Helmut Schmidt

Helmut Heinrich Waldemar Schmidt (ur. 23 grudnia 1918 w Hamburgu, zm. 10 listopada 2015) – niemiecki polityk należący do Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD), kanclerz Niemiec w latach 1974-1982, krótko także minister spraw zagranicznych.

Syn nauczyciela w szkole handlowej – Gustava i nauczycielki, uczęszczał do szkoły Hamburg Lichtwark, ukończył ją w 1937 roku. W trakcie II wojny światowej służył w obronie powietrznej Bremy, po krótkiej służbie na froncie wschodnim wrócił do Niemiec w 1942, gdzie pracował jako nauczyciel i doradca w ministerstwie lotnictwa. Również w 1942 poślubił Hannelore Loki Glaser. Od grudnia 1944 służył jako Oberleutnant w artylerii na froncie zachodnim. Dostał się do niewoli brytyjskiej w kwietniu 1945 i do sierpnia był jeńcem wojennym.

Po wojnie uczył się w Hamburgu, studiował ekonomię i nauki polityczne. Uczelnię skończył w 1949. Do SPD zapisał się w 1946, a w latach 1947-1948 był przewodniczącym Niemieckiego Socjalistycznego Związku Studentów (SDS), ówczesnej organizacji studenckiej SPD.

Po studiach pracował w samorządzie Hamburga w wydziale polityki gospodarczej, a od 1952 w hamburskim ministerstwie gospodarki i transportu.

Wybrany do Bundestagu w 1953 roku, w 1957 został członkiem prezydium frakcji parlamentarnej SPD. Był głośnym krytykiem polityki rządu konserwatywnego. W 1958 organizował kampanię przeciwko broni jądrowej i wyposażaniu Bundeswehry w taką broń. Utracił mandat w 1958.

W latach 1961-1965 senator do spraw wewnętrznych w senacie Hamburga. Poprawił swoją reputację zdecydowanymi działaniami podczas powodzi miasta w 1962 roku.

W 1965 ponownie wybrany do Bundestagu, w 1967 wybrany przewodniczącym parlamentarnej frakcji SPD i wiceprzewodniczącym partii w 1968.

W 1969 roku w rządzie Willy’ego Brandta pełnił funkcję federalnego ministra obrony. Od czerwca 1972 – minister gospodarki, a od grudnia do maja 1974 – minister finansów.

Po rezygnacji Brandta został kanclerzem 16 maja 1974. Głównym wyzwaniem jego rządu była światowa recesja gospodarcza. Schmidt przyjął twardą i konserwatywną linię postępowania. Aktywnie współdziałał z Valérym Giscardem d’Estaing na rzecz poprawienia stosunków z Francją. W 1975 roku podpisał Akt Końcowy KBWE, tworzący Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

Pozostał na stanowisku kanclerza po wyborach w 1976 roku – był to już rząd koalicyjny SPD z Wolną Partią Demokratyczną (FDP). Jego polityka wobec terrorystycznej Frakcji Czerwonej Armii była niepewna, choć zazwyczaj trzymał się linii bezkompromisowej. Zezwolił jednostce antyterrorystycznej GSG-9 na rozwiązanie siłowe problemu z porwanym samolotem Lufthansy.

Swą polityczną przyszłość silnie związał z rozszerzeniem NATO po radzieckiej inwazji na Afganistan.

W listopadzie 1980 roku został ponownie powołany na kanclerza. W październiku 1980 wszczepiono mu rozrusznik serca.

13 grudnia 1981, kanclerz Schmidt, który przebywał w tym czasie w NRD i spotkał się z Erichem Honeckaerem, poparł wprowadzenie w Polsce stanu wojennego twierdząc, że był to „najwyższy czas, aby w Polsce zaczęto zaprowadzać porządek”. W późniejszych latach nie przyznawał się jednak do tego poparcia głosząc, że sympatyzował z „Solidarnością”.

W lutym 1982 wygrał konstruktywne wotum nieufności, lecz we wrześniu czterech ministrów z FDP odeszło z rządu. Po próbach kontynuowania działalności gabinetu w formie rządu mniejszościowego, został zmuszony do rezygnacji przez kolejne wotum nieufności 1 października (było to jedyne wotum nieufności w historii Niemiec, które zakończyło się odejściem kanclerza).

Jego następcą został Helmut Kohl (CDU).

W 1983 roku zaczął pracować w tygodniku Die Zeit, gdzie w 1985 został dyrektorem zarządzającym. W 1995 objął funkcję Prezydenta Deutsches-Polen Institut w Darmstadt. W 1983 wsparł powołanie InterAction Council, stowarzyszenia byłych szefów państw. Udział w Radzie Schmidt proponował m.in. Edwardowi Gierkowi.

Odszedł z Bundestagu w 1986, lecz pozostał aktywny. W grudniu został jednym z założycieli komitetu wspierającego powstanie Europejskiej Unii Monetarnej i powołania Europejskiego Banku Centralnego.

Zmarł 10 listopada 2015.

Bibliografia (tytuły niemieckie i angielskie)

Wspomnienia

• Menschen und Mächte (Persons and Powers), Siedler, Berlin 1987. Memoirs with focus on cold war politics.
• Die Deutschen und ihre Nachbarn (The Germans and their Neighbours), Siedler, Berlin 1990. Strong focus on European politics.
• Kinder und Jugend unter Hitler, with Willi Berkhan et al. (Childhood and Youth under Hitler). Siedler, Berlin 1992.
• Weggefährten (Companions), Siedler, Berin 1996. Personal memoirs, with focus on personal relations with domestic and foreign politicians

Publikacje polityczne

• Balance of Power, Kimber, 1971, ISBN 978-0-7183-0112-5.
• The Soviet Union: Challenges and Responses As Seen from the European Point of View, Institute of Southeast Asian Studies, 1984, ISBN 978-9971-902-75-9.
• A Grand Strategy for the West: The Anachronism of National Strategies in an Interdependent World, Yale University Press, reprint 1987, ISBN 978-0-300-04003-6.
• Men and Powers: A Political Retrospective, Random House, 1989, ISBN 978-0-394-56994-9.
• A Global Ethic and Global Responsibilities: Two Declarations, with Hans Kung, SCM Press, 1998, ISBN 978-0-334-02740-9.
• Bridging the Divide: Religious Dialogue and Universal Ethics, Queen’s Policy Studies, 2008, ISBN 978-1-55339-220-0.
• Auf der Suche nach einer öffentlichen Moral (In Search of a Public Morality), DVA, Stuttgart 1998.
• Die Selbstbehauptung Europas (The Self-Assertion of Europe), DVA, Stuttgart 2000.
• Die Mächte der Zukunft. Gewinner und Verlierer in der Welt von morgen (The Powers of the Future. Winners and Losers in the World of Tomorrow) Siedler, Munich 2004
• Nachbar China, with Frank Sieren (Neighbour China), Econ, Berlin 2006
• Ausser Dienst (Out of Service), Siedler, Munich 2008. A political legacy