Kalina Jędrusik

Kalina Jędrusik, także Kalina Jędrusik-Dygat (ur. 5 lutego 1930 w Gnaszynie, zm. 7 sierpnia 1991 w Warszawie) – polska aktorka teatralna i filmowa, piosenkarka i artystka kabaretowa.

Kalina Jędrusik urodziła się w 1930 roku w Gnaszynie, który jest obecnie dzielnicą Częstochowy. W tym mieście ukończyła w 1949 roku liceum im. J. Słowackiego, następnie krakowską PWST (wówczas Państwowa Wyższa Szkoła Aktorska) w 1953 roku i w tym samym roku debiutowała na scenie gdańskiego Teatru Wybrzeże.  Od stycznia 1955 roku grała w teatrach warszawskich: w Teatrze Narodowym (1955–1957), Teatrze Współczesnym (1957–1963), Teatrze Komedia (1964–1967), Studenckim Teatrze Satyryków (1969–1972), Teatrze Rozmaitości (1972–1985) i Teatrze Polskim (1985–1991). Występowała w rolach dramatycznych i charakterystycznych.

Ogromną popularność przyniósł Kalinie Jędrusik udział w programach telewizyjnych Kabaretu Starszych Panów oraz kreacje filmowe, m.in. Joanny w Lekarstwie na miłość w reż. Jana Batorego.

W latach 60. i 70. uchodziła za symbol seksu, w 1976 roku występowała w duetach z Violettą Villas, głównie w Stanach Zjednoczonych.

Kalina Jędrusik była wielką miłośniczką kotów. Po śmierci męża w 1978 roku, opiekowała się nimi w swoim mieszkaniu na Żoliborzu. Była bezdzietna.

Zmarła w nocy 7 sierpnia 1991, wskutek ataku astmy, na tle uczulenia na sierść kota. 13 sierpnia 1991 została pochowana w Alei Zasłużonych Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie (grób 66). W plebiscycie na najlepszą aktorkę w historii polskiego filmu, zorganizowanym w 1996 roku przez redakcję pisma „Film” z okazji 100-lecia kina, zajęła trzecie miejsce.

Była córką Henryka Jędrusika, senatora RP w latach 1938–1939, żoną pisarza Stanisława Dygata (od 1954 roku), a także matką chrzestną piosenkarki Magdy Umer. Jej przyrodnim bratem jest urodzony w 1958 roku Maciej Jędrusik.

Role teatralne

• 1953: Barbarzyńcy Maksyma Gorkiego – Katia (reż. Lidia Zamkow, Teatr Wybrzeże w Gdańsku)
• 1954: Nie igra się z miłością Alfreda de Musset – Kamilla (reż. Hugon Moryciński, Teatr Wybrzeże w Gdańsku)
• 1954: Panna bez posagu Aleksandra Nikołajewicza Ostrowskiego – Larysa Dmitriewna (reż. Łazarz Kobryński, Teatr Wybrzeże w Gdańsku)
• 1955: Ostry dyżur Jerzego Lutowskiego – Zofia (reż. Erwin Axer, Teatr Narodowy w Warszawie)
• 1956: Niewiele brakowało Thorntona Wildera – Gladys (reż. Jerzy Rakowiecki, Teatr Narodowy w Warszawie)
• 1957: Złote czasy zacnego króla George’a Bernarda Shawa – Luiza Korualle (reż. Władysław Krasnowiecki, Teatr Narodowy w Warszawie)
• 1957: Śmieszna historia Armanda Salacrou – Alicja „Kicia” (reż. Stanisław Bieliński, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1957: Nasze miasto Thorntona Wildera – Rebeka (reż. Erwin Axer, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1957: Pastorałka Leona Schillera – Anioł; Ewa (reż. Stanisława Perzanowska, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1958: Opera za 3 grosze Bertolta Brechta – Polly (reż. Konrad Swinarski, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1959: Pierwszy dzień wolności Leona Kruczkowskiego – Luzzi (reż. Erwin Axer, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1961: Zamek w Szwecji Françoise Sagan – Ofelia (reż. Andrzej Łapicki, Teatr Współczesny w Warszawie)
• 1963: Gdy w ogrodzie botanicznym zakwitną wonne bzy, program złożony z różnych utworów (Sala Kongresowa Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie)
• 1964: Rozkoszna wojna Charlesa Chiltona i Joan Littlewood (reż. Jan Biczycki, Teatr Komedia w Warszawie)
• 1965: Śniadanie u Tiffany'ego Trumana Capote’a – Holly Golightly (reż. Jan Biczycki, Teatr Komedia w Warszawie)
• 1966: Tabu Jacka Bocheńskiego – monodram (reż. Jerzy Markuszewski, Studencki Teatr Satyryków w Warszawie)
• 1972: Cudzołóstwo ukarane Janusza Głowackiego – Gosia (reż. Lech Hellwig-Górzyński, Teatr Rozmaitości w Warszawie, scena STS)
• 1977: Poskromienie złośnicy Williama Szekspira – Katarzyna (reż. Zbigniew Bogdański, Teatr Rozmaitości w Warszawie)
• 1977: Lato w Nohant Jarosława Iwaszkiewicza – Geoge Sand (reż. Wojciech Solarz, Teatr Rozmaitości w Warszawie)
• 1980: Demon ziemi Franka Wedekinda – Lulu (reż. Alexander Kraft, Teatr Rozmaitości w Warszawie)
• 1982: Termopile polskie Tadeusza Micińskiego – Katarzyna II (reż. Andrzej Maria Marczewski, Teatr Rozmaitości w Warszawie)
• 1985: Lord Claverton, według Męża stanu Thomasa Stearnsa Eliota – Pani Carghill (reż. Kazimierz Dejmek, Teatr Polski w Warszawie)
• 1986: Damy i huzary Aleksandra Fredry – Panna Aniela (reż. Andrzej Łapicki, Teatr Polski w Warszawie)
• 1987: Wzorzec dowodów metafizycznych Tadeusza Bradeckiego – Faustina Bordoni (reż. Tadeusz Bradecki, Teatr Polski w Warszawie)
• 1989: Vatzlav Sławomira Mrożka – Nietoperzowa (reż. Kazimierz Dejmek, Teatr Polski w Warszawie)
• 1989: Cyklop Władysława Terleckiego – Dama ze stolicy (reż. Andrzej Łapicki, Teatr Polski w Warszawie)
• 1990: Tango Sławomira Mrożka – Eleonora (reż. Kazimierz Dejmek, Teatr Polski w Warszawie)

Teatr Telewizji

• 1957: Abelard i Heloiza Rogera Vaillanda – Kochanka księcia (reż. Adam Hanuszkiewicz)
• 1958: Apollo z Bellac Jeana Giraudoux – Agnieszka (reż. Adam Hanuszkiewicz)
• 1958: Opera za 3 grosze Bertolta Brechta – Polly (reż. Konrad Swinarski)
• 1958: Zmarnowane życie Adama Tarna – Janina (reż. Ludwik René)
• 1959: Z minionych lat. Wieczór satyry rewolucyjnej, widowisko złożone z różnych utworów (reż. Konrad Swinarski)
• 1961: Kobieta jest diabłem Prospera Mérimée (reż. Erwin Axer)
• 1961: Choucas, według powieści Zofii Nałkowskiej (reż. Andrzej Szafiański)
• 1962: Idy marcowe, według powieści Thorntona Wildera – Kleopatra (reż. Jerzy Gruza)
• 1962: Świętoszek Moliera (reż. Tadeusz Byrski)
• 1964: Ostry dyżur Jerzego Lutowskiego – Anna (reż. Andrzej Szafiański)
• 1968: Brat marnotrawny Oskara Wilde’a – Gwendolina Fairfax (reż. Jerzy Gruza)
• 1969: Boy’a igraszki kabaretowe, na podstawie tekstów Tadeusza Boya-Żeleńskiego (reż. Andrzej Łapicki)
• 1969: Drugi strzał Roberta Thomasa (reż. Józef Słotwiński)
• 1970: Archipelag Lenoir Armanda Salacrou – Księżna Karolina Borescu (reż. Edward Dziewoński)
• 1970: Szal Francisa Durbridge’a – Kim (reż. Jan Bratkowski)
• 1973: Za kurtyną Earla Derra Biggersa – Gloria Garland (reż. Jan Bratkowski)
• 1974: Na jedną kartę Michaela Bretta – Molly Wheler (reż. Jan Bratkowski)
• 1975: Cudowne dziecko, czyli... Agnieszki Osieckiej (reż. Romuald Szejd)
• 1977: Żołnierz królowej Madagaskaru Juliana Tuwima – Kamilla (reż. Romuald Szejd)
• 1977: Dom otwarty Michała Bałuckiego – Pulcheria (reż. Józef Słotwiński)
• 1981: Paragraf 4, według powieści Paragraf 22 Josepha Hellera – Żona generała (reż. Marek Piwowski)
• 1986: Goniec śmierci S. S. Van Dine'a – Lady Drukker (reż. Robert Lehman, ps. Roberta Glińskiego)
• 1986: Żeglarz Jerzego Szaniawskiego – Doktorowa (reż. Wojciech Solarz)
• 1987: Branzilla, według opowiadania Tomasza Manna – Primadonna Amati (reż. Michał Kwieciński)
• 1989: Maestro Jarosława Abramowa-Newerlego – Ksenia (reż. Marek Nowicki)
• 1989: Zamek, według powieści Franza Kafki – Oberżystka (reż. Marek Weiss-Grzesiński)
• 1990: Vatzlav Sławomira Mrożka – Nietoperzowa (reż. Kazimierz Dejmek)

Filmografia

• 1957: Ewa chce spać (reż. Tadeusz Chmielewski) – Biernacka, mieszkanka hotelu robotniczego
• 1958: Kalosze szczęścia (reż. Antoni Bohdziewicz) – Sonia, dziewczyna z domu publicznego
• 1958: Wolne miasto (reż. Stanisław Różewicz) – kelnerka w piwiarni
• 1959: Sygnały (reż. Jerzy Passendorfer) – sąsiadka Zosi i Janka
• 1960: Niewinni czarodzieje (reż. Andrzej Wajda) – dziennikarka
• 1960: Powrót (reż. Jerzy Passendorfer) – Anka, żona Andrzeja
• 1961: Dziś w nocy umrze miasto (reż. Jan Rybkowski) – prostytutka
• 1962: Jak być kochaną (reż. Wojciech Jerzy Has) – kobieta słuchająca w kawiarni wojennych opowieści Rawicza
• 1962: Jutro premiera (reż. Janusz Morgenstern) – Barbara Percykówna, początkująca aktorka
• 1962: Czas przybliża, czas oddala, nowela telewizyjna w ramach filmu Spóźnieni przechodnie (reż. Jan Rybkowski) – Anna
• 1962: Nauczycielka, nowela telewizyjna w ramach filmu Spóźnieni przechodnie (reż. Jan Rybkowski) – w roli samej siebie
• 1962: Szpital, film krótkometrażowy (reż. Janusz Majewski) – kobieta śpiewająca w szafie
• 1962: Śpiewa Kalina Jędrusik, film złożony z czterech piosenek artystki zarejestrowanych przez telewizję (reż. T. Kołaczkowski, Ryszard Lindenbergh, Stanisław Wohl)
• 1964: Pingwin (reż. Jerzy Stefan Stawiński) – dubbing postaci Baśki
• 1964: Upał (reż. Kazimierz Kutz) – Zuzanna, szefowa dziewczęcej brygady antyudarowej im. Kupały
• 1965: Uprzejmy morderca, drugi odcinek serialu telewizyjnego Kapitan Sowa na tropie (reż. Stanisław Bareja) – Kazimiera Paluch „Fatima”
• 1965: Lekarstwo na miłość (reż. Jan Batory) – Joanna
• 1965: Niedziela pierwsza, nowela w ramach filmu Zawsze w niedziele (reż. Ryszard Ber) – Irena Krawczyk, żona bramkarza Antoniego
• 1966: Gdzie jest trzeci król (reż. Ryszard Ber) – Małgorzata Sadecka, konserwatorka dzieł sztuki współpracująca z gangiem
• 1966: Odwiedziny o zmierzchu (reż. Jan Rybkowski) – dama, kochanka hrabiego
• 1967: Jowita (reż. Janusz Morgenstern) – Helena Księżak, żona trenera
• 1968: Lalka (reż. Wojciech Jerzy Has) – Kazimiera Wąsowska
• 1968: Molo (reż. Wojciech Solarz) – Wanda, dziennikarka
• 1970: Dzięcioł (reż. Jerzy Gruza) – dziewczyna na prywatce
• 1971: Nos (reż. Stanisław Lenartowicz) – kochanka majora Kowalewa
• 1974: Ziemia obiecana (reż. Andrzej Wajda) – Lucy Zuckerowa, żona fabrykanta
• 1975: Mazepa (reż. Gustaw Holoubek) – kasztelanowa Robroncka
• 1980: Levins Mühle, tytuł polski Młyn Lewina, film prod. NRD (reż. Horst Seemann) – Antonia, Cyganka
• 1981: Pogotowie przyjedzie (reż. Zbigniew Rebzda) – wicedyrektorka pogotowia
• 1982: Hotel Polan und seine Gäste, tytuł polski Hotel Polanów i jego goście, serial telewizyjny prod. NRD (reż. Horst Seemann) – Józefina Polan
• 1984: Baryton (reż. Janusz Zaorski) – Gertruda, charakteryzatorka śpiewaka Antonia Taviatiniego
• 1984: O-Bi, O-Ba. Koniec cywilizacji (reż. Piotr Szulkin) – żona milionera
• 1984: Porcelana w składzie słonia (reż. Andrzej Czekalski) – w roli samej siebie
• 1985: C.K. Dezerterzy (reż. Janusz Majewski) – madame Elli
• 1985: Dziewczęta z Nowolipek (reż. Barbara Sass) – Maria Prymasiak, córka stróżowej kamienicy
• 1985: Jezioro Bodeńskie (reż. Janusz Zaorski) – kobieta słuchająca muzyki Chopina
• 1987: Misja specjalna (reż. Janusz Rzeszewski) – aktorka z rewii
• 1988: Hanussen, film prod. zachodnioniemiecko-węgierskiej (reż. István Szabó) – baronowa Stadler
• 1990: Jeremi Przybora, film dokumentalny (reż. Magda Umer) – fragmenty wieczorów Kabaretu Starszych Panów z udziałem artystki
• 1991: 30 door key, tytuł polski Ferdydurke (reż. Jerzy Skolimowski) – profesorowa
• 1991: La double vie de Véronique, tytuł polski Podwójne życie Weroniki (reż. Krzysztof Kieślowski) – kierowniczka chóru

Filmy poświęcone aktorce

• 1992: Kalina, film dokumentalny (reż. Jan Sosiński, Zbigniew Dzięgiel)
• 1995: Nie odchodź... 12 wspomnień o Kalinie Jędrusik, film dokumentalny (realizacja Tadeusz Pawłowicz)