Powiedz o tym miejscu
pl

Władysław Szpilman

Dodaj nowe zdjęcie!
Data urodzenia:
05.12.1911
Data śmierci:
06.07.2000
Inne nazwiska/pseudonimy:
Al Legro
Kategorie:
kompozytor, pianista
Narodowość:
 polska, żydowska
Cmentarz:
Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach

Władysław Szpilman, ps. Al Legro (ur. 5 grudnia 1911 w Sosnowcu, zm. 6 lipca 2000 w Warszawie) – polski kompozytor, pianista i aranżer żydowskiego pochodzenia; Pianista Warszawy.

Przed wojną

Urodził się w Sosnowcu w rodzinie żydowskiej, jako najstarsze dziecko Samuela Szpilmana i Edwardy (Estery) z domu Rappaport. Miał brata Henryka i dwie siostry: Reginę i Halinę. Uczył się w Konserwatorium im. Fryderyka Chopina w Warszawie pod kierunkiem Józefa Śmidowicza i Aleksandra Michałowskiego. W 1931 uzyskał stypendium w Akademii Sztuk w Berlinie, gdzie studiował u Artura Schnabla i Leonida Kreutzera (fortepian) oraz studiował kompozycję u Franza Schrekera. Tam skomponował swoje pierwsze utwory symfoniczne i suitę fortepianową Życie Maszyn.

W 1933 atmosfera potęgującego się narodowego socjalizmu w Niemczech skłoniła go do powrotu do kraju. W 1934 roku nawiązał współpracę z Bronisławem Gimplem, znanym amerykańskim skrzypkiem polskiego pochodzenia. W 1935 roku został zaangażowany jako etatowy pianista w Polskim Radiu. W tym okresie skomponował pierwsze szlagiery: Kiedy kochasz się w dziewczynie (sł. Emanuel Szlechter), Nie ma szczęścia bez miłości i Straciłam twe serce (z tekstami brata Henryka ps. Herold), Nocą (słowa Emanuel Szlechter), a także muzykę do filmów Wrzos (1937) i Dr Murek (1939), co dało mu znaczną popularność.

II wojna światowa      

23 września 1939 grał w ostatniej audycji „na żywo” recital utworów Chopina. Chwilę później niemieckie bomby spadły na elektrownię warszawską i Polskie Radio zamilkło. Sześć lat później pierwsza emisja Polskiego Radia z Warszawy/Raszyna zaczęła się od tych samych utworów granych przez Władysława Szpilmana.

W 1940 roku rodzina Szpilmanów znalazła się w utworzonym przez Niemców getcie warszawskim. Rodzinę utrzymywał z grania w kawiarniach (Cafe Capri prowadzonej przez Belę Gelbardt) i salkach koncertowych getta, w którym do 1942 roku możliwe było jeszcze prowadzenie działalności muzycznej (istniały tam nawet wówczas orkiestra symfoniczna i big-band jazzowy). Szpilman był solistą Orkiestry Symfonicznej Simona Pullmanna. W tym czasie skomponował szereg piosenek oraz wykonywany wielokrotnie w kawiarni Sztuka utwór z tekstem Władysława Szlengla na głos i dwa fortepiany pt. Casanova oraz Jej pierwszy bal.

W 1942 roku stracił całą rodzinę, sam zaś dzięki pomocy żydowskiego policjanta, który zmusił go do ucieczki z Umschlagplatzu, uniknął deportacji do obozu zagłady w Treblince. W jednym z wywiadów Szpilman mówił [1]: „Gdyby wojna trwała 1 tydzień dłużej już bym tu nie siedział. Ja nigdy tam nie byłem w Treblince i nie będę, boby mi serce pękło”.

Pracował niewolniczo jako robotnik budowlany do momentu, gdy w 1943 udało mu się uciec na tzw. „aryjską” stronę Warszawy. Tam był ukrywany aż do końca lipca 1944 roku przez Czesława Lewickiego, Andrzeja i Janinę Boguckich, Helenę Lewicką, przy materialnej pomocy Eugenii Umińskiej, Witolda Lutosławskiego, Edmunda Rudnickiego, Piotra Perkowskiego i Ireny Sendlerowej oraz organizacji Żegoty.

Po powstaniu warszawskim pozostał w ukryciu, odcięty od wszelkiej pomocy ze strony przyjaciół, w ruinach wypalonego domu w alei Niepodległości 223. Odkrył go tam Niemiec, kapitan Wehrmachtu Wilm Hosenfeld, który udzielał mu pomocy, dostarczając mu żywności. Dopiero w 1950 Szpilmanowi udało się poznać tożsamość Niemca, lecz nie udało mu się już uwolnić go z niewoli sowieckiej (era „zimnej wojny” po 1948). Hosenfeld zmarł w syberyjskim łagrze w 1952 roku. 13 października 2007 uhonorowano Wilma Hosenfelda w Polsce Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz uznano go za Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

23 września 1939 grał w ostatniej audycji „na żywo” recital utworów Chopina. Chwilę później niemieckie bomby spadły na elektrownię warszawską i Polskie Radio zamilkło. Sześć lat później pierwsza emisja Polskiego Radia z Warszawy/Raszyna zaczęła się od tych samych utworów granych przez Władysława Szpilmana.

W 1940 roku rodzina Szpilmanów znalazła się w utworzonym przez Niemców getcie warszawskim. Rodzinę utrzymywał z grania w kawiarniach (Cafe Capri prowadzonej przez Belę Gelbardt) i salkach koncertowych getta, w którym do 1942 roku możliwe było jeszcze prowadzenie działalności muzycznej (istniały tam nawet wówczas orkiestra symfoniczna i big-band jazzowy). Szpilman był solistą Orkiestry Symfonicznej Simona Pullmanna. W tym czasie skomponował szereg piosenek oraz wykonywany wielokrotnie w kawiarni Sztuka utwór z tekstem Władysława Szlengla na głos i dwa fortepiany pt. Casanova oraz Jej pierwszy bal.

W 1942 roku stracił całą rodzinę, sam zaś dzięki pomocy żydowskiego policjanta, który zmusił go do ucieczki z Umschlagplatzu, uniknął deportacji do obozu zagłady w Treblince. W jednym z wywiadów Szpilman mówił : „Gdyby wojna trwała 1 tydzień dłużej już bym tu nie siedział. Ja nigdy tam nie byłem w Treblince i nie będę, boby mi serce pękło”.

Pracował niewolniczo jako robotnik budowlany do momentu, gdy w 1943 udało mu się uciec na tzw. „aryjską” stronę Warszawy. Tam był ukrywany aż do końca lipca 1944 roku przez Czesława Lewickiego, Andrzeja i Janinę Boguckich, Helenę Lewicką, przy materialnej pomocy Eugenii Umińskiej, Witolda Lutosławskiego, Edmunda Rudnickiego, Piotra Perkowskiego i Ireny Sendlerowej oraz organizacji Żegoty.

Po powstaniu warszawskim pozostał w ukryciu, odcięty od wszelkiej pomocy ze strony przyjaciół, w ruinach wypalonego domu w alei Niepodległości 223. Odkrył go tam Niemiec, kapitan Wehrmachtu Wilm Hosenfeld, który udzielał mu pomocy, dostarczając mu żywności. Dopiero w 1950 Szpilmanowi udało się poznać tożsamość Niemca, lecz nie udało mu się już uwolnić go z niewoli sowieckiej (era „zimnej wojny” po 1948). Hosenfeld zmarł w syberyjskim łagrze w 1952 roku. 13 października 2007 uhonorowano Wilma Hosenfelda w Polsce Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz uznano go za Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Po wojnie

Po 1945 roku Szpilman wrócił do pracy w Polskim Radiu, jako dyrektor działu muzycznego. Występował z koncertami solo (w repertuarze miał m.in. Wariacje Rachmaninowa na temat Paganiniego, Koncerty fortepianowe J. Brahmsa z dyrygentami Witoldem Rowickim, Janem Krenzem i in.), a także grał muzykę kameralną z Bronisławem Gimplem (z przerwą 1948-56), sporadycznie koncertował również z Henrykiem Szeryngiem, Idą Händel, Tadeuszem Wrońskim i Romanem Totenbergiem.

Po wojnie Szpilman skomponował ponad 500 popularnych piosenek min. Trzej przyjaciele z boiska, Tych lat nie odda nikt, W małym kinie czy Nas zaczarować musiał deszcz. Był też autorem muzyki filmowej do filmu Zadzwońcie do mojej żony (1957), wielu piosenek i słuchowisk radiowych dla dzieci, musicalów Ciotka Karola i Czerwony Kapturek, kompozytorem szeregu utworów symfonicznych (obecnie wydanych w całości w wydawnictwie muzycznym Boosey & Hawkes w USA).

W 1947 roku Szpilman skomponował sygnał do Polskiej Kroniki Filmowej.

W 1956 korzystając z politycznej odwilży, Władysław Szpilman reaktywował ZAiK pod nową nazwą ZAKR (Związek Polskich Autorów i Kompozytorów), którego prezesem był do 1961 roku.

W 1961 zorganizował wg własnego pomysłu Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie. Od 1945 do 1963 był także szefem działu muzyki rozrywkowej Polskiego Radia.

W 1963 stworzył Kwintet Warszawski (zapraszając do współpracy Bronisława Gimpla, Tadeusza Wrońskiego, Stefana Kamasę i Aleksandra Ciechańskiego, później Krzysztofa Jakowicza, Igora Iwanowa, Jana Tawroszewicza, Krzysztofa Podejkę i in.), z którym do 1986 dał ponad 2000 koncertów na całym świecie, głównie poza granicami Polski.

4 grudnia 2011 na fasadzie domu przy Al.Niepodległości 223 została odsłonięta tablica w językach polskim i angielskim upamiętniająca kompozytora. W ceremonii uczestniczyli m.in. córka Wilma Hosenfelda, Jorinde Hosenfeld- Krejci, oraz syn Władysława Szpilmana, Andrzej.

 

Źródło informacji: wikipedia.org

Brak miejsc

    loading...

        ImięRodzaj relacjiData urodzeniaData śmierciOpis
        1Janusz KorczakJanusz Korczakznajomy22.07.187805.08.1942
        2Andrzej KurylewiczAndrzej Kurylewiczznajomy24.11.193212.04.2007
        3Aleksander MichałowskiAleksander Michałowskinauczyciel17.05.185117.10.1938

        Nie określono wydarzenia

        Dodaj słowa kluczowe