Juliusz Rómmel

Juliusz Karol Wilhelm Józef Rómmel vel Rummel (ur. 3 czerwca 1881 w Grodnie, zm. 3 września 1967 w Warszawie) – pułkownik artylerii konnej Armii Imperium Rosyjskiego, generał dywizji Wojska Polskiego.

Był synem Karola Aleksandra Rummla, pułkownika, dowódcy XXVI Brygady Artylerii w Grodnie (26 DP), i Marii z Marcinkiewiczów oraz bratem Karola, Wilhelma, Waldemara i Jana, również oficerów armii rosyjskiej.

Pochodził z jednego z najstarszych rodów szlacheckich pochodzenia niemieckiego, posiadającego własny herb. Protoplasta rodu, rycerz Zakonu Kawalerów Mieczowych Mateusz Henryk von Rummel w 1332 przybył do Kurlandii z zamku Getzingen hrabstwa Julich w Westfalii wraz z żoną, hrabianką Gertrudą Elżbietą von der Osten Sacken, właścicielką zamków Durben, Ilmayen i Pormzaten. Juliusz był luteraninem.

W 1918 przeforsował zmianę pisowni nazwiska z Rummel na Rómmel. Zmiana ta, mimo sprzeciwu dwóch członków linii drugiej, została niestety przyjęta. Jedynie Wilhelm nie poddał się naciskowi i pozostał przy pisowni prawidłowej. Nowo przyjęta zmieniła we wszystkich językach, poza polskim, nazwisko Rummel na nie istniejące w Almanachu gotajskim i "Kurlandzkich rodowodach" nazwisko Rommel. Jest to już dzisiaj sprawa nieistotna, lecz przykra dla członków rodziny o tak starych tradycjach.

Absolwent Korpusu Kadetów w Pskowie i Konstantynowskiej Szkoły Artylerii w Petersburgu. Od 1903 oficer zawodowy rosyjskiej artylerii. Pułkownik z 1916. Brał udział w I wojnie światowej na froncie austriackim jako dowódca 1 Brygady Artylerii. Od września 1917 w II Korpusie Polskim - styczeń - luty 1918 dowódca oddziału polskiego w Kijowie, luty - czerwiec 1918 dowódca dywizjonu artylerii konnej. Potem dowódca Lekkiej Brygady III Korpusu Polskiego. Internowany przez Austriaków.

Okres międzywojenny

W Wojsku Polskim od listopada 1918. Do grudnia 1918 dowódca Obozu Artylerii w Rembertowie. 17 grudnia 1918 wyznaczony został na stanowisko dowódcy 8 Pułku Artylerii Polowej. Pod koniec lutego 1919 objął dowództwo II Brygady Artylerii Legionów, która w maju tego roku przemianowana została na I Brygadę Artylerii Legionów. W czerwcu i lipcu 1920 pełnił obowiązki dowódcy 1 Dywizji Piechoty Legionów. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej jako dowódca 1 Dywizji Jazdy lipiec 1920 - czerwiec 1921, w tym Korpusu Jazdy (wrzesień - listopad 1920). Dowodził w bitwie pod Komarowem 31 sierpnia 1920. Od 1920 generał brygady ze starszeństwem z 1 czerwca 1919. Czerwiec 1921 - kwiecień 1924 inspektor jazdy 1 Armii w Wilnie, kwiecień 1924 - wrzesień 1926 dowódca 1 Dywizji Kawalerii w Białymstoku. 11 września 1926 mianowany został generałem do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, a 27 września 1929, po awansie na generała dywizji, inspektorem armii. 23 marca 1939 wyznaczony został na stanowisko dowódcy Armii "Łódź" z zachowaniem stanowiska inspektora armii.

II wojna światowa

Na początku kampanii wrześniowej przebywał w Kwaterze Głównej Armii, w Łodzi przy ulicy Zgierskiej 133 - pałac Heinzla w parku Julianowskim. Wieczorem 5 września Naczelny Wódz wydał zgodę na wycofanie armii z pozycji głównej, a następnie nakazał jej wycofanie za Wisłę, na południe od Warszawy, przez mosty w Górze Kalwarii i Otwocku. 6 września 1939, w godzinach rannych, pałac Heinzla został zbombardowany przez Luftwaffe, a on sam kontuzjowany. Tego dnia około godz. 9.20 wyjechał z I rzutem KG Armii do Mszczonowa przez Zgierz-Łowicz-Skierniewice. Do Mszczonowa przybył około godz. 10.00 i ulokował się wraz ze sztabem w budynku poczty. Tu sztab armii był także bombardowany przez Luftwaffe. Przebywał też w pobliskim majątku Grzegorzewice. 8 września pojawił się w Warszawie.

Jako najstarszy rangą oficer w oblężonym mieście podawał się później za dowódcę obrony Warszawy, mimo że faktycznie obowiązki te pełnił gen. Walerian Czuma. Rómmel był natomiast dowódcą Armii Warszawa, której częścią był garnizon stolicy. Zarzuca mu się, że - jakoby wbrew uzgodnieniom z gen. Tadeuszem Kutrzebą - nie zgodził się na uderzenie siłą jednej dywizji na pomoc wycofującej się Armii "Poznań". Zapomina się jednak, że siły te były potrzebne do powstrzymania zbliżającego się ataku na wschodnie dzielnice miasta. Po wyczerpaniu środków walki kapitulował. Powołał, przed kapitulacją, ruch oporu z gen. Michałem Tokarzewskim-Karaszewiczem na czele - Służba Zwycięstwu Polski. Po ataku wojsk sowieckich na Polskę 17 IX Rómmel bezprawnie rozkazał radiodepeszą traktowanie sił bolszewickich jako "oddziały sprzymierzone". Po upadku Warszawy wzięty do niewoli (m. in. jeniec obozu VII A Murnau), gdzie przebywał do końca wojny.

Lata powojenne

Po zakończeniu II wojny światowej Juliusz Rómmel przebywał przez pewien czas we Francji. Jako jeden z nielicznych generałów II RP porozumiał się z władzami komunistycznymi. Formalnie przyjęty do Ludowego Wojska Polskiego i przeniesiony w stan spoczynku. Zamieszkał w Warszawie. Przez cały okres PRL zapisy cenzorskie zabraniały publikowania w prasie jakichkolwiek krytycznych ocen na temat jego zachowania podczas II wojny światowej. Pochowany z honorami na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W pogrzebie udział wziął ówczesny minister spraw wewnętrznych, prezes ZG ZBoWiD Mieczysław Moczar oraz wiceminister obrony narodowej gen. dyw. Grzegorz Korczyński.

Autor wspomnień Za honor i ojczyznę, Iskry, Warszawa 1958.