Irena Kwiatkowska

Irena Kwiatkowska-Kielska (ur. 17 września 1912 w Warszawie, zm. 3 marca 2011 w Konstancinie-Jeziornie) – polska aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, artystka kabaretowa.

Absolwentka IX LO im. Klementyny Hoffmanowej w Warszawie. W 1935 ukończyła studia na Wydziale Aktorskim Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, pod kierunkiem m.in. Aleksandra Zelwerowicza. Zadebiutowała w teatrze Cyrulik Warszawski, gdzie została zaproszona przez Fryderyka Jarossy'ego. Do wybuchu wojny grała w teatrach Powszechnym w Warszawie, Nowym w Poznaniu i Polskim w Katowicach.

Podczas okupacji niemieckiej pracowała w kuchni ZASP-u, podejmowała się też innych prac dorywczych. Była żołnierzem AK, uczestniczyła w powstaniu warszawskim.

Po zakończeniu wojny, na prośbę Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego i Antoniego Bohdziewicza, wyjechała do Krakowa. Tam występowała w kabarecie Siedem Kotów, gdzie wiersze, piosenki oraz skecze dla niej pisał Gałczyński. Tutaj też w ramach Teatrzyku Zielona Gęś specjalnie dla Ireny Kwiatkowskiej stworzył postać Hermenegildy Kociubińskiej, poetki hermetyczno-sympatycznej. Od 1948 związana ze scenami warszawskimi. Zagrała ponad sto ról teatralnych, 20 filmowych i telewizyjnych (m.in. jako matka Pawła w Wojnie Domowej, kobieta pracująca w Czterdziestolatku). Występowała w Kabarecie Dudek oraz Kabarecie Starszych Panów.

Przez niemal 65 lat współpracowała z Polskim Radiem. Pracowała w nim jako spikerka, wzięła udział w nagraniu wielu audycji radiowych, zwłaszcza dla dzieci. Czytała im m.in. wiersze Jana Brzechwy i Juliana Tuwima (jej wykonanie „Ptasiego radia” Tuwima do dzisiaj uchodzi za jedną z najwybitniejszych interpretacji wiersza w XX wieku), kolejne odcinki Przygód Plastusia (Marii Kownackiej), Przygód Tomka Sawyera (Marka Twaina) oraz książki Ania z Zielonego Wzgórza (Lucy Maud Montgomery). Występowała także m.in. w Podwieczorku przy mikrofonie. Polskie Radio nagrodziło ją Złotym i Diamentowym Mikrofonem oraz Wielkim Splendorem. Aktorka była bezdzietna.

Śmierć i pogrzeb

Grób aktorki Ireny Kwiatkowskiej i jej męża Bolesława Kielskiego na Starych Powązkach w Warszawie - aleja 189 (stan na marzec 2012)

Irena Kwiatkowska zmarła w Domu Aktora w Skolimowie. Pogrzeb artystki odbył się 14 marca 2011 w kościele Św. Krzyża w Warszawie, gdzie mszy świętej przewodniczył ks. Wiesław Niewęgłowski, który odczytał list od metropolity warszawskiego kardynała Kazimierza Nycza. W ostatniej drodze aktorce towarzyszyła rodzina oraz licznie przybyli artyści m.in. Olgierd Łukaszewicz, Maja Komorowska, Barbara Krafftówna, Alina Janowska, Jerzy Gruza, Teresa Lipowska, Jerzy Połomski, Wojciech Młynarski, Stanisław Brejdygant, Jacek Kawalec, Jacek Bławut i inni. Obecny był również minister kultury Bogdan Zdrojewski, który wygłosił pożegnalne przemówienie. Irena Kwiatkowska pochowana została w kwaterze 189 u boku swojego męża Bolesława Kielskiego na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Filmografia

• 1945 – 2 x 2 = 4 jako paniusia przed lustrem; nie występuje w czołówce
• 1953 – Sprawa do załatwienia jako pasażerka wagonu sypialnego
• 1958 – Żołnierz królowej Madagaskaru jako Aniela Lemięcka, matka Sabinki
• 1959 – Tysiąc talarów jako Eulalia, ciotka Kasi
• 1961 – Drugi człowiek jako Gorzycka, sąsiadka Elżbiety
• 1962 – I ty zostaniesz Indianinem jako redaktorka pisma "Kobieta Anioł"
• 1962 – Klub kawalerów jako swatka Dziurdziulińska
• 1963 – Zacne grzechy jako Firlejowa
• 1965 – Wojna Domowa jako Zofia Jankowska, matka Pawła
• 1970 – Dzięcioł jako sanitariuszka
• 1974-1977 – 40-latek (serial telewizyjny) jako Kobieta Pracująca: roznosicielka mleka (1), specjalistka od uszczelniania okien taśmą metalową (2), inkasentka elektrowni (3), ajentka PZU (4), sprzedająca cielęcinę (5), "domokrążne szycie spodni z materiałów powierzonych" (6), sprzątaczka w Zakładzie Socjologii UW (7), listonoszka (8), ekspert na giełdzie samochodowej (9), hydraulik z administracji wymieniający uszczelki (10), kominiarz (11), sąsiadka (12), pomoc domowa z ogłoszenia (13), jednoosobowa "trójka społeczna" w sprawie obowiązku szkolnego (14), sprzedawca-rzeczoznawca w Desie (15), inspektor do walki z radio- i telepajęczarstwem (16), stewardessa (17), ochotniczka w Ochotniczym Komitecie Opieki nad Żonami Rezerwistów (18), operator koparki (19), naganiacz na polowaniu (20), ogrodnik w szpitalu (21)
• 1976 – Ożenek jako swatka Fiokła
• 1976 – Motylem jestem, czyli romans 40-latka jako Kobieta Pracująca, nadinspektor schodów ruchomych na dworcu Warszawa Centralna
• 1978 – Proszę słonia jako mama Pinia, właściciela słonia
• 1978 – Hallo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy jako bufetowa Makowska
• 1980 – Tajemnica szyfru marabuta dubbing: Molesta Zgrzypik, ciotka Malwinki
• 1983 – Lata dwudzieste... lata trzydzieste... jako pani Aniela
• 1986 – Zmiennicy (serial telewizyjny) jako Maria Piórecka, matka Kasi
• 1988 – Pan Kleks w kosmosie dubbing: głos "kuli informacyjnej" (nie występuje w czołówce)
• 1991 – Rozmowy kontrolowane jako Lusia, ciotka Ochódzkiego
• 1993 – Czterdziestolatek. 20 lat później jako Kobieta Pracująca: specjalistka od przekształceń własnościowych (2), automatyczna sekretarka w komendzie w Trójmieście (7), w pośredniaku w poszukiwaniu nowego zawodu (8), wróżka (12,14,15)
• 2000-2001 – Graczykowie (serial telewizyjny) jako wróżka
• 2000 – Når nettene blir lange (Kiedy noce robią się długie)
• 2002 – Buła i spóła (serial telewizyjny)
• 2006 – Kobieta pracująca jako ona sama
• 2008 – Jeszcze nie wieczór jako ona sama
• 2009 – Niania (serial telewizyjny) odc. 115 jako matka Hieronima

Nagrody i odznaczenia

• 1952 – Dyplom Uznania Ministra Kultury i Sztuki
• 1953 – Nagroda Państwowa II stopnia za działalność estradową "za wybitne osiągnięcia aktorskie w dziedzinie satyry, w szczególności w programach Teatru Satyryków i Teatru Syrena w Warszawie"
• 1954 – Medal 10-lecia Polski Ludowej
• 1955 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1965 – Nagroda Przewodniczącego ds. Radia i Telewizji za wybitne osiągnięcia aktorskie w programach rozrywkowych telewizji
• 1965 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1967 – Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
• 1967 – "Złota Maska", nagroda redakcji "Expressu Wieczornego"
• 1968 – "Złota Maska", nagroda redakcji "Expressu Wieczornego"
• 1968 – Laureatka plebiscytu na najpopularniejszą kobietę Warszawy
• 1969 – "Złota Maska", nagroda redakcji "Expressu Wieczornego"
• 1970 – Nagroda Artystyczna Miasta Warszawy
• 1971 – "Złota Maska", nagroda redakcji "Expressu Wieczornego"
• 1971 – Nagroda Artystyczna Miasta Warszawy
• 1973 – "Złoty Mikrofon" za stworzenie postaci Plastusia i Pani Eufemii oraz za całokształt wybitnej twórczości aktorskiej w audycjach radiowych dla dzieci i dorosłych
• 1974 – Medal 30-lecia Polski Ludowej
• 1976 – Order Sztandaru Pracy II klasy
• 1987 – Złota Odznaka Honorowa Towarzystwa Polonia
• 1993 – "Wielki Splendor", nagroda Teatru Polskiego Radia za kreacje radiowe
• 1994 – Honorowa Odznaka Związku Niewidomych
• 1994 – "Prometeusz", nagroda za wybitne osiągnięcia estradowe
• 1995 – "Diamentowy Mikrofon" – Nagroda Honorowa z okazji 70-lecia Polskiego Radia[5]
• 1995 – "Złoty Wawrzyn Grzymały", nagroda Bydgoskiego Towarzystwa Teatralnego dla najlepszych aktorów
• 1995 – "Super Wiktor"
• 1995 – "Warszawianka Roku 1995", tytuł w plebiscycie "Expressu Wieczornego"
• 1998 – Order Uśmiechu
• 2000 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• 2002 – "Gwiazda Telewizji Polskiej", nagroda z okazji 50-lecia TVP za kreacje w Teatrze telewizji i kabarecie
• 2003 – Nagroda za całokształt twórczości artystycznej na IV Festiwalu Dobrego Humoru w Trójmieście
• 2003 – Odcisk dłoni na Promenadzie Gwiazd podczas VIII Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach
• 2005 – Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis
• 2007 – Wawrzyn Mistrza Mowy Polskiej
• 2008 – "Aktorka komediowa stulecia" – nagroda w plebiscycie "Złote Kaczki"
• 2008 – 5 miejsce w ankiecie Polityki na najważniejszych aktorów polskich XX w.
• 2009 – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[10][11]

Książki o Irenie Kwiatkowskiej

• Roman Dziewoński, Irena Kwiatkowska i znani sprawcy (Muza 2003, ISBN 83-7319-479-7)
• Irena Kwiatkowska czyta "Dzieci z Bullerbyn" Astrid Lindgren (zawiera m.in. sylwetkę aktorki; Biblioteka "Gazety Wyborczej" 2007, ISBN 978-83-60225-79-0; seria: "Mistrzowie słowa")