Che Guevara

Ernesto Rafael Guevara de la Serna, znany powszechnie jako Che Guevara, posługujący się pseudonimem Fernando Sacamuelas(ur. 14 czerwca 1928 w Rosario, zm. 9 października 1967 w La Higuera) – pisarz argentyński, rewolucjonista, dowódca lewicowych oddziałów partyzanckich w Kongu, Kubie, Boliwii, jedna z głównych postaci rewolucji kubańskiej.

Dzieciństwo i edukacja

Dom Guevarów w Rosario, stan obecny

Mały Guevara, 1933 rok

Rodzina Ernesto Guevary

Jego rodzicami byli Celia de la Serna i Ernesto Guevara Lynch. Z powodu astmy do 9 roku życia nie chodził do szkoły. W marcu 1937 roku na polecenie władz oświatowych Alta Gracia został wysłany do drugiej klasy w San Martin. W trzeciej klasie uzyskiwał wysokie oceny z czytania, pisania, nauk moralnych, historii, geografii i geometrii, a niskie z rysunku, sportu, muzyki i tańca. Jego zachowanie przez 2 semestry było dobre, natomiast w trzecim nieodpowiednie. Jego wychowawczynią była Elba Rossi de Oviedo Zaleya. W marcu 1942 roku rozpoczął naukę w szkole średniej bachillerato a latem 1943 roku razem z rodziną przeniósł się do Cordoby. W 1945 roku rozpoczął naukę filozofii. Po ukończeniu osiemnastego roku życia tuż przed końcem roku szkolnego podjął pracę zarobkową w laboratorium Dirección provincial de Vialidad. Pracę porzucił, gdy dowiedział się o wylewie swojej babci Any Isabel, przy której spędził ostatnie 17 dni jej życia.

Po śmierci babci złożył podanie o przyjęcie na wydział medycyny w Buenos Aires. Podczas studiów pracował m.in w Clínica Pisani. Podczas pierwszego roku studiów wezwano go przed komisję wojskową i uznano za niezdolnego do służby z powodu "ograniczonej wydolności fizycznej". Pod koniec trzeciego roku studiów wybrał się na wycieczkę motocyklową na motocyklu Norton 500 w głąb Argentyny. Podczas podróży zaczął pisać dzienniki. Po kilku dniach pobytu w Cordobie wyruszył na biwak na północ od miasta, skąd pojechał do leprozorium Jose Puente na obrzeżach San Francisco del Chañar, gdzie zajmował się badaniami nad trędowatymi.

Rodzina 

Rodzina Guevarów na basenie,Argentyna 1936 rok. Od lewej strony: Ernesto Guevara, jego ojciec Ernesto Guevara Lynch, siostra Celia, matka Celia Guevara de la Serna, siostra Ana Maria i brat Roberto

Syn Celia de la Serna i Ernesto Guevara Lynch. Jego pierwszą żoną była lewicowa ekonomistka Hilda Gadee Acosta pochodząca z Peru, poznał ją w czasie pobytu w Gwatemali. Po rewolucji kubańskiej, Hilda przeniosła się na Kubę, gdzie zajmowała wysokie stanowiska państwowe. Rozwiódł się z nią 22 maja 1959. Była matką Hildy Beatriz Guevara Gadea (1956-1995), urodzonej 15 lutego 1956. 22 czerwca 1959 roku ożenił się z Aleidą March Kubanką, działaczką Ruchu 26 lipca. Z obydwiema partnerkami miał pięcioro dzieci. Druga żona urodziła czwórkę dzieci - Aleida Guevara March, urodzona 17 listopada 1960, Camilo Guevara March, urodzony 20 maja 1962, Celia Guevara March, urodzona się 14 czerwca 1963 i Ernesto Guevara March urodzony 24 lutego 1965. Owocem romansu Che z Lidią Lopez był Omar Perez, urodzony 19 marca 1964.

Przodkowie 

Jego matka była spokrewniona z baskijską szlachtą. Jednym z jej przodków był Jose de la Serna e Hinojosa, ostatni hiszpański wicekrólPeru. Ojciec, Ernesto Guevara Lynch, był potomkiem jednego z najbogatszych ludzi Ameryki Południowej. Jego przodkami byli szlachcice zarówno baskijscy jak i irlandzcy. Niestety przez lata jego rodzina utraciła większość majątku. Pradziadek Che, Patrick Lynch, uciekł z Anglii doHiszpanii, a później do Argentyny gdzie w XVIII wieku został gubernatorem Rio de la Plata. Ernesto Guevara miał nawet korzenie meksykańsko-amerykańskie. Jego babka ze strony ojca, Ana Lynch, urodziła się w Kalifornii w 1868 roku. Także jego dziadek (również ze strony ojca), Roberto Guevara pochodził ze Stanów Zjednoczonych choć tylko przypadkiem. Jego rodzice wyjechali do Kalifornii w okresie gorączki złota i później powrócili do rodzinnego kraju - Argentyny.

Wpływ 

Ideały Che przyjęła nowa lewica, ruch społeczno-polityczny rozwijający się po 1964 roku. Nowa lewica głośno krytykowała autorytarne tendencje państwa, konsumpcjonizm, postulując w odpowiedzi zieloną politykę, socjalizm i pacyfizm. Che stał się po śmierci symbolem różnych grup społecznych, etnicznych, narodowościowych walczących o swoje prawa. Swoimpatronem okrzyknęli go Afroamerykanie, przeciwnicy apartheidu, rdzenni amerykanie czy ludność walczących z kolonializmem krajów trzeciego świata. Stał się jednym z symboli protestów w 1968 roku i kampanii przeciw interwencji w Wietnamie, szczególnie we Francji, w Niemczech i Stanach Zjednoczonych a po części także w Czechosłowacji i Polsce, główne za sprawą wzmożonego zainteresowania ruchem hippisowskim. Stał się główną ikoną ruchów alter- i antyglobalistycznego, odwołują się do niego także ruchy anarchistyczne, feministyczne,LGBT, studenckie oraz związki zawodowe. W Polsce tradycję guevaryzmu kontynuuje partia Nowa Lewica Piotra Ikonowicza.

Do Che Guevary porównywani są także politycy lewicy znani z ideowości czy radykalnych poglądów. Jedną z takich osób jest min. grecki polityk Aleksis Tsipras nazywany "Che Guevarą spod Akropolu, lider lewicowej koalicji SYRIZA (Koalicja Radykalnej Lewicy).

Odbiór społeczny i krytyka 

Kult bojownika

Pomnik Guevary w Santa Clara

Graffiti na ogrodzeniu zakładu przemysłowego w Gorzowie Wlkp.

Na Kubie uważany jest za bohatera narodowego, jako mityczny wyzwoliciel traktowany jest również w niektórych krajach Ameryki Łacińskiej, gdzie stawiane są mu pomniki.

Prezydent Wenezueli Hugo Chávez stwierdził że "Che zginął z miłości do człowieka, aby pozostać ludzkim" i porównał go do Jezusa Chrystusa.

Diego Maradona w wywiadzie przyznał - "Mam go zawsze przy sobie, na ramieniu, na tatuażu, który jest dziełem sztuki, ale mógłbym lepiej powiedzieć, że go noszę w sercu".

Laureat Pokojowej Nagrody Nobla Nelson Mandela "Życie Che jest inspiracją dla każdej istoty ludzkiej kochającej wolność, zawsze będziemy o nim pamiętać".

Krytyka 

Jego przeciwnicy podkreślają, że był on odpowiedzialny za wpędzenie kraju w ruinę gospodarczą. Według jednej z wersji, Che przy zatrzymaniu krzyczał: „Nie strzelajcie!” „Jestem Che! Jestem dla was więcej warty żywy niż martwy!”, co również ma świadczyć o tym, że wcale nie był gotów oddać życia za swoje przekonania. Według innej wersji jego ostatnimi słowami przed egzekucją były: Wiem, że przychodzisz mnie zabić. Strzelaj, masz tylko zabić człowieka.

Według reportażu Kapuścińskiego wydanego w 1975 r. Che Guevara nie zabijał jeńców podczas walk w Boliwii, swej ostatniej wyprawie partyzanckiej, argumentując to "my, rewolucjoniści, jesteśmy ludźmi moralnie uczciwymi, nie będziemy się znęcać nad bezbronnym przeciwnikiem". Według kubańskiej opozycji zabijał przeciwników wziętych do niewoli.

Kult Che 

Niemal wszystkie wizerunki Che oparte są na jednej fotografii Alberto Kordy z 1960 roku, zatytułowanej Guerrillero Heroico.

Popiersie Che Guevary w Wiedniu

Mural poświęcony Che w Granadzie wNikaragui

Wokół osoby Guevary wyrósł rodzaj kultu jednostki, objawiającego się głównie w umieszczaniu jego wizerunku na ścianach, ubraniach, plakietkach itp. Guevara stał się symbolem radykalnych ruchów lewicowych w Ameryce Łacińskiej. Dla jego zwolenników jest on wzorcem rewolucjonisty, który poświęcił życie w bezkompromisowej walce o wcielenie w życie idei socjalizmu. Che stał się także jednym z symbolów buntu w 1968 roku, stając się tym samym jedną z ikon popkultury i ruchu lewicowego. Najbardziej znanym wizerunkiem Ernesto jest fotografia zatytułowana "Guerrillero Heroico" zrobiona w 1960 roku przez kubańskiego fotografa Alberto Korda.

Wizerunek przedstawiony na tej fotografii pojawił się na koszulkach i innych gadżetach. Postać Guevary pojawiła się w książkach, filmach, grach komputerowych, piosenkach. 9 października 2008 roku w Wiedniu odsłonięto 70-centymetrowe popiersie Che Guevary, ufundowane przez parlamentarną grupę austriacko-kubańską z okazji przypadającej 80. rocznicy urodzin Che, popiersie zostało umieszczone w parku na wyspie na Dunaju. Odsłonięcie popiersi spotkało się z protestami prawicowych populistów z Wolnościowej Partii Austrii i Sojuszu Przyszłości Austrii, aprobatę wyrazili natomiast socjaldemokraci mający większość w Radzie Miejskiej. W 2010 w Argentynie został założony klub piłkarskiChe Guevara. Zdaniem kierownictwa klubu drużyna nie jest ideologiczna, a klub jest sposobem na poprawę sytuacji najbardziej potrzebujących mieszkańców, zapewniając przy tym lekcje pisania i czytania rodzinom piłkarzy.

Ciekawostki 

• Zarówno w trakcie dojrzewania i przez całe dorosłe życie był pasjonatem poezji, najbardziej cenił twórców takich jak Pablo Neruda,John Keats, Antonio Machado, Franz Kafka, Federico García Lorca, Gabriela Mistral, César Vallejo, Walt Whitman.
• Guevara posiadał ponad 3000 książek, wśród których znajdowały się dzieła Karola Marksa, Williama Faulknera, André Gide, Emilio Salgari i Juliusza Verne'a. Znał prace wielu działaczy politycznych, wśród których znajdowali się Jawaharlal Nehru, Lenin czy Fryderyk Engels.
• W związku z jego szefostwem banku centralnego, jego obowiązkiem było min. podpisywanie kubańskiej waluty, która zazwyczaj podpisywana była nazwiskiem prezesa, zamiast używać swojego nazwiska, podpisywał rachunki wyłącznie pseudonimem "Che".
• Jego ulubionymi przedmiotami szkolnymi była filozofia, matematyka, inżynieria, nauki polityczne, socjologia, historia i archeologia.
• W szkole do której chodził Che, organizowane były mecze piłki nożnej pomiędzy uczniami wierzącymi a ateistami. Ci drudzy zawsze przegrywali, ponieważ było ich mniej.
• Przed wyjazdem Ernesta Guevary do Boliwii, Fidel Castro zabrał przebranego przyjaciela na spotkanie z kilkoma jego najbliższymi towarzyszami. Żaden z nich nie poznał Che zanim Fidel nie powiedział im, że to właśnie Guevara.
• Kiedy złapano Guevarę i przetrzymywano w La Higuera, jego zabójca dostał rozkaz strzelania poniżej głowy, aby jego śmierć wyglądała jakby zginął na polu walki.
• Zanim Ernesto założył rozpoznawalny beret nosił czapkę bejsbolówkę, którą nosił od śmierci Ciro Redondo. Zgubił ją gdzieś w Camagüey; zastąpił ją czarnym beretem, ale od tamtego momentu twierdził, że stracił coś bardzo ważnego.
• Przezwisko "Che" wzięło się z tego, że Ernesto wołał tak na swoich towarzyszy. W Argentynie, z której pochodził, było to zawołanie (znaczyło to mniej więcej "ej chłopie").