Ita Maria Kozakiewicz
- Data urodzenia:
- 03.07.1955
- Data śmierci:
- 28.10.1990
- Data pogrzebu :
- 03.11.1990
- Inne nazwiska/pseudonimy:
- Ita Kozakeviča, Ita Marija Kozakeviča
- Kategorie:
- , działacz społeczny, filolog, ofiara, polityk, poseł do parl.Łotwy
- Narodowość:
- łotewska, polska
- Cmentarz:
- Ryga, cmentarz św. Michała
Ita Maria Kozakiewicz - polska działaczka społeczna na Łotwie związana z Łotewskim Frontem Ludowym, deputowana do Rady Najwyższej Łotwy, założycielka i pierwsza prezes Związku Polaków na Łotwie (1989-1990).
Urodziła się w rodzinie Kozakiewiczów (Kazakiewiczów), która po powstaniu 1863 związała swoje losy z Łotwą. Jej ojciec Jerzy był Polakiem, matka Rita zaś Łotyszką. W latach 1962–1974 uczęszczała do francuskojęzycznej szkoły średniej im. Henri Barbisa w Rydze. Naukę kontynuowała w Państwowym Uniwersytecie Łotewskim na Wydziale Romanistyki i Literatury Francuskiej (1974–1981).
Po ukończeniu studiów podjęła pracę w roli korektora w ryskim wydawnictwie "Liesma". Pracowała również jako dziennikarka w piśmie "Twórczość Ludowa". Uzdolniona lingwistycznie, obok języków łotewskiego, rosyjskiego i polskiego, władała również hiszpańskim,niemieckim, białoruskim, ukraińskim i gruzińskim. Zajmowała się pracą tłumacza z polskiego i francuskiego na łotewski. Już w czasie studiów zaangażowała się w działalność, wówczas jedynie półoficjalną, mniejszości polskiej na Łotwie. W 1989 została prezesem Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Polaków na Łotwie powstałego w listopadzie 1988. Była współzałożycielką jakubowskiego (jēkabpilskiego) oddziału Związku Polaków na Łotwie w 1990, następnie stanęła na czele odnowionego po 50 latach okupacji sowieckiej Związku Polaków na Łotwie. Była jednocześnie współprzewodniczącą Związku Stowarzyszeń Narodowo-Kulturalnych Łotwy, skupiającego mniejszości narodowe zamieszkałe w kraju nad Dźwiną. Związek ten nosi dziś imię Ity Kozakiewicz.
W 1988 związała się z Łotewskim Frontem Ludowym, działającym na rzecz odrodzenia narodowego, autonomii, a następnie niepodległości Łotwy. Bez powodzenia kandydowała w wyborach do Rady Najwyższej Związku Radzieckiego w 1989 w okręgu Jēkabpils, a także w wyborach do łotewskiego samorządu. W wyborach 18 marca 1990 wybrano ją w skład Rady Najwyższej Łotewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej jako reprezentantkę okręgu wyborczego nr 129 w Jēkabpils. W parlamencie zajmowała się sprawami mniejszości narodowych, stała na czele Komisji Praw Człowieka i Spraw Narodowych. Zasiadała w Prezydium Rady Najwyższej. W głosowaniu z 4 maja 1990 wraz z pozostałymi deputowanymi LTF opowiedziała się za niepodległością kraju od ZSRR. Została wybrana kobietą roku 1990 na Łotwie.
W 1978 zawarła małżeństwo z Polakiem Stanisławem Ryszardem Lipcem, które szybko uległo rozwiązaniu – do końca życia pozostała wolna. Zginęła tragicznie w falach Morza Tyrreńskiego w czasie kąpieli, w drodze powrotnej z konferencji pod hasłem "Kraj – Emigracja", na której po raz pierwszy Polacy ze Związku Sowieckiego spotkali się z rodakami z różnych zakątków świata.
Postać otoczona pamięcią i szacunkiem wśród Polaków na Łotwie, jest patronką polskiej szkoły średniej w Rydze. Ceniona również po dziś dzień przez Łotyszy, prezydent Łotwy Vaira Vīķe-Freiberga nazwała ją "symbolem wolności i niezależności Łotwy". Jej postaci poświęcono film dokumentalny pod tytułem "Ita" (autorzy: Nora Ikstena, Harijs Beķeris), a także publikację "Zvaigznei tikai stunda" (pol. Tylko jedna godzina dla gwiazdy) autorstwa Armandsa Melnalksnisa (2004), przetłumaczoną i wydaną w 2007 w języku polskim.
Odznaczona pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi RP (2001). Została pochowana na ryskim Cmentarzu św. Michała.
Brak miejsc
Imię | Rodzaj relacji | Opis | ||
---|---|---|---|---|
1 | Juris Kozakēvičs | ojciec | ||
2 | Indulis Strazdiņš | mąż | ||
3 | Gundars Valdmanis | kolega/koleżanka | ||
4 | Viktors Skudra | kolega/koleżanka | ||
5 | Vilems Tolpežņikovs | kolega/koleżanka | ||
6 | Ilmārs Bišers | kolega/koleżanka | ||
7 | Brigita Zeltkalne | kolega/koleżanka | ||
8 | Lubova Zile | kolega/koleżanka | ||
9 | Eduards Berklavs | kolega/koleżanka | ||
10 | Vilnis Edvīns Bresis | kolega/koleżanka | ||
11 | Oskars Grīgs | kolega/koleżanka | ||
12 | Andris Līgotnis | kolega/koleżanka | ||
13 | Ruta Mariash | kolega/koleżanka, wyznawca tej samej idei | ||
14 | Pēteris Laķis | kolega/koleżanka | ||
15 | Atis Kramiņš | kolega/koleżanka | ||
16 | Roberts Jurdžs | kolega/koleżanka | ||
17 | Andrejs Krastiņš | kolega/koleżanka | ||
18 | Valentīna Zeile | kolega/koleżanka | ||
19 | Pauls Putniņš | kolega/koleżanka | ||
20 | Aivars Berķis | kolega/koleżanka | ||
21 | Jānis Straume | kolega/koleżanka | ||
22 | Māris Grīnblats | kolega/koleżanka | ||
23 | Jānis Krūmiņš | kolega/koleżanka | ||
24 | Roberts Milbergs | kolega/koleżanka | ||
25 | Mariss Andersons | kolega/koleżanka | ||
26 | Jānis Gailis | kolega/koleżanka | ||
27 | Aleksejs Vidavskis | kolega/koleżanka | ||
28 | Imants Daudišs | kolega/koleżanka | ||
29 | Ivars Silārs | kolega/koleżanka | ||
30 | Anna Seile | kolega/koleżanka | ||
31 | Pēteris Kārlis Elferts | kolega/koleżanka | ||
32 | Rolands Rikards | kolega/koleżanka | ||
33 | Aigars Jirgens | kolega/koleżanka | ||
34 | Emerita Buķele | kolega/koleżanka | ||
35 | Gundars Bērziņš | kolega/koleżanka | ||
36 | Alberts Bels | kolega/koleżanka | ||
37 | Pēteris Tabūns | kolega/koleżanka | ||
38 | Inese Birzniece | kolega/koleżanka | ||
39 | Modris Lujāns | kolega/koleżanka | ||
40 | Rišards Labanovskis | kolega/koleżanka | ||
41 | Ausma Ziedone-Kantāne | kolega/koleżanka | ||
42 | Romanas Apsitis | kolega/koleżanka | ||
43 | Vaira Paegle | kolega/koleżanka | ||
44 | Ojārs Ēriks Kalniņš | kolega/koleżanka | ||
45 | Viktors Avotiņš | kolega/koleżanka | ||
46 | Andris Buiķis | kolega/koleżanka | ||
47 | Aleksandrs Matulis | znajomy | ||
48 | Raits Černajs | znajomy | ||
49 | Ludis Skosta | wyznawca tej samej idei | ||
50 | Jānis Škapars | wyznawca tej samej idei |
07.10.1988 | Notiek tautas manifestācija «Par tiesisku valsti Latvijā" Mežaparkā
08.10.1988 | Izveidota Latvijas Tautas Fronte
Latvijas Tautas fronte bija sabiedriski politiska kustība un organizācija Latvijas PSR un Latvijā Atmodas laikā no 1988. gada. Pēc 5. Saeimas ievēlēšanas 1993. gadā tā darbojās kā mazietekmīga organizācija. Likvidējās 1999. gadā.
10.12.1988 | Latvijas PSR Tautu forums
06.02.1989 | LTF lietošanā tiek piešķirta ēka Vecrīgā
1989.gada 6.februārī ar Latvijas PSR Ministru Padomes lēmumu LTF (Latvijas Tautas Fronte) lietošanā tiek piešķirta ēka Vecpilsētas ielā 13/15. Vēl viens piemērs, kā izpildvara netieši sāka dot atbalstu sabiedrības pilsoniskai aktivitātei ceļā uz neatkarības atjaunošanu.
18.03.1990 | Latvijas PSR Augstākās padomes vēlēšanas
04.05.1990 | Łotwa proklamowała niepodległość (od ZSRR)
4 maja 1990 na Łotwie podjęto decyzję o przywróceniu niepodległości i konstytucji z 1922 roku (jej obowiązywanie wstrzymano do czasu wprowadzenia poprawek i w praktyce wciąż obowiązywały zapisy z konstytucji z 1978, jednak tylko te, które nie kolidowały z normami z 1922). 20 stycznia 1991 siły OMON-u podjęły nieudaną próbę opanowania Rygi w celu zastąpienia urzędującego rządu prorosyjskim.