. Pracę zawodową rozpoczął w Aszchabadzie, dzisiejszej stolicy Turkmenii, gdzie prowadził plantację bawełny. Następnie za radą brata Józefa, podjął pracę na Kolei Wschodnio-Chińskiej w Mandżurii, w Charbinie. W tym czasie w Mandżurii znalazło się wielu Polaków, zesłańców lub ich dzieci. Leon poprosił matkę aby mu na Litwie wyszukała żone. Otrzymał trzymiesięczny urlop. Podróż z Mandżurii na Litwę trwała miesiąc, więc na poznanie panny, zaręczyny i ślub pozostawało około miesiąca. Wybrana żona, Zofia Czerniewska była córką powstańca 1863 r, ziemianina z majątku Wojnieniszki, Lucjana, który po odbyciu katorgi i utracie majątku, przyjechał do córki, do Charbina i tam życie zakończył. W pierwszych latach w Chinach, zanim urodziły się im dzieci, Leon i Zofia zaopiekowali się osieroconą dziewczynką po zaprzyjaźnionej rosyjskiej parze zmarłej na dżume.Wychowali ją i wydali za mąż. Nazywała się Mieczysława Krasnodębska. Są jej zdjecia. W 1921 r., z rodziną powiększoną o syna Czesława ur. w Charbinie w 1912 r i córką Jadwigą, urodzoną tamże w 1913 r, wrócili do Polski. Osiedlili się w Bydgoszczy, gdzie kupili dom z ogrodem przy ulicy Kościuszki 7.                                                                                        Leon podjął pracę w Dyrekcji Kolei Państwowych w Bydgoszczy i w niej pozostał aż do emerytury w 1939 r. Wojne przeżyli w okupowanej Warszawie. Po upadku Powstania i wysiedleniu mieszkańców W-wy przez Niemców, znaleźli się /w tym prababka,córka i wnuczka/ w Grodzisku Mazowieckim, w obozie przesiedleńczym, w strasznych warunkach. Leon uciekł stamtąd  i przedarł  się do Piaseczna, do brata Michała. W drodze już ciężko zachorował na zapelenie płuc i zmarł 17 stycznia 1945 roku w Piasecznie. Został pochowany na starym cmentarzu.                                Żona jego, Zofia, zamieszkała po wojnie u córki Jadwigi zamężnej za Marianem Bylińskim i wnuczki Anny ur. w 1942. Zmarła w 1963 r. i jest pochowana na cmentarzu Wawrzyszewskim. Jadwiga w czasie okupacji niemieckiej zajmowała się kolportażem prasy podziemnej „Rzeczpospolitej” i „Biuletynu Informacyjnego”. Należała do AK. Na specjalnej japońskiej bibułce przepisywała tajne raporty opracowane przez swego stryjecznego brata, Mariana Gieysztora, dla Rządu Londyńskiego. Pracowała w RGO. Współpracowała w konspiracji ze swoją ciotką Marią Gieysztorówną, młodszą siostrą Leona. Po wojnie ukończyła kurs bibliotekarski i od roku 1954 do emerytury pracowała w Bibliotece Instytutu Geografii Uniwersytetu Warszawskiego. Po przejściu na emeryturę, przez 12 lat udzielała się społecznie jako KO dla emerytow UW w Związku Nauczycielstwa Polskiego.                                                                                                              Syn Leona i Zofii, Czesław, po powrocie z rodzicami z Charbina do Polski, ukończył Wyższą Szkołę Handlową w Poznaniu ze specjalnością maklera handlowego. Znał kilka jezyków obcych. Otrzymał posadę w firmie żeglugowej „Warta”, oddział w Londynie. Firmę tą prowadził brat stryjeczny, Władysław Gieysztor, syn Józefa. Druga Wojna Światowa zastała Czesława w Londynie. Zgłosił się jako ochotnik do Wojska Polskiego we Francji. Walczył pod Dunkierką i tam dostał się do niewoli niemieckiej. Niemcy odesłali go do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, a stamtąd do Oświęcimia /więzień nr. 185660/ .  Wedlug danych PCK został zamordowany w kwietniu 1945. Nie był żonaty.

opracowala Elzbieta Gieysztor