Dokonano oblotu myśliwca MiG-21

MiG-21 produkowany był na radzieckiej licencji w Czechosłowacji i Indiach. Planowano uruchomienie produkcji licencyjnej w Polsce pod oznaczeniem Lim-7. Jego chińska kopia nosi oznaczenie J-7 (F-7 w wersji eksportowej). Używały go 34 państwa: kraje Układu Warszawskiego (Bułgaria, Czechosłowacja, NRD, Polska, Rumunia, Węgry, ZSRR), Afganistan, Angola, Bangladesz, Egipt, Etiopia, Finlandia, Indie, Indonezja, Irak, Jemen, Jugosławia, Korea Północna, Kuba, Laos, Madagaskar, Mozambik, Nigeria, Somalia, Sudan, Syria, Tanzania, Wietnam, Zambia i Zimbabwe oraz po rozpadzie UW: Chorwacja i Republika Federalna Niemiec.

Służba

Przez ponad cztery dekady podstawowy samolot myśliwski w Polsce. Ostatni masowo zakupiony samolot bojowy dla Sił Powietrznych Rzeczypospolitej Polskiej (WOPK, WL, WLOP, SP RP) oraz Marynarki Wojennej. W latach 1961-1980 zakupiono 581 sztuk w 10 wersjach (MiG-21F-13, MiG-21PF, MiG-21PFM, MiG-21M, MiG-21R, MiG-21MF, MiG-21bis, MiG-21U, MiG-21US, MiG-21UM).

Pierwszą jednostką bojową uzbrojoną w tego typu samoloty był 62 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego OPK w Poznaniu. 62 plm OPK otrzymał na wyposażenie naddźwiękowe myśliwce MiG-21 F-13 w 1963r. Ciekawostką jest, że ta jednostka (zmieniła nazwę na 3.plm, a następnie została przeformowana w 3.elt) używała MiG-21 do końca ich eksploatacji w Polsce.

Najnowocześniejszą z wersji (MiG-21bis) w ilości 72 sztuk dostarczono w latach 1979-1981.Używana była początkowo w dwóch jednostkach: 26 plm (późniejszy 9 plm)] i 34 plm OPK (przekształconym w 34 plm MW a następnie w 1.Pucki DMW). Po zmianach strukturalnych w SZ RP samoloty MiG-21bis zostały przekazane do 41.elt w Malborku i 3.elt w Poznaniu gdzie latały do końca służby w SP RP.

Definitywnie wycofany z eksploatacji w polskich Siłach Powietrznych 1 stycznia 2004 roku. 3.elt 1.01.2004 r. o godz 8.00 zakończyła Dyżur Bojowy w systemie OP NATO na samolotach MiG-21 bis i to był już prawdziwy koniec długiej służby MiG-21 w Polskim Lotnictwie Wojskowym.

MiG-21 używano w Wietnamie i był tam jednym z najbardziej zaawansowanych technologicznie samolotów myśliwskich, jednak z powodu niskiej nośności podskrzydłowych węzłów uzbrojenia wielu pilotów północnowietnamskich preferowało latanie samolotem MiG-19.

Zastosowanie skrzydeł w układzie delta umożliwiło stworzenie w ZSRR pierwszej udanej konstrukcji łączącej cechy samolotu myśliwskiego i przechwytującego. MiG-21 był lekkim myśliwcem zdolnym osiągnąć prędkość 2 machów, używając równocześnie stosunkowo niewielkiej mocy silnika turboodrzutowego. To czyniło go porównywalnym do amerykańskiego F-104 lub francuskiego Dassault Mirage III.

Samolot był również intensywnie wykorzystywany w latach 60. i 70. w konflikcie na Bliskim Wschodzie przez siły powietrzne Egiptu, Syrii i Iraku przeciwko Izraelowi. Maszynę zdeklasował tam nowocześniejszy F-15 (zaprojektowany początkowo do walki z radzieckim MiG-25), nabyty przez Izrael w latach 70. Jednym z największych użytkowników MiG 21, szczególnie po jego powodzeniu w wojnie Indyjsko-Pakistańskiej w 1971 roku, były Indyjskie Siły Powietrzne. Samolot był również użyty pod koniec 1999 roku podczas walk o Kargil ze średnim skutkiem.

MiG-21 wykorzystywano również we wczesnych etapach wojny w Afganistanie do działań wsparcia wojsk lądowych i rozpoznania (MiG-21R). Został wkrótce zastąpiony przez nowocześniejsze MiG-23, MiG-27 oraz Su-22M3.

Potencjalny główny przeciwnik maszyn MiG-21, United States Air Force oraz lotnictwo United States Navy, mogły szczegłowo zapoznać się z radzieckim samolotem pod koniec lat 60. ubiegłego wieku. 16 sierpnia 1966 roku do Izraela zbiegł, uprowadzając samolot MiG-21, iracki pilot Munir Redfa. Jego ucieczka nie była przypadkowa, całą operację, która otrzymała kryptonim Jahalom (diament) zorganizował izraelski Mosad. Z samolotem najpierw zapoznały się Siły Powietrzne Izraela a rok po ucieczce, maszyna trafiła do Stanów Zjednoczonych. Izrael zgodził się na przekazanie maszyny Stanom w zamian za informację na temat radzieckiego systemu przeciwlotniczego S-75. Myśliwiec otrzymał w Stanach oznaczenie YF-110 i był badany w ramach programu o kryptonimie Have Doughnut w bazie Strefa 51. Podczas testów w locie samolot toczył symulowane walki z amerykańskimi maszynami, mającymi ocenić efektywność stosowanej podczas walki w US Air Force i lotnictwie marynarki taktyki. Z Migiem mierzyły się maszyny McDonnell Douglas F-4 Phantom II, Northrop F-5 Freedom Fighter, North American F-100 Super Sabre, McDonnell RF-101, Lockheed F-104 Starfighter, Republic F-105 Thunderchief, General Dynamics F-111 oraz Douglas B-66 Destroyer.

W 2013 roku partię 25 sztuk polskich MiG-ów zakupiła firma Draken International, współpracująca z amerykańskim lotnictwem. Samoloty zakupiono, by służyły do symulowanych ataków na terytorium USA oraz do odgrywania roli przeciwnika w symulowanych walkach.

Rozwój produkcji i wersje

Prototypy

• Je-2 – prototyp o skrzydłach skośnych, napędzany silnikiem RD-9, oblatany 14 kwietnia 1954.
• Je-2A – prototyp identyczny z Je-2, ale napędzany silnikiem R-11, oblatany 17 kwietnia 1956.
• Je-50 – trzy sztuki, przerobione z Je-2, których napęd stanowiły silniki RD-9 wspomagane silnikiem rakietowym S-155, oblatany 9 stycznia 1956.
• Je-4 – prototyp ze skrzydłami delta, napędzany silnikiem RD-9, oblatany 16 czerwca 1955.
• Je-5 – prototyp Je-4 z wymienionym silnikiem na R-11, oblatany 9 stycznia 1956.
• Je-6 – prototyp Je-5 z wymienionym silnikiem na R-11F-300 i innymi modyfikacjami, oblatany 20 maja 1958.
• Je-6T – prototyp seryjnego MiGa-21F-13
• Je-6W – prototyp wersji o skróconym rozbiegu i dobiegu, wyposażony między innymi w spadochron hamujący
• Je-6U – dwumiejscowa odmiana Je-6, oblatana 17 października 1960.
• Je-7 – prototyp Ye-6 o nosie wydłużonym tak, aby pomieścił radar. Wszedł do produkcji jako MiG-21PF, oblatany 10 sierpnia 1958.
• Je-7SPS – prototyp z hamulcami aerodynamicznymi.
• E-8 – prototyp z wlotem powietrza przeniesionym pod kadłub.
• MiG-21 Analog – dwie maszyny służące do testowania rozwiązań dla Tu-144.
• Je-66 – wersja do bicia rekordów.
• Je-166 – wersja do bicia rekordów.

Pierwsza generacja

• MiG-21F – pierwsza wersja produkcyjna oparta o Ye-6, bez radaru, uzbrojona w dwa działka NR-30.
• MiG-21F-12 – wersja eksportowa dla Finlandii.
• MiG-21F-13– pierwsza wersja produkowana na dużą skalę, również na licencji w Czechosłowacji jako Avia S-106 i w Indiach jako Hal type 74.
• YF-110 – oznaczenie USAF używane do opisu przechwyconych MiG-21

Druga generacja

• MiG-21PF (typ 76) – wersja przechwytująca z radarem RP-21, silnikiem R-11F2, o zwiększonym zasięgu, pozbawiona działek.
• MiG-21PF-13 (typ 77) – wersja o zmodyfikowanym uzbrojeniu z gondolą podwieszaną GP-9, w której znajduje się działko Gsz-23.
• MiG-21PFV – wersja z radarem R-2L i ulepszoną awioniką.
• MiG-21FL – zubożała wersja eksportowa (poza Układ Warszawski) MiGa-21PFV z wersją radaru RP-21, oznaczoną R-1L, bez pocisków RS-2US. Produkowana na licencji w Indiach jako HAL type 77 (205 sztuk 1966-1972), egzemplarze ewaluacyjne z ZSRR oznacznone type 76.
• MiG-21PF-17 lub MiG-21PFS – wersja z silnikiem R11F2S-300.
• MiG-21PF-31 – wersja o powiększonej płetwie pod kadłubem.
• MiG-21PFM (typ 94) – między innymi nowy fotel katapultowy KM-1, nadmuch na klapy SPS, awionika do lotów bez widoczności.
• MiG-21SPS – wersja MiGa-21PFM dla NRD.

Trzecia generacja

• MiG-21S (typ 95) – niekiedy oznaczany jako MiG-21PFMA, o powiększonym zasięgu i czterech belkach podskrzydłowych.
• MiG-21SM (typ 95) – wersja z działkiem GSz-23 i radarem RP-22.
• MiG-21SMT (typ 50) – wersja o zwiększonym zasięgu
• MiG-21SMB – podobny do MiGa-21SMT lecz o poprawionej aerodynamice
• MiG-21R (typ 94R) – wersja rozpoznawcza.
• MiG-21RF (typ 95) – wersja rozpoznawcza z silnikiem R-13-300 i aparatami fotograficznymi zabudowanymi w kadłubie.
• MiG-21M (typy 88/96/96A) – wersja eksportowa oparta o MiGa-21SM z silnikiem R-11F2S-300 i radarem RP-21.
• MiG-21MF (typ 96F) – wersja eksportowa z silnikiem R-13-300 i radarem RP-22. Polska zakupiła z silnikiem R-11F2S-300 i radarem RP-21, w celu unifikacji z innymi posiadanymi wersjami.

Czwarta generacja

• MiG-21bis PPL (typ 75) – silnik R-25-300, radar RP-22SMA.
• MiG-21bis SAU (typ 75A) – jw. + wyposażona w RSBN.

Piąta generacja

• MiG-21-93 Bison – wersja zmodernizowana przez zakłady SOKOL dla Indii, wyposażona w radar Doplerowski z MiGa-29, antyradar i możliwość przenoszenia pocisków R-73, R-27 i R-77.
• MiG-21-2000 Lancer – zestaw do modernizacji opracowany przez Israel Aerospace Industries i Elbit dla Rumunii, z nowym radarem Elta EL/M-2032 i ulepszoną awioniką z dwoma wielofunkcyjnymi wyświetlaczami, uzbrojony w pociski R550 Magic 2.

Wersje dwumiejscowe

• MiG-21U-400 (typ 66) – pierwsza wersja dwumiejscowa
• MiG-21U-600 (typ 66) – wersja ze spadochronem hamującym.
• MiG-21US (typ 68) – wersja oparta na MiGu-21PFS.
• MiG-21UM (typ 69) – wersja oparta na MiGu-21MF.

Zakłady produkcyjne

Gorki 5765 sztuk: 83 MiG-21F; 513 MiG-21F-13; 525 MiG-21PF; 233 MiG-21PFL; 944 MiG-21PFS/PFM; 231 MiG-21MF; 448 MiG-21R; 145 MiG-21S/SN; 349 MiG-21SM; 281 MiG-21SMT; 2013 MiG-21bis; w tym eksportowe MiG-21R i bis

Moskwa 3203 sztuki, głównie na eksport, część z MiG-21U i MiG-21MF.

Tbilisi 1678 sztuk (dwumiejscowe oprócz 17 MiG-21/MiG-21F): 181 MiG-21U (1962–1966); 347 MiG-21US (1966–1970); 1133 MiG-21UM (1971-1985)

Avia 194 MiG-21F-13/Avia S-106

Hindustan Aeronautics 657 sztuk: 204 MiG-21FL/Type 77; 158 MiG-21M/Type 88; 295 MiG-21bis/Type 75

Opis konstrukcji

Jednoosobowy (wersje MiG-21U, MiG-21US, MiG-21UM oraz chińskie "JJ" i "FT" dwuosobowe) samolot o konstrukcji półskorupowej z duraluminium, płacie w konfiguracji delta, ze skosem natarcia +57°, z wlotem powietrza na nosie. Fotel wyrzucany, podwozie z kołem przednim, chowane.

Użytkownicy

Najwięksi użytkownicy MiG-21, nie uwzględniając krajów używających Chengdu J-7.

•  ZSRR (WWS i PWO): ponad 6000 sztuk 1959–1991
•  Indie (IAF) 848 sztuk od 1963, w tym:

8 MiG-21F-13 (Type 74), 2 MiG-21PF (Type 76), 65 MiG-21M (Type 88), 205 MiG-21FL (Type 77), 158 MiG-21MF (Type 88), 285 MiG-21bis (Type 75), 45 MiG-21U (Type 66), 70 MiG-21UM (Type 69)

•  Polska (WOPK) 582 sztuki 1963–2003

25 MiG-21F-13, 84 MiG-21PF, 132 MiG-21PFM, 36 MiG-21R, 36 MiG-21M, 120 MiG-21MF, 72 MiG-21bis, 11 MiG-21U, 12 MiG-21US, 54 MiG-21UM

•  NRD (LSK/NVA): 561 sztuk 1962–1990 (Niemcy do 1994)

75 MiG-21F-13, 53 MiG-21PF, 139 MiG-21PFM, 87 MiG-21M, 62 MiG-21MF, 46 MiG-21bis, 45 MiG-21U, 17 MiG-21US i 37 MiG-21UM

•  Syria: 535 sztuk od 1965

40 MiG-21F-13, 36 MiG-21PFS, 100 MiG-21PFM/PFS, 6 MiG-21R, 12 MiG-21M, 61 MiG-21MF, 198 MiG-21bis, 8 MiG-21U, 20 MiG-21UM

•  Egipt (EAF) 496 sztuk od 1967 (kolejne 150 chińskich F-7)

235 MiG-21F-13/PF/PFM, 75 MiG-21PFS, 12 MiG-21M, 110 MiG-21MF, 40 MiG-21U, 24 MiG-21US/UM

•  Czechosłowacja: 433 sztuki 1961–1990 (Czechy do 2005)

194 MiG-21F-13, 40 MiG-21PF, 25 MiG-21R, 24 MiG-21M, 102 MiG-21MF, 3 MiG-21U, 13 MiG-21US, 32 MiG-21UM

•  Irak (IQAF) 312 sztuki 1963–2003

35 MiG-21F-13, 37 MiG-21PF, 55 MiG-21PFM, 15 MiG-21R, 80 MiG-21MF, 61 MiG-21bis, 10 MiG-21U, 8 MiG-21US, 11 MiG-21UM

•  Rumunia (Forţele Aeriene Române): 305 sztuk od 1962

24 MiG-21F-13, 38 MiG-21PF, 52 MiG-21PFM, 11 MiG-21R, 60 MiG-21M, 71 MiG-21MF, 4 MiG-21U, 14 MiG-21US, 31 MiG-21UM

•  Wietnam: 270+ sztuk od 1965

20 MiG-21F-13, 30 MiG-21PFL, 100 MiG-21PFM, 60 MiG-21MF, 60 MiG-21bis, MiG-21U, MiG-21UM

•  Kuba (FAR): 269 sztuki od 1962

40 MiG-21F-13, 12 MiG-21PF, 36 MiG-21PFM, 12 MiG-21R, 60 MiG-21MF, 80 MiG-21bis, 7 MiG-21U, 20 MiG-21UM

•  Węgry (Magyar Néphadsereg légiereje): 256 sztuk 1961–2001

80 MiG-21F-13, 24 MiG-21PF, 50 MiG-21MF, 63 MiG-21bis, 12 MiG-21U, 27 MiG-21UM

•  Bułgaria (PVOiVVS): 220 sztuk od 1963

12 MiG-21F-13, 12 MiG-21PF, 46 MiG-21PFM, 4 MiG-21PFS, 6 MiG-21R, 15 MiG-21M, 20 MiG-21MF, 72 MiG-21bis, 1 MiG-21U, 5 MiG-21US, 27 MiG-21UM

•  Korea Północna: 217+ sztuki od 1966

80 MiG-21F-13, 99 MiG-21PFM, 38 MiG-21bis, MiG-21U

•  Jugosławia: ~200 sztuk 1962–1992

MiG-21F-13, MiG-21PFM, MiG-21R, MiG-21M, MiG-21MF, MiG-21bis, MiG-21U, MiG-21US, MiG-21UM

•  Libia (Libijskie Siły Powietrzne): 169 sztuk od 1975

50 MiG-21MF, 94 MiG-21bis, 25 MiG-21UM

•  Finlandia (Ilmavoimat): 54 sztuki 1963–1998

22 MiG-21F-13, 26 MiG-21bis, 2 MiG-21UTI, 2 MiG-21US, 2 MiG-21UM

W muzeach

Samoloty MiG-21 można oglądać w następujących muzeach w Polsce:
Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie

• MiG-21PF nr taktyczny 1702 nr seryjny 761702 - 8 września 2011 roku odkupiony z Wystawy Sprzętu Lotniczego w Łodzi, zakup sfinansowała Rada Miasta Dęblin[5].
• MiG-21MF nr taktyczny 9113 nr seryjny 96A9113 - poprzednio eksponowany na wystawie przy Wyższej Oficerskiej Szkole Sił Powietrznych

Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie

• MiG-21F-13 nr taktyczny 2307 nr seryjny 742307
• MiG-21R nr taktyczny 1423 nr seryjny 94R011423
• MiG-21PFM nr taktyczny 7815 nr seryjny 94N7815
• MiG-21U nr taktyczny 1318 nr seryjny 661318

Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni

• MiG-21bis nr taktyczny 8905 nr seryjny 75078905

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

• MiG-21F-13 nr taktyczny 809 nr seryjny 740809
• MiG-21PF nr taktyczny 1901 nr seryjny 761901
• MiG-21PF nr taktyczny 2004 nr seryjny 762004
• MiG-21PF nr taktyczny 2009 nr seryjny 762009
• MiG-21R nr taktyczny 1125 nr seryjny 94R021125
• MiG-21PFM nr taktyczny 01 nr seryjny 94ML01
• MiG-21PFM nr taktyczny 04 nr seryjny 94ML04
• MiG-21PFM nr taktyczny 6513 nr seryjny 94N6513
• MiG-21PFM nr taktyczny 6614 nr seryjny 94A6614
• MiG-21U nr taktyczny 1217 nr seryjny 661217
• MiG-21US nr taktyczny 4401 nr seryjny 1685144
• MiG-21UM nr taktyczny 9349 nr seryjny 516999349
• MiG-21MF nr taktyczny 9107 nr seryjny 969107
• MiG-21bis nr taktyczny 9204 nr seryjny 75089204
• MiG-21M nr taktyczny 2003 nr seryjny 962003

Muzeum Uzbrojenia w Poznaniu

• MiG-21PFM nr taktyczny 4106 nr seryjny 94A4106

Muzeum Orła Białego w Skarżysko-Kamiennej

• MiG-21PF nr taktyczny 2401 nr seryjny 762401

Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą w Sochaczewie

• MiG-21R nr taktyczny 1706 nr seryjny 94R01706

Prywatne Muzeum Militariów w Świdnicy, Witoszowie Dolnym

• MiG-21bis nr taktyczny 0804 nr seryjny 75080804

Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie

• MiG-21PF nr taktyczny 0615 nr seryjny 760615 (park plenerowy przed główną siedzibą MWP, Al. Jerozolimskie 3)
• MiG-21PF nr taktyczny 1802 nr seryjny 761802 (Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, ul. Powsińska 13)
• MiG-21PFM nr taktyczny 6604 nr seryjny 96A6604 (Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, ul. Powsińska 13)
• MiG-21MF nr taktyczny 8113 nr seryjny 96008113 (Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, ul. Powsińska 13)
• MiG-21UM nr taktyczny 6006 nr seryjny 06695160 (Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej, ul. Powsińska 13)

Jednostka Ratowniczo - Gaśnicza Nr 3 w Toruniu, ul. Olsztyńska 6

• MiG-21MF nr taktyczny 9015 nr seryjny 96A9015

W Rzeszowie Muzeum Techniki i Militariów w Rzeszowie

Lotnicze Zakłady Naukowe we Wrocławiu ul. Kiełczowska 43:

• MiG-21 PFM nr taktyczny 7502, nr seryjny 02695175
• MiG-21UM nr taktyczny 5609, nr seryjny 94A5609

Latające/cywilne

• Dawne polskie myśliwce MiG-21 Bis i MiG-21 UM(w sumie 25 samolotów obu wersji) amerykańska korporacja Draken International będzie używała podczas zakontraktowanych wcześniej ćwiczebnych walk powietrznych i manewrów wojskowych. Oprócz tego firma zajmuje się szkoleniem cywilnych/prywatnych pilotów, pokazami, więc istnieje możliwość nauki pilotażu czy prywatnych lotów.

Dane techniczne

Napęd

• turboodrzutowy Tumański R-11F2S-300
• Ciąg 38,7 kN (60,6 kN z dopalaniem)

Wymiary

• Rozpiętość 7,15 m
• Długość13,46 m
• Wysokość 4,10 m
• Powierzchnia nośna 23 m²

Masy

• Własna  5350 kg
• Startowa 8950 kg
• Zapas paliwa 2600 l

Osiągi

• Prędkość maks. 2130 km/h (2,05 Ma)
• Prędkość minimalna 270 km/h
• Prędkość wznoszenia 120 m/s
• Pułap 19 000 m
• Zasięg 1100 km