Henry Kissinger

Henry Alfred Kissinger, właśc. Heinz Alfred Kissinger (ur. 27 maja 1923 w Fürth, zm. 29 listopada 2023 w Kent) – niemiecko-amerykański polityk i dyplomata pochodzenia żydowskiego. Profesor nauk politycznych Uniwersytetu Harvarda, doradca ds. bezpieczeństwa narodowego i sekretarz stanu podczas prezydentur Richarda Nixona oraz Geralda Forda. Za swój wkład podczas negocjacji w czasie konfliktu w Wietnamie otrzymał w 1973 Pokojową Nagrodę Nobla. Człowiek Roku tygodnika „Time” w 1972 (razem z prezydentem Nixonem).

Życiorys

Urodził się w żydowskiej rodzinie w Niemczech, która w 1938 uciekła przed nazistami do Stanów Zjednoczonych. W 1943 uzyskał amerykańskie obywatelstwo. Po II wojnie światowej służył jako tłumacz w 970 Korpusie Kontrwywiadu Stanów Zjednoczonych w okupowanych Niemczech, gdzie wsławił się dekonspiracją wielu agentów Gestapo.

W 1950 ukończył z wyróżnieniem nauki polityczne na Uniwersytecie Harvarda, a w 1954 na podstawie pracy o systemie Metternicha obronił doktorat. W latach 60. był doradcą gubernatora Nelsona Rockefellera oraz konsultantem ds. bezpieczeństwa różnych agencji rządowych. W latach 1969–1975 pełnił funkcję doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego, a w latach 1973–1977 sekretarza stanu – najpierw w administracji prezydenta Richarda Nixona, a później Geralda Forda.

W 1973 otrzymał – wspólnie z Wietnamczykiem Lê Đức Thọ – Pokojową Nagrodę Nobla. Przyznanie mu jej jest uznawane za jedną z najbardziej kontrowersyjnych decyzji Komitetu Noblowskiego w historii. Jako protest przeciwko tej decyzji dwóch członków Komitetu zrezygnowało z członkostwa, co stało się po raz pierwszy w historii tej nagrody.

W kwietniu 1974 odbył dwutygodniową podróż do Afryki, odbudowując i umacniając wizerunek USA jako obrońcy wolności. Między innymi poparł postulat niepodległości Namibii, okupowanej przez RPA, a także wezwał do zniesienia tam apartheidu.

W 2002 był przewodniczącym prezydenckiej komisji ds. zbadania przyczyn zamachów z 11 września 2001.

Uważany za jednego z głównych architektów światowej polityki odprężenia (obok m.in. Richarda Nixona, Charles’a de Gaulle’a czy Willy’ego Brandta), której kres położyły agresja radziecka na Afganistan w 1979 roku i w dużej mierze prezydentura Ronalda Reagana. Współodpowiedzialny za obalenie demokratycznie wybranego prezydenta Chile Salvadora Allende i dojście do władzy junty generała Augusto Pinocheta. Walnie przyczynił się do rozpoczęcia tajnego i w świetle prawa międzynarodowego nielegalnego bombardowania Kambodży podczas wojny w Wietnamie.

Zwolennik polityki realnej. Wielu politologów uznaje go za najlepszego sekretarza stanu w historii. Jednak przez wielu obrońców praw człowieka oskarżany jest o zbrodnie wojenne.

Tuż po wyborze na prezydenta Stanów Zjednoczonych w 2016 Donald Trump zwrócił się do niego z prośbą, aby został doradcą o specjalnym charakterze.

Zmarł 29 listopada 2023 roku w swoim domu w mieście Kent w stanie Connecticut.

Odznaczenia

• Prezydencki Medal Wolności (Stany Zjednoczone, 1977)
• Brązowa Gwiazda (Stany Zjednoczone, 1945)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Włochy, 1976)
• Order Tomáša Garrigue Masaryka I klasy (Czechy, 1998)
• Rycerz Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego (Wielka Brytania, 1995)
• Order św. Michała i św. Jerzego (Wielka Brytania)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (Polska, 1997)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1977)
• Bawarski Order Zasługi (Bawaria, 2005)
• Medal za Zasługi dla Badenii-Wirtembergii (Badenia-Wirtembergia, 2007)

Publikacje

Książki wydane w języku angielskim (wybór)

• Observations: Selected Speaches and Essays, 1982–1984
• Years of Upheaval
• For the Record: Selected Statements, 1977–1980
• White House Years
• American Foreign Policy: The Essays
• Problems of National Strategy: A Book of Readings
• The Troubled Partnership: A Reappraisal of the Atlantic Alliance
• The Necessity for Choice: Prospects of American Foreign Policy
• A World Restored: Castlereagh, Metternich and the Restoration of Peace, 1812-1822
• Does America Need a Foreign Policy? Towards a Diplomacy in 21st Century

Książki przełożone na język polski

• Dyplomacja, 1996
• Kryzys: Anatomia dwóch kryzysów, 2005
• O Chinach, 2017
• Porządek światowy, 2017

W kulturze

Henry Kissinger jest drugoplanową postacią w powieści Ericha Segala Absolwenci. W 2018 roku w filmie Vice w reżyserii Adama McKaya w postać Kissingera wcielił się Kirk Bovillk. W filmie Golda z 2023 roku w postać Kissingera wcielił się Liev Schreiber