Lew Landau

Lew Dawidowicz Landau (ros. Лев Давидович Ландау, ur. 22 stycznia 1908 w Baku, zm. 1 kwietnia 1968 w Moskwie) – fizyk rosyjski, laureat nagrody Nobla z fizyki (1962) za teorie materii skondensowanej, w szczególności ciekłego helu.

Był wszechstronnym teoretykiem, zajmując się między innymi: fenomenami nadciekłości i nadprzewodnictwa, elektrodynamiką kwantową, fizyką jądrową i fizyką cząstek elementarnych. Był twórcą teorii przemiany fazowej drugiego rodzaju.

Biografia

Lew Landau jako dziecko z ojcem, matką i siostrą (rok 1910)

Urodził się w żydowskiej rodzinie. Jego ojciec był inżynierem pracującym na polach naftowych w Baku, matka miała wykształcenie medyczne.

Landau jako dziecko był matematycznym geniuszem. Mając 14 lat rozpoczął w 1922 roku studia na uniwersytecie w Baku, studiując chemię, fizykę i matematykę. Po dwóch latach studiów, w 1924, przeniósł się na Leningradzki Uniwersytet Państwowy. Ukończył studia w 1927 i rozpoczął pracę w leningradzkim Instytucie Fizyczno-Technicznym.

W 1929 wyjechał na dwa lata za granicę, do Niemiec, Szwajcarii, Holandii, Anglii, Belgii i Danii. W Kopenhadze pracował z Nielsem Bohrem w jego instytucie. W Niemczech najważniejsza była jego praca na uniwersytecie w Getyndze.

W 1932 powrócił do ZSRR i przeniósł się do Charkowa (wtedy stolicy Ukrainy), gdzie został szefem Działu Teorii Ukraińskiego Instytutu Technicznego (UFTI). W tym samym czasie wykładał fizykę teoretyczną w Charkowskim Instytucie Inżynierii Mechanicznej. W 1934 otrzymał doktorat z nauk fizycznych i matematycznych. Jego niezwykle owocna praca zapewniła mu w 1935 posadę profesora i szefa wydziału fizyki na Uniwersytecie Charkowskim. W 1937 Landau przeniósł się do Moskwy gdzie został szefem Działu Teorii w Instytucie Fizycznym Akademii Nauk ZSRR.

Aresztowany w czasie stalinowskiej Wielkiej Czystki w 1938, między innymi za napisanie z dwoma innymi fizykami ulotki potępiającej reżim Stalina i mordercze czystki NKWD (do dzisiaj toczą się spory jaki dokładnie był udział Landaua w napisaniu tej ulotki). Zwolniony rok później, po staraniach Piotra Kapicy, który zagroził przerwaniem wszelkiej pracy naukowej jeżeli Landau nie będzie uwolniony. Po wyjściu z więzienia otrzymał posadę w Instytucie Problemów Fizycznych.

Brał czynny udział w stworzeniu przez ZSRR broni atomowej. Zdając sobie sprawę z panującej wówczas w ZSRR sytuacji i będąc w realnym zagrożeniu, poprawnie wykonywał powierzone mu zadania, nie przejawiał jednak własnej inicjatywy. Za udział w projekcie otrzymał dwie Nagrody Stalina (w 1949 i 1953) i nagrodę Bohatera Pracy Socjalistycznej w 1954.

Lew Landau i Ewgeni Lifszic są współautorami monumentalnego Kursu Fizyki Teoretycznej, który stanowi wprowadzenie na poziomie uniwersyteckim do całej dziedziny fizyki. Rozpoczęli wydawanie ośmiu tomów kursu w latach trzydziestych, a zakończyli w latach pięćdziesiątych.

W 1962 miał ciężki wypadek samochodowy, po którym nie mógł już kontynuować kariery naukowej.