Ernest Hemingway

Ernest Miller Hemingway (ur. 21 lipca 1899 w Oak Park w stanie Illinois w USA, zm. 2 lipca 1961 w Ketchum w stanie Idaho) – pisarz amerykański, prozaik. Został laureatem Nagrody Pulitzera za opowiadanie "Stary człowiek i morze" w 1956 roku oraz Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w roku 1954. Miał pięcioro rodzeństwa: cztery siostry i brata.

Dzieciństwo i I wojna światowa

Jego pierwsze utwory literackie powstawały już w szkole, gdzie był redaktorem szkolnej gazetki. Później, po ukończeniu szkoły został dziennikarzem gazety "Star" z Kansas City. W 1914 roku, w wieku 15 lat, uciekł z domu, ale szybko wrócił ze względu na prośby rodziców, by ukończył szkołę. Już w latach 20. należał do Awangardy Literackiej. W roku 1918 rozpoczął swoje podróże. Wbrew woli ojca chciał się zaciągnąć do armii amerykańskiej, jednak nie został przyjęty ze względu na stan zdrowia, zaciągnął się więc do Czerwonego Krzyża i poprzez Paryż znalazł się na froncie włoskim. 8 lipca 1918 roku wynosząc poszkodowanego żołnierza z linii frontu został ciężko ranny. W czasie I wojny światowej zaczął pić. Kwestią sporną jest, czy można go nazwać alkoholikiem. Z jednej strony pił codziennie, co sam opisuje w swoich powieściach, z drugiej strony nie wpływało to na jego życie. Kiedy był na urlopie z powodu rany, zachorował na alkoholowe zapalenie wątroby.

Na emigracji

Powrócił do Ameryki w 1920 i zaczął pracować dla gazety Toronto Star jako dziennikarz i korespondent zagraniczny. Tam poznał Morleya Callaghana, który także pracował jako początkujący reporter dla tej samej gazety. Obaj zamieszkali w paryskiej dzielnicy Montparnasse wraz z Francisem S. Fitzgeraldem i innymi artystami, którzy opuścili Stany Zjednoczone i zamieszkali w Europie.

Ernest Hemingway w 1924 roku, na emigracji w Paryżu

Pierwsze poważne próby literackie ukazały się w latach 1920-1923; w tym czasie dziennikarstwo stanowiło jedyne źródło jego dochodów, poza sporadyczną pomocą zamożnych przyjaciół i okresowymi skromnymi czekami z funduszu odziedziczonego przez jego pierwszą żonę, poślubioną w 1921 roku, starszą od niego o osiem lat Hadley Richardson. Z Hadley miał syna, Johna Hadley Nicanor Hemingwaya, późniejszego ojca aktorek Margaux Hemingway i Mariel Hemingway. Był wówczas korespondentem dziennika "Toronto Star" w Europie, m.in. w Paryżu, Szwajcarii, Niemczech, Włoszech, Turcji (europejskiej części) i Hiszpanii. Uczestniczył jako dziennikarz m.in. w międzynarodowej konferencji ekonomicznej w Genui oraz w konferencji lozańskiej w 1922 roku. W 1922 roku udało mu się przeprowadzić wywiad z Mussolinim, wówczas jeszcze nie premierem, tylko przywódcą partii faszystowskiej.

W 1927 roku ożenił się po raz drugi z dziennikarką z "Vogue'a" poznaną w Paryżu, Pauliną Pfeiffer, która w następnych latach urodziła mu dwóch synów, Patricka i Gregory'ego. Rodzina mieszkała większą część roku w Key West. Pozwalało to Ernestowi dzielić czas między pisanie a myślistwo. Oprócz codziennego wędkowania lub strzelania wyprawiał się przynajmniej raz do roku na dłuższy okres do Hawany na Kubę, by łowić grube ryby. Odbywał również stałe wyprawy myśliwskie na słabo zaludnione tereny górskie Wyoming lub Montany i okazyjnie w okolice Piggott w stanie Arkansas, gdzie mieszkali jego nowi teściowie.

Hiszpańska wojna domowa i II wojna światowa

W latach 1937-1938 był czterokrotnie w wojennej Hiszpanii w charakterze korespondenta z ramienia agencji NANA (North American Newspaper Alliance). Jedną z towarzyszek jego wypraw na front była późniejsza trzecia żona Hemingwaya, Martha Gellhorn, początkująca literatka, korespondentka "Collier's Weekly". Poznał ją rok wcześniej w Key West, w Madrycie nawiązali romans, w 1940 roku pobrali się.

W 1941 roku przebywał jako korespondent w Hongkongu, Chinach i Birmie w towarzystwie żony. Następne trzy lata spędził głównie w Hawanie, dokąd przeniósł się z Key West. W porozumieniu z ambasadą amerykańską w Hawanie zorganizował cywilną akcję kontrwywiadowczą przeciwko szpiegom hitlerowskim oraz przeprowadzał regularne rejsy patrolowe na swej uzbrojonej potajemnie łodzi "Pilar" w poszukiwaniu niemieckich okrętów podwodnych, jednak żadna z tych amatorskich akcji nie przyniosła godnego uwagi rezultatu.

Od maja 1944 roku do marca 1945 roku przebywał w Europie jako kierownik europejskiego biura "Collier's Weekly" w Londynie. 6 czerwca jako korespondent brał udział w inwazji na ląd francuski, jednak nie pozwolono mu wyjść na ląd, podczas gdy płynąca na statku – lazarecie żona Martha spędziła jakiś czas w Normandii. W tym samym miesiącu wziął jednak udział w jednym z lotów bombowców typu Mitchell na wyrzutnie V1 po drugiej stronie kanału w Drancourt. W lipcu przeniósł się do Normandii i związał się jako dziennikarz z 22 pułkiem piechoty pod dow. pułkownika Charlesa Lanhama, wchodzącym w skład 4 dywizji piechoty, dowodzonej przez gen. Raymonda Bartona. Przeprowadzał głośne akcje wywiadowcze i partyzanckie w Rambouillet i przy wkraczaniu do Paryża 18-25 sierpnia 1944 roku. Przy wkraczaniu do Paryża Hemingway z pułkownikiem Bruce'em przejechali jeepem jako pierwsi Amerykanie przez opustoszałe Pola Elizejskie.

Brał udział w pierwszej wojnie światowej oraz w wojnie domowej w Hiszpanii po stronie republikanów. W czasie tej ostatniej poznał i zaprzyjaźnił się m.in. z gen. Karolem Świerczewskim. Jego pobyt w Hiszpanii zaowocował wydaniem w 1940 roku jednej z jego najbardziej znanych powieści Komu bije dzwon.

Ostatnie lata

Ernest Hemingway w 1950 roku

Pracownia Ernesta Hemingwaya w Key West na Florydzie, USA

W latach 50. często wyruszał na safari do Kenii. W 1954 roku przeżył dwie katastrofy lotnicze wracając z jednej wypraw.

Popełnił samobójstwo w 1961. Wcześniejsza próba samobójcza miała miejsce rok wcześniej, ale wówczas w ostatniej chwili zabrano mu broń.

Życie osobiste

Ernest Hemingway ożenił się cztery razy (co było krytykowane przez jego czytelników).

Jego żonami były:

• Elizabeth Hadley Richardson (1921-1927)
• Pauline Marie Pfeiffer (1927-1940)
• Martha Gellhorn (1940-1945)
• Mary Welsh (1946-1961)

Miał trzech synów, jednego z pierwszą żoną (Jacka Hemingwaya, 1923-2000)) i dwóch z drugą (Patricka Hemingwaya i Gregory'ego Hemingwaya). Patrick Hemingway został podróżnikiem, wydał też dzieło ojca To co prawdziwe o świcie, pisząc je od podstaw na podstawie notatek pisarza. Dwie córki Jacka Hemingwaya, Mariel (ur. 1961) i Margaux (1954-1996) zostały aktorkami.

W jego rodzinie samobójstwo popełnili także ojciec Clarence, rodzeństwo Ursula i Leicester, wnuczka Margaux i była żona Martha.

Nigdy nie był zwolennikiem żadnego konkretnego ustroju. Wychowany na katolika, stał się ateistą. Dał się światu poznać jako człowiek wielu pasji: m.in. myślistwo, pływanie, połów ryb, jeździectwo. Był też, znanym w środowisku torrerów, fanem corridy.

Charakterystyka twórczości

Pisarz większość swoich dzieł, szczególnie powieści, opierał na swoich przeżyciach, przeważnie jednak zmieniając nazwiska swoje i innych. Takimi utworami są np. Pożegnanie z bronią czy Słońce też wschodzi, oraz niektóre z opowiadań (np. Mój stary) i powieści (np. Komu bije dzwon), gdzie zmienione są niektóre fakty i realia, co nie pozwala nazwać ich czysto autobiograficznymi. Jedna z powieści, wydana po jego śmierci, To co prawdziwe o świcie jest biografią z prawdziwymi nazwiskami.

Autor pisze w swoich dziełach również o miłości, często opisując własne romanse (np. w Słońce też wschodzi gdzie opisuje swoją niespełnioną miłość do Lady Duffy Twysden). Często nawiązuje do motywów polowania i połowu, sam będąc zapalonym łowcą (To co prawdziwe o świcie, Stary człowiek i morze), gonitwy byków (Rogi byka, Komu bije dzwon). Hemingway zasłynął też jako "Piewca życia". Zawdzięcza to swoim licznym opisom natury i zjawisk w przyrodzie oraz obserwacjom zwierząt.

Dzieła

Większość dzieł Hemingwaya przetłumaczył na język polski Bronisław Zieliński, przyjaciel autora. W chwili śmierci zostawił nieukończoną powieść Ruchome święto.

• Trzy opowiadania i dziesięć poematów (1923)
• Słońce też wschodzi (The Sun Also Rises, wydawane także jako Fiesta, 1926, wyd. pol. 1958)
• Wzgórza jak białe słonie (Hills Like White Elephants,1927)
• Pożegnanie z bronią (A Farewell to Arms, 1929, wyd. pol. 1931)
• Śmierć po południu (Death in the Afternoon, 1932, wyd. pol. 1971)
• Zielone wzgórza Afryki (The Green Hills of Africa, 1935, wyd. pol. 1959)
• Śniegi Kilimandżaro (The Snows of Kilimanjaro, 1936, wyd. pol. 1956)
• Mieć i nie mieć (To Have and To Have Not, 1937)
• 49 opowiadań (The First Fourty-Nine Stories,1938, wyd. pol. 1964)
• Komu bije dzwon (For Whom the Bell Tolls, 1940, wyd. pol. 1957)
• Piąta kolumna (The Fifth Column, 1938) – opowiadania
• Za rzekę, w cień drzew (Across the River and Into the Trees, 1950)
• Stary człowiek i morze (The Old Man and the sea., 1952, wyd. pol. 1956)
• Ruchome święto (A Moveable Feast, 1964, wyd. pol. 1966)
• Sygnowano: Ernest Hemingway. Artykuły i reportaże 1920–1956 (By-line Ernest Hemingway – selected articles and dispathes of four decades,1967, wyd. pol. 1975)
• Wyspy na Golfsztromie (Islands in the Stream, 1970)
• The Nick Adams Stories (1972)
• Niebezpieczne lato (The Dangerous Summer, 1985)
• Rajski ogród (The Garden of Eden, 1986)
• To co prawdziwe o świcie (True at First Light, 1999)