Charlie Chaplin

Sir Charles "Charlie" Spencer Chaplin (ur. 16 kwietnia 1889 w Londynie, zm. 25 grudnia 1977 w Vevey) – hollywoodzki aktor i reżyser okresu kina niemego, później także filmów udźwiękowionych; producent, scenarzysta i kompozytor muzyki filmowej.

Urodził się w Walworth w Londynie, Anglia. Jego ojcem był Charles Chaplin, a matką Hannah Harriette Hill (w ćwierci romskiego pochodzenia). Oboje byli aktorami. Nadano mu imiona Charles Spencer Chaplin. Rodzice rozwiedli się niedługo po narodzinach Charliego, który odtąd pozostawał pod opieką matki. Żyli w bardzo trudnych warunkach przeprowadzając się do coraz mniejszych pokoi. W 1896 roku matce Chaplina nie udało się znaleźć pracy i oboje trafili do przytułku. Następnie Charlie i jego starszy brat Sydney z powodu trudnej sytuacji materialnej zmuszeni zostali do podjęcia pracy w warsztacie samochodowym w Lambeth. Po paru tygodniach obaj przeniesieni zostali do Hanwell School for Orphans and Destitute Children (Szkoły Hanwell dla sierot i biednych dzieci). Charlie i jego brat Sydney mieszkali przez pewien okres z żoną ojca i ich synkiem, jednak byli tam źle traktowani (często macocha nie wpuszczała ich na noc do domu) i wrócili do przytułku. Kiedy Sydney opuścił przytułek, podjął pracę trębacza na statku wycieczkowym. Po powrocie zajął się Charliem, który od dłuższego czasu radził sobie sam. Ojciec zmarł z powodu alkoholizmu kiedy Charlie miał 12 lat, a matka przeszła załamanie nerwowe i wkrótce została umieszczona w szpitalu psychiatrycznym w Cane Hill obok Croydon. Zmarła w 1928 roku.

Charlie pierwszy raz wystąpił na scenie mając lat 5, w musicalu w 1894 roku. Tego wieczoru występowała jego matka, a on czekał na nią za kurtyną. Kiedy schorowanej matce głos odmówił posłuszeństwa i została zmuszona do przerwania występu, dyrektor teatru wypchnął na scenę Charliego. Wtedy chłopiec zaczął naśladować matkę, która nauczyła go śpiewać i grać na scenie. Jako dziecko Chaplin często tygodniami pozostawał w łóżku z powodu poważnej choroby, a nocą jego matka siadywała przy nim i odgrywała sceny tego, co działo się za oknem. W roku 1900, w wieku 11 lat, Charlie z pomocą brata otrzymał rolę komicznego kota w pantomimie Kopciuszek w londyńskim hipodromie. W 1903 roku pojawił się w filmie Jim, A Romance of Cockayne. Wkrótce potem dostał swoją pierwszą stałą pracę, grając chłopca sprzedającego gazety w filmie o Sherlocku Holmesie. Rolę tę odgrywał do roku 1906. Następnie wystąpił w programie Court Circus, a w następnym roku zagrał klauna w Fun Factory. Według rejestrów imigracyjnych przyjechał do Ameryki z trupą Karno 2 października 1912 roku. Tam Chaplin został zauważony przez producenta filmowego Macka Sennetta, który zatrudnił go do swojego studia Keystone Film Company.

Mimo że początkowo Chaplin miał trudności w dostosowaniu się do stylu grania studia Keystone, wkrótce stał się tam sławny. Sennett znany był ze swojej spontaniczności, a filmy produkowane w jego studio często nie posiadały scenariuszy. Tu pojawiła się szansa dla Chaplina, który obdarzony był umiejętnościami improwizacyjnymi. Jak głosi legenda, w jednym z filmów Sennetta brakowało gagów. Zdesperowany producent kazał Charliemu ucharakteryzować się i zagrać bez przygotowania. Chaplin wpadł do garderoby i wybierając najgorsze ubrania jakie tam znalazł stworzył postać trampa, z którą wciąż jest najbardziej utożsamiany. Ta postać filmowa to osoba z manierami dżentelmena, noszący ciasny żakiecik, przyduże spodnie, rozchodzone buty, melonik, bambusową laseczkę i wąsik.

 Sam Charlie mówi o nim w swojej autobiografii: Dżentelmen, poeta, marzyciel, samotnik, stale wyczekujący romantyczności i przygody. Chciałby natchnąć pana (Macka Senneta) mniemaniem, że jest uczonym, muzykiem, księciem, graczem w polo. Jednakże nie gardzi zbieraniem niedopałków czy okradaniem dzieci z cukierków.

W roku 1919 założył studio United Artists wraz z Mary Pickford, Douglasem Fairbanksem i D. W. Griffithem. Mimo że filmy udźwiękowione stały się głównym nurtem kinematografii wkrótce po ich wprowadzeniu w roku 1927, Chaplin nie zdecydował się na ten krok aż do lat trzydziestych. Uważał, że film dźwiękowy zniszczy kinematografię i kiedy wszyscy kręcili filmy dźwiękowe, on nakręcił nieme Światła wielkiego miasta, które odniosły olbrzymi sukces.

Chaplin stworzył choreografię i muzykę do filmu Światła rampy z roku 1952, był śpiewakiem w tytułowej piosence do filmu The Circus z roku 1928. Jedną z kilku piosenek napisanych przez niego jest Smile, którą śpiewał między innymi Nat King Cole oraz Michael Jackson, wielbiciel talentu Chaplina. Ze względu na lewicowe poglądy znalazł się na tzw. czarnej liście Hollywood.

Zmarł we śnie 25 grudnia 1977 w Vevey w Szwajcarii.

Życie prywatne

Był czterokrotnie żonaty:

Mildred Harris (23 października 1918 – 1920, rozwód), syn Norman (ur. 1919, zm. 3 dni po urodzeniu) Lita Grey (26 listopada 1924 – 25 sierpnia 1926, rozwód), 2 synów: Charles Jr. i Sydney (zm. 3 marca 2009 w Kalifornii) Paulette Goddard (1936 – 1942, rozwód) Oona O'Neill, córka dramaturga Eugene O'Neilla (16 czerwca 1943 – do śmierci w 1977), 8 dzieci: aktorka Geraldine, Michael, Josephine, Jane, Eugene, Victoria (ur. 1951), Christopher i Annette-Emilie.

Wybrana filmografia

• Zabawny romans Charliego i Loloty (Tillie's Punctured Romance, 1914)
• Włóczęga (The Tramp, 1915)
• Charlie włóczęga (Vegabond, 1916)
• Brzdąc (The Kid, 1921)
• Gorączka złota (The Gold Rush, 1925)
• Cyrk (The Circus, 1928)
• Światła wielkiego miasta (City Lights, 1931)
• Dzisiejsze czasy (Modern Times, 1936)
• Charlie Chaplin Cavalcade (Charlie Chaplin Cavalcade, 1938)
• Dyktator (The Great Dictator, 1940)
• Pan Verdoux (Monsieur Verdoux, 1947)
• Światła rampy (Limelight, 1952)
• Król w Nowym Jorku (A King in New York, 1957)

Nagrody

• 1954: Światowa Nagroda Pokoju
• 1972: Oscar Honorowy: Za całokształt osiągnięć jako reżyser i aktor.

Karykatura Charlesa Chaplina

Chaplin i Jackie Coogan w filmie Brzdąc (1921)