Franciszek Liszt
- Data urodzenia:
- 22.10.1811
- Data śmierci:
- 31.07.1886
- Inne nazwiska/pseudonimy:
- Ferencs Lists, Ференц Лист, , Franz Liszt;, Ferenc Liszt, Ferenc Liszt , Franz Liszt;
- Kategorie:
- kompozytor, muzyk
- Narodowość:
- węgierska
- Cmentarz:
- Bayreuther Stadtfriedhof
Franciszek Liszt (wymowa: List); ur. 22 października 1811, zm. 31 lipca 1886 – węgierski kompozytor i pianista, jedna z najwybitniejszych postaci romantyzmu w muzyce, wolnomularz.
Studiował grę na fortepianie u Carla Czernego oraz kompozycję u Antonia Salieriego w Wiedniu. Stworzył nowy gatunek muzyczny: poemat symfoniczny. W muzyce fortepianowej rozwinął fakturę i technikę pianistyczną, wyprzedzając impresjonistyczny styl Claude'a Debussy'ego i Maurice'a Ravela, ekspresjonizmAleksandra Skriabina, a także późnoromantyczny koncert fortepianowy Piotra Czajkowskiego i Sergiusza Rachmaninowa. Prócz niezwykłych osiągnięć jako pianista i dyrygent, nauczał ponad 400 uczniów, skomponował ponad 350 dzieł i napisał lub współpracował przy pisaniu przynajmniej 8 książek. Pozostawił pokaźny zbiór korespondencji, a także ponad 200 parafraz utworów innych kompozytorów na fortepian. Był jednym z inicjatorów użycia nowych dźwięków harmonicznych w XIX wieku, przede wszystkim skomplikowanych akordów. Badał nowe techniki muzyczne, zajmował się wariacjami tematycznymi.
Był również aktywnym propagatorem kultury polskiej, zaprzyjaźnionym m.in. z Fryderykiem Chopinem,Adamem Mickiewiczem, Juliuszem Słowackim, Julianem Ursynem Niemcewiczem, Henrykiem Wieniawskim,Juliuszem Kossakiem, Janem Ruckgaberem; uczył także Karola Tausiga, Juliusza Zarębskiego i Józefa Wieniawskiego. Był teściem i przyjacielem Ryszarda Wagnera. To Wagner namówił Liszta do skrócenia Symfonii Dantejskiej do dwóch części. Liszt został pochowany na cmentarzu w Bayreuth, niedaleko willi i miejsca spoczynku Wagnera.
Kalendarium
- 1811 – 22 października przychodzi na świat w Raiding (węg. Doborján) na pograniczu austriacko-węgierskim.
- 1820 – ma miejsce pierwszy publiczny występ małego Liszta. Później przeprowadza się do Wiednia.
- 1823 – paryskie konserwatorium odmawia przyjęcia młodego kompozytora
- 1824 – w Manchesterze odbywa się premiera jego pierwszej opery, Don Sanche
- 1826 – ojciec kompozytora umiera na tyfus; Liszt ogranicza swoje koncertowanie
- 1833 – spotyka się z Chopinem, dzięki któremu poznaje Marie d'Agoult
- 1835 – przeprowadza się do Szwajcarii; na świat przychodzi pierwsze z jego trojga dzieci
- 1837 – powraca do Wiednia; znowu zaczyna koncertować
- 1844 – koniec związku z Marie d'Agoult
- 1847 – poznaje księżną Karolinę Sayn-Wittgenstein, ur. Iwanowską
- 1848-59 – mieszka w Weimarze
- 1851-54 – powstaje ostateczna wersja Rapsodii węgierskich
- 1857 – koncert w Żagańskim Kościele Farnym na zaślubinach Marii de Castellane z Antonim Radziwiłłem
- 1862 – umiera córka kompozytora, Blandine
- 1865 – Liszt przyjmuje święcenia kapłańskie
- 1869 – początek ostatniego romansu z "kozacką hrabiną" Olgą Janiną
- 1886 – 31 lipca umiera na zapalenie płuc w Bayreuth w Niemczech
Wybrane dzieła
Orkiestrowe
- Symfonia faustowska
- Symfonia dantejska
- 13 poematów symfonicznych:
- Co słychać w górach
- Tasso
- Preludia
- Orfeusz
- Prometeusz
- Mazepa
- Festklänge (Uroczyste brzmienia)
- Héroïde funèbre
- Hungaria
- Hamlet
- Die Hunnenschlacht (Bitwa Hunów)
- Ideały
- Od kołyski do grobu
- Walc Mefisto (Taniec w wiejskiej karczmie)
- Walc Mefisto II
- Szózat i Hymn - Fantazja
Fortepianowe
- I Koncert Es-dur
- II Koncert A-dur
- III Koncert Es-dur op. posth. (niedawno odkryty koncert, ukończony około 1839 roku)
- Fantazja węgierska
- Totentanz. Parafraza na temat "Dies irae"
- Années de pèlerinage (Lata pielgrzymstwa)
- Harmonie poetyckie i religijne
- 12 Etudes d’exécution transcendante (12 Etiud transcendentalnych):
- 1. Preludio
- 2. Bez tytułu (Molto Vivace)
- 3. Paysage
- 4. Mazeppa
- 5. Feux-follets
- 6. Vision
- 7. Eroica
- 8. Wilde Jagd
- 9. Ricordanza
- 10. Bez tytułu (Allegro Agitato)
- 11. Harmonies du soir
- 12. Chasse-Neige
- 6 Consolations
- 3 Marzenia miłosne
- 4 Walce Mefisto
- 19 Rapsodii węgierskich
- Rapsodia hiszpańska
Religijne
- Missa choralis
- Węgierska msza koronacyjna
- Requiem
- Oratoria:
- Chrystus
- Legenda o św. Elżbiecie
- Legenda o św. Stanisławie (najbardziej znane jest interludium "Salve Polonia")
- Legenda o św. Krzysztofie
- Transkrypcje fortepianowe:
- Fantazja i Fuga g-moll Bacha
- 9 symfonii Beethovena
- Symfonia fantastyczna Berlioza
- Harold w Italii Berlioza
- Sześć pieśni polskich Chopina
- La campanella Paganiniego
- Uwertura Wilhelm Tell Rossiniego
- 54 pieśni Schuberta
- Don Sanche
Źródło informacji: nekropole.info, calend.ru
Nazwa miejsca | Aktywne od: | Aktywne do: | Zdjęcia | Język | |
---|---|---|---|---|---|
Royal Albert Hall | en |
Imię | Rodzaj relacji | Opis | ||
---|---|---|---|---|
1 | Cosima Wagner | córka | ||
2 | Marie d’Agoult | żona | ||
3 | Hans von Bülow | zięć | ||
4 | Richard Wagner | zięć | ||
5 | Siegfried Wagner | wnuk | ||
6 | Daniela von Bülow | wnuczka | ||
7 | Eva Chamberlain | wnuczka | ||
8 | Blandine Gravina | wnuczka | ||
9 | Isolde Beidler | wnuczka | ||
10 | Даниэль Стерн | żona po ślubie cywilnym | ||
11 | Friedelind Wagner | prawnuk | ||
12 | Wolfgang Wagner | prawnuk | ||
13 | Manfredi Gravina | prawnuk | ||
14 | Guido Graf Gravina | prawnuk | ||
15 | Ernst Henry Thode | prawnuk | ||
16 | Gilberto Graf Gravina | prawnuk | ||
17 | Wieland Wagner | prawnuk | ||
18 | Maria Gräfin Gravina | prawnuczka | ||
19 | Marie Duplessis | przyjaciel | ||
20 | Misia Sert | przyjaciel | ||
21 | George Sand | przyjaciel | ||
22 | Антон Рубинштейн | kolega/koleżanka, znajomy | ||
23 | Jacques Offenbach | kolega/koleżanka | ||
24 | Maria Kalergis | znajomy | ||
25 | Alexander Ritter | znajomy | ||
26 | Zygmunt Noskowski | znajomy | ||
27 | Pauline Viardot | student, uczeń | ||
28 | Józef Wieniawski | student, uczeń | ||
29 | Napoleon Orda | student, uczeń |
10.03.1842 | Jelgavā notiek Ferenca Lista koncerts
18.03.1842 | Rīgā notiek Ferenca Lista koncerts
Lists sniedza koncertu Rīgas pilsētas teātrī (Muses biedrības namā, mūsdienās Vāgnera zāle)