Powiedz o tym miejscu
pl

Masakra w Wiśniowcu

Data wydarzenia:
21.02.1944

Zbrodnie w Wiśniowcu – zbrodnie dokonane w lutym 1944 r. przez nacjonalistów ukraińskich na polskich mieszkańcach miasta Wiśniowiec (Wiśniowiec Nowy) i pobliskiej wsi Wiśniowiec Stary, położonych w powiecie krzemienieckim województwa wołyńskiego. Szacuje się, że w zbrodniach tych w Wiśniowcu Nowym zabito około 300 Polaków, a w Wiśniowcu Starym około 160.

Przed zbrodnią

Podczas rzezi wołyńskiej w 1943 r. Wiśniowiec obsadzony załogą niemiecko-węgierską stanowił dla ludności polskiej z okolicznych wsi miejsce schronienia przed atakami Ukraińskiej Powstańczej Armii. Polacy chronili się głównie w klasztorze karmelitów bosych i w kościele. Po eskalacji rzezi w lipcu 1943 r. w Wiśniowcu znajdowało się około 800 uchodźców, w większości koczujących na klasztornym podwórzu i cmentarzu. Dwukrotnie, stosując prymitywną obronę (oblewanie atakujących wrzątkiem z murów klasztornych, miotanie kamieni), a także przy użyciu kilku sztuk broni palnej, odparto napady bojówek ukraińskich – 5 lipca i 4 października. Latem 1943 r. Niemcy utworzyli w Wiśniowcu około 20-osobowy oddział Schutzmannschaft złożony z Polaków, który ochraniał uchodźców.

Pomimo namów przeora klasztoru do wyjazdu na tereny Generalnego Gubernatorstwa, znaczna większość uciekinierów pozostawała na miejscu. Ci, którzy wyjechali, znaleźli schronienie m.in. w Podkamieniu na Podolu, gdzie później padli ofiarą zbrodni UPA.

W 1943 r. w różnych okolicznościach na terenie Wiśniowca Nowego z rąk Ukraińców zginęło około 10 Polaków, a w Wiśniowcu Starym – 21.

Luty 1944

Wycofując się przed nacierającą Armią Czerwoną, 2 lutego 1944 r. Wiśniowiec opuścili Niemcy, a w połowie lutego Węgrzy. Wraz z nimi wyjechał oddział Schutzmannschaft oraz część ludności cywilnej. Pozostało kilkaset bezbronnych osób liczących na szybkie przejście frontu, co nastąpiło jednak dopiero po 2-3 tygodniach. Wykorzystały to bojówki nacjonalistów ukraińskich, przystępując do pogromów pozostałej ludności.

Tuż po 20 lutego 1944 r. (prawdopodobnie 21 lutego) do Wiśniowca Nowego przybył oddział ukraińskiej partyzantki, który poprzedniego dnia za pomocą podstępu (podając się za partyzantkę sowiecką) bezskutecznie próbował zająć ośrodek samoobrony w Rybczy. Używając tego samego fortelu (bądź też podając się za Polaków), Ukraińcy uzyskali otwarcie bramy klasztoru w Wiśniowcu i wdarli się się do środka przystępując do rzezi zakonników i około 180 cywili, głównie kobiet i dzieci. Ofiary zapędzano do piwnic i tam obrzucano granatami. Część ofiar powieszono, część zabito uderzeniami metalowych przedmiotów w głowę. Pomordowanych na terenie klasztoru, po zajęciu Wiśniowca przez Sowietów wydobyto z piwnic i pochowano w zbiorowej mogile na cmentarzu.

Do zbrodni dochodziło także w zabudowaniach miejskich i na zamku książąt Wiśniowieckich, gdzie również ukrywali się Polacy. Pomordowane tam osoby zostały pochowane w zbiorowej mogile w zamkowej fosie.

W tym samym czasie ukraińscy nacjonaliści dokonali eksterminacji ludności polskiej we wsi Wiśniowiec Stary. W różnych okolicznościach (w tym paląc kilkadziesiąt osób w kościele) przed 26 lutego 1944 r. zabito około 138 Polaków. Wyłapywano także Polaków ukrywanych przez życzliwych im Ukraińców. 26 lub 27 lutego zamordowano trzy wykryte w ukraińskich domach rodziny polskie.

Według świadectwa Jana Niewińskiego oddział ukraiński po zbrodni w Wiśniowcu przeszedł na teren Generalnego Gubernatorstwa, gdzie w nocy z 22 na 23 lutego 1944 r. dokonał zbrodni w Berezowicy Małej.

Władysław i Ewa Siemaszko szacują, że w zbrodniach przeprowadzonych w lutym 1944 r. w Wiśniowcu Nowym zginęło łącznie około 300 Polaków, w Wiśniowcu Starym około 160. Jako sprawców zbrodni wskazują oddział UPA. Natomiast według Grzegorza Motyki była to bojówka Służby Bezpieczeństwa Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (SB OUN).

Największa zbiorowa mogiła wymordowanych Polaków z Wiśniowca Nowego nigdy nie została upamiętniona i oznaczona. Znajduje się ona na miejscowym cmentarzu porośnięta krzakami.

 

Powiązane wydarzenia

OsobaData wydarzeniaJęzyk
1
Trzeci atak UPA na Birczę07.01.1946pl
2
Stacjonująca we wsi Lachawa (powiat sanocki) sotnia UPA została zaatakowana przez 300-osobowy oddział LWP, jednak wyrwała się z okrążenia tracąc 7 ludzi. W odwecie za pomoc udzielaną banderowcom żołnierze rozstrzelali 9 Ukraińców i spalili wieś01.01.1946pl
3
II atak UPA na Birczę29.11.1945pl
4
Nacjonaliści ukraińscy dokonali zbrodni na ok. 100 polskich mieszkańcach wsi Byczkowce, położonej w byłym powiecie czortkowskim województwa tarnopolskiego14.02.1945pl
5W Baryszu koło Tarnopola oddział UPA dokonał masakry 135 Polaków.W Baryszu koło Tarnopola oddział UPA dokonał masakry 135 Polaków.05.02.1945pl
6
We wsi Uście Zielone położonej w dawnym powiecie buczackim województwa tarnopolskiego oddziały OUN i UPA dokonały mordu na 133 osobach, głównie Polakach02.02.1945pl
7
89 Polaków zostało zamordowanych przez UPA w Ihrowicy na Podolu24.12.1944pl
8
82 Polaków zostało zamordowanych przez oddział ukraińskich partyzantów z UPA w Toustobabach na Wołyniu22.12.1944lv, pl
9
Napad UPA na Muczne16.08.1944pl
10
Napad UPA na pociąg osobowy na trasie Bełżec-Rawa Ruska16.06.1944pl
11
Oddział UPA dokonał w nocy z 9/10 maja masakry polskiej ludności we wsi Derżów09.05.1944pl
12
We wsi Poturzyn koło Tomaszowa Lubelskiego żołnierze z 14. Dywizji Grenadierów SS wraz z pododdziałem UPA dokonali mordu na 162 Polakach01.04.1944pl
13Zbrodnia UPA w Podkamieniu.Zbrodnia UPA w Podkamieniu.12.03.1944en, pl, ru
14Khaibakh massacreKhaibakh massacre27.02.1944en, lv, ru
15
Zbrodnia UPA w Łanowcach13.02.1944pl
16
Ponad 40 Polaków zostało zamordowanych przez oddział UPA w Janówce25.12.1943pl
17
Oddział UPA zamordował 33 Polaków w Antonówce nad Horyniem i okolicach.30.07.1943pl
18
Rzeź wołyńska: 130 Polaków zostało zamordowanych przez UPA i ludność ukraińską w osadzie Brzezina w powiecie sarneńskim08.04.1943pl
19Oddziały UPA dokonały zbrodni w Halinówce na 40 PolakachOddziały UPA dokonały zbrodni w Halinówce na 40 Polakach29.03.1943pl
20W Hebronie Arabowie dokonali masakry 67 ŻydówW Hebronie Arabowie dokonali masakry 67 Żydów23.08.1929en, lv, pl

Źródła: wikipedia.org

    Tagi